Türkiye tarihinin en büyük emekçi çabası olan ‘15-16 Haziran 1970 Büyük Personel Direnişi’nin üzerinden 53 yıl geçti. İki gün boyunca süren ve Türkiye’nin birçok yerine yayılan direniş ülkede hala emek çabasına ışık tutuyor. Kelam konusu direniş, 1970’te, çalışma hayatını ve temel sendikalar mevzuatını düzenleyen 274 sayılı Toplu İş Kontratı, Grev ve Lokavt Yasası ile 275 sayılı Sendikalar Yasası’nda değişiklik yapan tasarıya karşı İstanbul’da başlamış ve Türkiye’nin birçok yerine yayılmıştı. Emek tarihine yönelik çalışmalarıyla bilinen muharrir Zafer Aydın, 15-16 Haziran direnişinin değerini Cumhuriyet’e anlattı.
(Zafer Aydın)
Söz konusu direnişin Türkiye’de personellere karşı olan bakışı değiştirdiğini tabir eden Aydın, “Bu direniş Türkiye’nin en büyük emekçi direnişiydi. Bu direnişi 60’lı yılların başından itibaren başlayan sınıf çabasının bir sonucu olarak niteleyebiliriz. Bu direniş personel haklarını kazanma çabasının içinde mayalanmıştır. 1961 Saraçhane Mitingi ve 1963 Kavel Direnişi üzere büyük personel direnişleri 15-16 Haziran’a giden yolu açtı” dedi.
‘İŞÇİLERE HIRSIZ ÜZERE DAVRANIYORLARDI’
Türkiye Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) TÜRK-İŞ’ten ayrılarak sendikal çabayı sınıf uğraşının içinde gören bir anlayışla çaba örgütlediğini tabir eden Aydın, “DİSK’in kurulmasıyla birlikte personel hakları manasında kıymetli çabalar örgütledi ve kıymetli toplu iş kontratları imzaladı. Bununla birlikte DİSK çalışanların gözünde değerli bir hale geldi. Bunun tek nedeni de değerli TİS imzalanması değil, DİSK personellerin haysiyetini savunma örgütü olarak da mana kazandı. DİSK’ten evvel çalışanlar fabrikaya giriş çıkışlarda birer hırsız üzere üstleri aranıyordu. Tuvalette geçen vakitleri denetim altında tutmak için çalışanları marka ile tuvalete yolluyorlardı. Ustabaşları dahil bütün idaerecilerin karşısında temel duruşta durmak zorundalardı. DİSK’in uğraşıyla bütün bu uygulamalara son verildi” tabirlerini kullandı.
EMEKÇİLER ‘BURADAYIZ’ DEDİ…
Söz konusu süreçte sermayenin nasıl bir hal takındığını belirten Aydın, “İşverenler personelleri sarı sendikalarla üye yaptılar. DİSK’in çoğunlukta olduğu fabrikalarda uydurma evraklarla bunu bozmaya çalışıyorlardı ve buna karşı açılan davalar da yargıdan geri dönüyordu. Sonra DİSK kapatılmak istendi ve personelin aleyhine kimi yasal düzenlemeler konuşulmaya başlandı” tabirlerini kullandı.
İşçilerin elinde uğraş etmekten öteki bir şey kalmadığını belirten Aydın, “DİSK’in kapatılmak istenmesi 15-16 Haziran’ı yarattı. Çalışanlar evvel üretimi durdurdu, üretim durduktan sonra sokaklara çıkıp ‘Biz buradayız ve bizim hangi sendikaya üye olacağımıza lakin biz karar veririz’ dediler. Yani 15-16 Haziran personellerin sendikal haklarını, özgürlüklerini ve haysiyetlerini muhafaza eylemidir” diye konuştu.
‘MÜCADELENİN KAYNAĞI DURUYOR’
Direnişin bugünkü değerine de vurgu yapan Aydın, “Üretimin ve istihdamın yapısı değişmiş olabilir. Ekonomik yapı değişmiş olabilir. Ortadan çok vakit geçmiş olabilir. Lakin dün emekçileri harekete geçiren şey bugün değişmedi. O da personellerin ortak çıkarlarına olan hücum. Siyasal iktidar, çalışanların haklarını budamaya devam ediyor. Dünle bugün ortasındaki fark personelin iradesine başvurup, onu örgütleyip onunla birlikte gayrete giren dinamiklerin bugün var olmaması. Çalışanların kollektif hareketinin kaynağı değişmedi. Dün 15-16 Haziran direnişini yaratan çalışanlar bugün tekrar tıpkı halde çaba edebilir” tabirlerini kullandı.