Çarşamba günü başlayacak BRICS Zirvesi‘ne Güney Afrika‘dan Cyril Ramaphosa, Çin‘den Xi Jinping, Hindistan‘dan Narendra Modi ve Brezilya‘dan Luiz Inacio Lula da Silva üzere en az 40 devlet ve hükümet liderinin katılması bekleniyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov ise hakkında “savaş suçu” işlediği savıyla tutuklama buyruğu bulunan Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin‘i temsil edecek. Putin‘in ise toplantıya çevrimiçi olarak katılması bekleniyor.
“CAMP DAVID” SONRASI…
BRICS Zirvesi, Çin‘in Tayvan Boğazı ve Güney Çin Denizi’ndeki “saldırganlığına” karşı koymak emeliyle geçtiğimiz hafta bir ortaya gelen ABD, Japonya ve Güney Kore ortasında yapılan karşılıklı takviye kelamlarının akabinde gerçekleşecek.
Başkan Joe Biden, Cuma günü Camp David‘de yaptığı açıklamada Japonya, Güney Kore ve ABD‘nin her yıl bir ortaya gelerek bölgesel güvenlik mevzularını üçlü bir telefon sınırında görüşmeyi kabul ettiğini söz etmişti.
Çin devlet haber ajansı Xinhua, Çin’in “tehlikeli ve saldırgan davranışlarına” karşı koymak için taahhüt edilen işbirliğine karşı çıkarak bu çabayı ABD‘nin “hegemonik gücünü kurtarmak için umutsuz bir çaba” olarak nitelendirdi ve Japonya ile Güney Kore’nin “kurbanlık koyunlar” haline getirildiğini savundu.
Xinhua ayrıyeten Camp David toplantısının bölünme tohumları ekebileceğini ve “Soğuk Savaş’ın hayaletini tekrar canlandırabilecek tehlikeli bir kumar” olduğunu yazdı.
Öte yandan BRICS Zirvesi, Çin devlet medyasına nazaran, “çok kutuplu” bir dünya inşa etmek hedefiyle gerçekleştiriliyor. Çin’e nazaran bu kavram, daha kapsayıcı, adil, eşitlikçi ve tüm ülkelerin potansiyeline ve insanlığın ilerlemesine hürmet duyan bir dünya vizyonunu yansıtıyor.
Çin‘in anlatısına nazaran, bu vizyon, Küresel Kuzey’in savunduğu tek kutuplu dünyanın, ABD dolarının hakimiyetinde olan dünyanın “antitezini” oluşturuyor.
DOLARSIZLAŞMA
Uzmanlara nazaran, ‘’çok kutuplu dünya düzeni’’ni tesis etmek için altın dayanaklı BRICS para ünitesinin kullanılması, ABD dolarının dünyanın en büyük rezerv para ünitesi olma statüsünden çıkarılmasının anahtarı olarak görülüyor.
Geçtiğimiz hafta, BRICS ismini birinci olarak ortaya atan ekonomist Jim O’Neill, ”dolarsızlaşma” eforunu “saçma” olarak nitelendirdiğini belirtmişti.
Şu anda İngiltere merkezli niyet kuruluşu Chatham House‘da kıdemli danışman olarak vazife yapan O’Neill, ülkeleri 2009’da birinci defa bir ortaya geldiklerinden bu yana “hiçbir muvaffakiyete ulaşmamakla” eleştirdi.
Bloomberg‘de yer alan haberde, dolarsızlaşma ve ortak bir BRICS para ünitesinin bu tepede gündemde olmayacağı yer aldı. Öte yandan Güney Afrika’nın BRICS büyükelçisi Anil Sooklal, kümenin “üye ülkeler ortasındaki ticarette mahallî para ünitelerinin kullanımını derinleştirmeyi” ve “ortak bir ödeme sistemi kurmayı” tartışacağını tabir etti.
BRICS Büyükelçisi Sooklal, Bloomberg‘e yaptığı açıklamada, potansiyel bir ortak para ünitesinin kıymetlendirilmesi için muhtemelen bir “teknik komite” oluşturulacağını belirtti.
Çin’in gelişmekte olan dünyadaki münasebetlerini inceleyen Çin Global Güney Projesi‘nde analist olan Cobus van Staden, lokal para üniteleri üzerinden ticaret yapmanın, tüm üye ülkelerin kabul edebileceği bir başlangıç adımı olduğunu söz etti.
Staden, görüşünün devamında şu sözleri kullandı:
“Bu projeler doları büsbütün ortadan kaldırmaya yönelik büyük bir atak değil. BRICS, doları kökten yok edecek bir tesir yaratmıyor, yalnızca belli zorlukları beraberinde getiriyor. Bu projeler, doları öldürmeyecek lakin katiyen dünyayı daha karmaşık hale getirecek. Ayrıyeten, doları ve G-7’yi yenmek üzere bir maksatları de yok. Asıl yapmaları gereken, alternatif bir yol oluşturmak. Bu da uzun ve sıkıntı bir süreci içeriyor.”
ADİL BİR DÜNYA DÜZENİ
Uluslararası Münasebetler ve İşbirliği Departmanı (DIRCO) Genel Yöneticisi Zane Dangor, Güney Afrika‘nın BRICS Zirvesi‘nde adil bir dünya yönetişim sistemi kurmaya odaklanacağını açıkladı.
Bazı iştirakçi ülkeler doların yerine BRICS para ünitesi oluşturulması istikametinde baskı yaparken, Dangor Güney Afrika‘nın odak noktasının ‘’dolarsızlaşma’’ olmadığını belirtti.
Dangor, “Amacımız eşitlikçi bir sistemdir ve başlamamız gereken yol, kendi para birimlerimizle nasıl ticaret yapacağımızı belirlemektir. Gündemimizde dolarsızlaştırma yahut yeni bir para ünitesi değil, kendi para ünitemizle nasıl ticaret yapacağımız yer alıyor,” dedi.
“Bu uygulama, örneğin Hindistan ve Çin ortasında esasen gerçekleşiyor; fakat finansal yapı daha büyük bir gayesi desteklemek için BRICS üyelerinin öbür üyelerle işbirliği içinde çalışmasını gerektirecektir.”
BRICS GENİŞLEMESİ: HANGİ ÜLKELER KATILMAK İSTİYOR?
İlk olarak ”BRIC” olarak ortaya çıkan, daha sonra 2009 yılında Güney Afrika‘nın iştirakiyle ”BRICS” olarak ismini duyuran bu oluşum, Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin‘in resmi olmayan bir birliği olarak doğdu. Bu isim, 2001 yılında devrin Goldman Sachs Baş Ekonomisti Jim O’Neill tarafından önerildi.
2023 BRICS Tepesi’nden çabucak evvel Güney Afrika Devlet Lideri Cyril Ramaphosa, BRICS’e katılmak için 20’den fazla ülkenin resmi müracaatta bulunduğunu ve toplamda 40’tan fazla ülkenin BRICS’e katılmak istediğini açıkladı. Konut sahibi Güney Afrika’ya nazaran bu ülkeler ortasında İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Arjantin, Cezayir, Bolivya, Endonezya, Mısır, Etiyopya, Küba, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Komorlar, Gabon ve Kazakistan üzere ülkeler bulunuyor.
Reuters’ın haberine nazaran, bu ülkeler BRICS‘i, klâsik Batılı güçlerin hakim olduğu global tertiplere bir alternatif olarak görüyorlar ve üyeliğin kalkınma finansmanı, artan ticaret ve yatırım üzere yararları getireceğini umuyorlar.
Çin‘in Güney Afrika Büyükelçisi Chen Xiaodong, “BRICS genişlemesi şu anda en çok tartışılan husus haline geldi. Genişleme, BRICS düzeneğinin canlılığını artırmanın anahtarıdır. Bu yılki tepe, yeni ve sağlam bir adım atmanın işaretini taşıyacak,” dedi.
Çinli analistlere nazaran, üye ülke sayısının artırılması, Çin için BRICS‘i G7‘ye rakip hale getirme ve çok kutuplu bir dünya nizamını temsil etme yolunda atılmış değerli bir adım olacaktır.
TRT World’de yer alan habere nazaran, Johannesburg Üniversitesi İşletme ve İktisat Fakültesi’nden Prof. Alexis Habiyaremye, şayet bu ülkeler katılırsa, “daha büyük bir ekonomik blok oluşur ve buna bağlı olarak güçlenme hissi doğar” dedi.
ARTIK GÖRMEZDEN GELİNEMEZ
thestatesman.com’da yer alan bir makaleye nazaran, Washington için artık BRICS‘i görmezden gelmek bir seçenek değil.
Makalede bunun nedenleri olarak ise en önemli şu bahisler sıralandı:
- BRICS, son yıllarda ABD’nin global liderliğine meydan okuyan temel prensipleri benimsemiştir.
- BRICS, ekonomik açıdan, doların dünyanın varsayılan para ünitesi olma rolünü zayıflatarak, ABD’nin hakimiyetini azaltmayı amaçlamaktadır.
- BRICS, genişleme stratejisi sayesinde son yıllarda güç kazanmış ve bu genişleme potansiyeli ile Washington’un jeopolitik ve ekonomik amaçlarına karşı güçlü bir müzakere gücü oluşturmuştur.
- Bugün BRICS, dünya nüfusunun %41’ini, global gayri safi yurtiçi hasılanın %31,5’ini ve global ticaretin %16’sını temsil etmektedir.