2021 yılı Eylül ayında, enflasyon da siyaset faizi de yüzde 19 iken ve de enflasyon yükseliş sinyalleri verirken Merkez Bankası’nın faizleri düşürmeye başlamasıyla girilen irrasyonel sürecin faciaya gerçek gittiği kısa müddette anlaşıldı. Bunun üzerine faiz indirme kararından birkaç ay sonra, müsaadesi olmadığı için faizleri yükseltemeyen, iktisat idaresi bu defa panzehir olarak kur muhafazalı mevduat hesabını (KKM) devreye sokuldu.
Ünlü ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez kendi bloğunda KKM’nin verdiği ziyanları “KKM Sorunu” başlıklı bir yazısında yayımladı.
Başlangıçta TL mevduatın kur farkları Hazine tarafından bütçeden, döviz tevdiatından gelen kur muhafazalı hesapların kur farkları da Merkez Bankası tarafından ödeniyordu diyen eğilmez, “yakın vakitte çıkan yasa ile her iki yükümlülüğün de Merkez Bankası tarafından karşılanması karara bağlandı. Bununla birlikte geçmişten gelen yükler nedeniyle, bütçeye yük gelmesi devam ediyor. KKM’nin 2023 bütçesine yükü birinci yedi ayda 34,5 milyar TL oldu (2022 yılında yıllık yük 92,5 milyar TL idi.) 2023 yılsonunda bütçeden ödenecek toplam fiyatın 90 – 100 milyar TL’yi bulacağı varsayım ediliyor” dedi.
“KUR FARKININ ÖLÇÜSÜ AÇIKLANMIYOR”
Merkez Bankası’nın KKM hesapları için ödediği kur farkının ölçüsü açıklanmadığı için bilinmediğini vurgulayan eğilmez yazısının devamında şunları söyledi:
“Bu ödemelerin açıklanmaması, günlük bilanço açıklayan bir merkez bankası açısından, değerli bir eksiklik olarak görülüyor. Bu durumda Merkez Bankası’nın ödeyeceği KKM farkları için çeşitli varsayımlar ortaya atılıyor. Piyasada yapılan varsayımlar Merkez Bankası’nın bu yıl KKM için yapacağı ödemelerin 500 milyar TL’den aşağı olmayacağı istikametinde. Bu durumda KKM için Hazine ve TCMB’den bu yıl yapılacak toplam ödemelerin 600 milyar TL’yi aşacağını iddia etmek mümkün.
Merkez Bankası analitik bilançosunda İç Varlıklar kaleminin alt kalemlerinden Başka kalemi Bankanın kâr/zarar gelişimini gösterir. Bugün prestijiyle elimizdeki meblağ ile geçen yılsonu fiyatını karşılaştırdığımızda bu yılın birinci 7 ayında bu kalemde 387 milyar TL’lik artış olduğunu görüyoruz. Bu artış büyük ölçüde KKM ödemelerinden gelen ziyanı gösteriyor.
Bu durumda geçtiğimiz yıllarda kâr açıklayan ve elde ettiği kârı Hazine’ye devreden Merkez Bankası’nın bu yıl önemli oranda ziyan edeceğini ve Hazine’ye kâr devredemeyeceğini görüyoruz.
Merkez Bankası, ziyanını para basarak karşılar. Geçen yılsonundan bugüne kadar M0 dar para arzında (dolaşımdaki para) yüzde 31, M2 geniş para arzında yüzde 42 artış olması para basıldığını ortaya koyuyor.
Özetle söylemek gerekirse faizi, enflasyonun altına çekerek yarattığımız feci tablo ile geldiğimiz durum şöyledir:
(1) Bankaların müşterilerine ödemesi gereken faiz ve/veya primleri Hazine ve Merkez Bankası üstlenmekte ve halkın vergileriyle ya da para basarak bu ödemeler yapılmaktadır.
(2) Burada sorumlu, paralarını KKM’ye yatırıp buradan gelir elde edenler değildir. Bu beşerler ve kurumlar yüksek enflasyon karşısında negatif faiz almamak için devletin önerdiği bu yola girmişler hatta zorlanmışlardır.
(3) Şayet faiz bu biçimde enflasyonun çok altında olmaya zorlanmasaydı ve bu paraları bankalar müşterilerine faiz olarak ödemeye devam etselerdi devlet bu ödemelerden gelir vergisi (stopaj) alacaktı. KKM faiz ve prim ödemeleri vergiden hariç tutulduğu için devlet bu vergilerden de yoksun kalmaktadır.
(4) Merkez Bankası, bu ödemelerde yer almasa kâr edecek ve kârını Hazineye devredecekti. Bu sistemle ziyan etmekte ve ziyanını para basarak karşılamak zorunda kalmaktadır.“
