A vitamini retinol nedir?
A vitamini, retinol, retinal ve retinil maddelerini kapsayan, bir grup yağda çözünen retinoidin genel ismidir. Yiyecekler aracılığıyla bedenimize aldığımız A vitamini iki formda mevcuttur: Evvelden oluşturulmuş A vitaminleri retinol ve esterleştirilmiş formu, retinil ester ve provitamin A karotenoidleri. Evvelden oluşturulmuş A vitamini olan retinoller, süt mahsulleri, balık ve et özellikle karaciğer dahil olmak üzere hayvansal besinlerde bulunur. En ehemmiyetli provitamin olan A karotenoid beta-karoten ise nebatlar aracılığıyla bedene alındıktan sonra beden tarafından sonradan A vitaminine dönüştürür. Bedendeki A vitaminin aşırısı retinil esterler halinde karaciğerde depolanır.
A vitamininin verimleri nelerdir?
Cilt sıhhatinden hücre yenilemesine, bağışıklık kuvvetlendirmekten iç uzuvların korunmasına sıhhate bir hayli yararı bulunan A vitamininin verimleri:
A vitamini bağışıklık işlevi, görme, faize ve hücrelerin birbiriyle bağlantı kurmasında ehemmiyetli bir rol oynar.
A vitamini, ağ tabaka reseptörlerinde ışığı emen bir protein olan rhodopsin’in ehemmiyetli bir bileşeni olarak görme duyusu için kritik bir ehemmiyete sahiptir ve kornea sıhhatinin korunmasında oldukça ehemmiyetli bir rol oynar. Gözleri korur ve daha iyi görmeyi sağlar, göz kuruluğunu maniler.
Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, üremeyi ve büyümeyi çoğaldırır, hücre fonksiyonlarını düzenler, antioksidandır, hür radikalleri uzaklaştırır, diş ve diş eti sıhhatinde ehemmiyetli katkısı vardır.
A vitamini ayrıca hücre gelişmesini destekler, kalbin, akciğerlerin, böbreklerin ve öbür uzuvların korunmasında kritik bir rol oynar.
A vitamini tüm bu bereketlerinin yanı gizeme saç sıhhatimizden de mesuldür. Bu sebeple A vitaminin cilde yararları da merak mevzusudur.
A vitamininin cilde verimleri
Cilt bakımında A vitamininin ehemmiyeti yadsınamaz. Kolajen imalini destekleyen A vitamini, yağ işlevlerini dengeler ve komedon yaradılışına mani olur. Cildi besleme, pullanmayı tedbire, buruşukluğa ve kirlere karşı savaşma tesirinde olan bu vitamin cinsi cildi yeniler. Aynı zamanda ihtiyarlamanın tesirlerine ve iltihaplı sivilce yaradılışına karşı da tesir gösterir. Cildin elastik yapısını gözetmesine ve dayanıklılığı artırmaya da destekçi olur.
A vitamini kapsayan yiyecekler nelerdir?
A vitamini kapsayan yiyecekler genelde hayvansal kaynaklı olsa da, nebatsal kaynaklardan aldığımız beta-karotenler de beden tarafından A vitaminine dönüştürülebildikleri için en ehemmiyetli A vitamini kaynaklarındandır.
A vitamini kapsayan hayvansal yiyecekler: Karaciğer, süt, tereyağı, dondurma, yoğurt, peynir, yumurta, bazı sakatatlar
A vitamini ve beta-karoten kapsayan nebatsal yiyecekler: Ispanak, havuç, maydanoz, mercimek, pırasa, bal kabağı, pazı, patates, kavun, karpuz, kırmızı biber, narenciye, bezelye.
A vitamini yetersizliği
A vitamini yağda çözünebilen ve bedende depolanabilen bir vitamin olduğu için yetersizliği çok ender olarak görülür. A vitamini yetersizliği özellikle hayvansal besinler harcamayan, dolayısıyla evvelden oluşturulmuş A vitaminleri olan retinoleri alamayan şahıslarda görülebilir. Ayrıca beta-karoten kapsayan besinlerin harcanmaması da beden tarafından A vitamini üretilmemesine ve A vitamini yetersizliği yaşanmasına neden olabilir.
Özellikle gebelik, bebeklik, erken çocukluk ve emzirme yarıyılı gibi daha fazla yiyeceğe lüzum dinlendiği ve beslenmeye özel olarak dikkat edilmesi gereken yarıyıllarda A vitamini yetersizliği yaşamak bedende kansızlık, görme kaybı ya da görme bozuklukları, ten hastalıkları gibi kalıcı zararların ortaya çıkmasına neden olabilir. Çocukluk yarıyılında anne sütünün noksan alınması ya da hiç alınmaması ve kronik ishal gidişatlarında fazla A vitamini kaybı yaşanabilir.
A vitamini ayrıca bağışıklık sisteminin doğru çalışmasında tesirli olduğu için, bedeni enfeksiyonlara karşı korunmasız gidişata getirerek hastalıkların daha kolay oluşmasına zemin hazırlayabilir. A vitamini demir metabolizmasına katkıda bulunduğu, mukozanın korunmasını sağladığı, hücre yaradılışını destekleyerek cildi hoşlaştırdığı, bağışıklık sistemine destek olduğu ve görme işlevlerine ehemmiyetli katkıda bulunduğu için beceriksizliğinde de tüm bu sistemlerin çalışmasında aksaklıklar alana gelebilir.
A vitamini aşırılığı
A vitamini yağda çözünebilen bir vitamindir ve bedende ilk depolandığı yer karaciğerdir. Fazla ölçüde A vitamininin alınması karaciğerde çok fazla yağ birikmesine, dolayısıyla da karaciğerin işlevlerini düzgün biçimde yerine getirememesine neden olabilir.
Evvelden oluşturulmuş A vitamininin zorunlu ölçüden çok daha fazla depolanması neticeyi toksik hale gelmesi olasıyken, bedende sonradan A vitaminine dönüştürülen, nebatsal kaynaklı beta-karotenin bedene fazla alınmasının rastgele bir toksik tesiri bulunmuyor. Bedene devamlı olarak yüksek ölçülerde A vitamini alınması, kafatası içinde tazyike, dolayısıyla da baş dönmesi, bulantı, baş sızısı gibi semptomların görülmesine neden olabilir. A vitamininin zorunlu ölçüden fazla alınması ayrıca ciltte tahriş ve kuruluğa, eklem ve kemik sızısına, hatta bireyin komaya girerek can vermesine kadar ciddi problemler ortaya çıkarabilir. Netice olarak doz aşımının yan tesirlerinden kaçınmak için, A vitaminini beta-karoten kapsayan nebatsal kaynaklardan almak daha tehlikesiz bir yol olabilir.
A vitamini alırken nelere dikkat edilmeli?
A vitamini yetersizliği yaşadığınızı ve yardım almaya gereksiniminiz olduğunu düşünüyorsanız kesinlikle bir uzmana müracaat etin. Ayrıca kan sulandırıcı ya da karaciğer işlevlerine tesir eden muhtelif ilaçlarla beraber alındığında negatif yan tesirler alana gelebileceği için ilaç etkileşimleri mevzusunda da hekimin manipülasyonuna göre hareket etmekte fayda var.
A vitaminini ve öbür tüm vitaminleri en tesirli biçimde bedene almanın ve günlük gereksinimi karşılamanın yolu balanslı, programlı ve yeterli beslenmekten geçer. Öğünlerinize pek çok meyve-sebzeyi dahil ederek beslenme biçiminizi iyileştirerek bütüncül sıhhatinizi destekleyebilirsiniz.
