Uzman Diyetisyen Mine Özkazanç Akren, yaz aylarında daha sık görülen besin zehirlenmeleri hakkında ihtarlarda bulundu.
KÜÇÜK BİR İHMAL VEFATA YOL AÇABİLİR
Yaşamımızı sürdürmek ve sıhhatimizi korumak gayesiyle tükettiğimiz besinlerin, kimi durumlarda sıhhatimize ziyanlı hale gelebileceğine dikkat çeken Uzm. Dyt. Akren, “Besinlerle ilgili süreçlerde yapılacak küçük bir ihmal, onu tüketen insanların sıhhatini bozarak, besin kaynaklı hastalıklara ve ölümlere yol açabilir’’ diye konuştu.
GIDA MARKETTEN ÇIKTIKTAN SONRA SİZİN SORUMLULUĞUNUZDA
Birçok ülkede besinin daha inançlı hale getirilmesi için çeşitli uygulamaların ve mevzuya ait yasal düzenlemelerin oluşturulmasına karşın besin kaynaklı hastalıkların yaşandığını söyleyen Akren, “Her yıl milyonlarca insan, bulaşmış (kontamine olmuş) besinleri tüketmesi nedeniyle besin kaynaklı hastalıklara maruz kalmaktadır. Besin zinciri içinde yer alan çiftçiler, üreticiler, marketler ve restoranlar çok dikkatli bir biçimde belirlenmiş sıkı besin güvenliği tekniklerini uygulamak durumundadırlar. Ancak besin marketten çıktıktan sonra, besin güvenliği artık satın alan kişinin sorumluluğundadır’’ dedi.
GIDALAR PAK TUTULMALI
Gıda güvenliğinden bahseden Akren, “Gıda güvenliğini sağlamakla ilgili en kıymetli kuralları hepimiz biliriz. Besinleri pak tutmak, sıcak yemekleri sıcak ve soğuk yemekleri soğuk tutmak üzere. Bu ana kuralları bilmemize karşın besin kaynaklı hastalıklar düşündüğünüzden daha yaygındır” tabirlerini kullandı.
KİMİNDE BELİRTİ GÖZÜKMEZKEN KİMİNDE BELİRTİLER ÇOK AĞIR SEYREDEBİLİR
Gıda kaynaklı hastalıklara herkesin yakalanabileceğine değinen Akren, şu bilgileri paylaştı:
“Bazı şahıslar daha korunmasız olabilmektedir. Bebekler, hamileler, yaşlılar yahut kanser hastaları üzere bağışıklık sistemi zayıf olan şahıslar risk altındadır. Bu şahsî farklılıklar da göz önünde bulundurulmalıdır. Birebir kontamine (bulaşmış) besini tükettikten sonra sizde oluşan belirtiler başka kişi de oluşmayabilir. Kiminde hiçbir belirti gözükmezken kiminde belirtiler çok ağır seyredebilir. Görülen tepki bakteri yahut toksinin besin ile ne oranda bulaşmış olduğuna, tüketilen besin ölçüsüne nazaran değişkenlik gösterebilir.”
ET, TAVUK VE YUMURTA ÜZERE BESİNLERDE BAKTERİLER OLUŞABİLİR
Bakterilerin yaşamak ve çoğalmak için vakte, besine, neme ve uygun sıcaklığa gereksinim duyduklarının altını çizen Akren, “Et, tavuk, balık, yumurta ve süt üzere proteinli besinler bakterilerin üremesi için uygun bir ortam oluştururlar. Bakteriler -10 ile 65 derece ortasında ürerler, besinler -10 derecenin altında depolandığı vakit bakterilerinin üremeleri yavaşlar. Dondurma süreci ise bakteriyi öldürmez lakin üremeyi durdurur’’ tabirlerini kullandı.
HANGİ BAKTERİ HANGİ BESİNLERDE GÖRÜLÜR?
Gıda kaynaklı hastalıklara yüzlerce bakterinin neden olmasına karşın, Salmonella, Staphylococcus Aureus, Campylobacter Jejuni, Clostridium Perfringens, Eshericia Coli, Listeria Monocytogenes bakterilerinin en makûs olanları olduğunu vurgulayan Dyt. Akren, bu bakterilerin hangi besinlerde bulunduğunu şöyle sıraladı:
“Salmonella: Çoğunlukla çiğ / uygun pişmemiş tavuk, et, yumurta balık veya pastörize edilmemiş sütte bulunur.
Staphylococcus Aureus: Besin ile uğraşan şahıslardan geçer. Deri, burun, boğaz enfeksiyonları yoluyla taşınır ve besine geçer. Bu nedenle mutfakta ferdî hijyen ve paklık değerlidir.
Campylobacter Jejuni: Besin kaynaklı hastalıklara neden olan bakterilerin başında gelmektedir. Salmonella üzere çiğ/ düzgün pişmemiş tavuk, et ve pastörize edilmemiş süt ve kirli sularla taşınır.
Clostridium Perfringens: Her yer de bulunabilir ve oksijenli ortamlarda üreyebilir. Bazen büfe mikrobu olarak da isimlendirilir.
Eshericia Coli: Çiğ ve uygun pişmemiş kıyma yahut pastörize edilmemiş sütten geçebilen bu bakteri önemli sıhhat bozucu tesirlere neden olabilir.”
ÇAPRAZ BULAŞMAYA DİKKAT EDİLMELİ
Bakteri ve öteki mikroorganizmaların besin kaynaklı hastalıkların en yaygın nedeni olduğunu hatırlatan Akren, şunları söyledi:
“Bakterilerin besinlere bulaşabilmeleri için kesinlikle bir aracıya ihtiyaçları vardır. Bu ortacılar çoklukla beşerler ve hayvanlardır. Besinlerin işlenmesinde kullanılan araç-gereçler (kesme tahtaları, dilimleyici, karıştırıcı ve öğütücüler gibi), işletme suyu, ortam havası, toz, toprak, çiğ besinler, uygun olmayan şartlarda bekletilen çöpler, haşereler, kemirgenler ve beşerler değerli çapraz bulaşma kaynaklarıdır.”
BESİN GÜVENLİĞİ SAĞLANMALI
Biyolojik bulaşanları engellemek için besin güvenliğini sağlamaya yönelik Dünya Sıhhat Örgütü’nün de önerdiği 5 unsurun çok kıymetli olduğunu söyleyen Akren, “Temizlik, pişmiş besinlerle çiğ besinlerin ayrılması, uygun pişirme, besinlerin uygun sıcaklıklarda saklanması ve muteber ham unsur ve su kullanılması’’ prensiplerini hatırlattı.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
Uzm. Dyt. Akren, besin zehirlenmesinden korunmak için yapılması gerekenleri ve dikkat edilmesi gereken ögeleri şöyle sıraladı:
“Kırılma riskleri nedeniyle zarurî olmadıkça hazırlama ve üretim kademelerinde cam gereç kullanımı tercih edilmemelidir.
Ambalajlanmış eserlerin tercih edilmesi, taş, toprak ve saman üzere fizikî bulaşanları önlemek açısından değerlidir.
Sebze, meyve ve yumurta satın alırken, görünür formda toz, toprak, saman, hayvan dışkısı kalıntılarının olmamasına dikkat edilmelidir.
Yiyecek üretimiyle uğraşan bireyler, ferdî hijyen kurallarına uymalıdır.
Açıkta satılan besinlerin alınmaması, taş, toprak ve saman üzere fizikî bulaşanları önlemek açısından değerlidir.
Uygun olmayan süre-sıcaklık uygulamalarına dikkat edilmelidir.
Ekipmanlara bulaş olması (bıçak, kesme tahtası ve kurulama bezi vb.) engellenmelidir.
Tüketime hazır besinlerin çiğ besinlerle temas etmemesine ihtimam gösterilmelidir.
Güvenilir olmayan hammadde kullanımından sakınılmalıdır.”
