Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, 7 bin arşiv belgeyi inceleyip, Çanakkale Savaşları’nda misyon alan askerlerin giydiği kıyafetlerin yırtık olduğuna ait toplumsal medya paylaşımlarının gerçeği yansıtmadığını ortaya çıkardı.
“DONANIM EKSİKSE CEPHEYE GÖNDERİLMEZDİ”
Doç. Dr. Borlat, Çanakkale Cephesi’ndeki askerlerin giysisinin devrin koşullarına uygun olduğunu söyledi. Çanakkale Savaşları sırasında cepheye gönderilen askerlerin cephe gerisinde, belirli kurallara uymak zorunda olduklarını belirten Doç. Dr. Borlat, “Bunlardan bir tanesi de periyodun ilişkin olduğu nizamnamenin koşullarıydı. Bu nizamname, bir askerin standart üzerinde bulunması gereken tüm teçhizatı, kıyafetlerinin ne halde olması gerektiğini tanım ediyor. Osmanlı Devleti üzere 600 yıllık bir devlet geleneğine sahip yapının, savaş esnasında olsa bile temel kurallarını korumuş olduğunu görüyoruz. Askerin üzerindeki standart donanıma baktığımızda, toplumsal medyada dolaşan hatta yıllarca resmi kamu kurumlarında bile duvara asılan üstü başı yırtık asker fotoğraflarındaki üzere olması mümkün değil. Askerlerin üzerindeki standart donanım eksik olduğunda dahi cepheye gönderilmezdi” dedi.
“500 ASKERİ EDİRNE’DE BEKLETMİŞLER”
Cephedeki askerin kullandığı materyallere dikkati çeken Doç. Dr. Borlat, “Örneğin, Çanakkale Savaşları sırasında askerlerin üzerinde bulunması gereken temel şeylerden bir tanesi de mataradır. Eylül ayında cepheye sevk edilmesi gereken askerlerin üzerlerinde kâfi matara olmadığı için 500 askeri, Edirne’de bekletilmişler ve bu askerler cephe sınırına gönderilmemişlerdir. Lakin bununla ilgili olan gerekli tedbirler alınmış, askerin standart donanımı olan bu mataralar teslim edildikten sonra asker lakin cephe sınırına gönderilmiştir. Artık devletin bu biçimde üzerindeki donanımların bile eksik olduğunda cephe çizgisine göndermediği bir durum düşünüldüğünde; kıyafetlerin rastgele bir biçimde standart harici olmasını, istisna durumlar dışında düşünemeyiz.
İstisna olarak asker bazen cephe gerisinde, muharebe sınırına yakın bölgelerde başına fes takabiliyor. Lakin bu türlü bir durum görüldüğünde komuta kademesinin bununla ilgili onlarca buyrukla süratle uyardığını görüyoruz. Katiyen muharebe sınırı içerisinde yöresel kıyafetleri ile olmanın yasakladığını ve bu halde cephe sınırına gönderilmediklerini söyleyebiliriz” diye konuştu.
“ÇANAKKALE CEPHESİNE İLİŞKİN DEĞİL”
Çanakkale Cephesi’ndeki askerlerin cephe gerisi hizmetlerinin çok yeterli yürütüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Borlat, “Beslenmesinden giysi kuşamına kadar bu zincirin çok uygun formda yürütülmüş olduğunu düşündüğümüzde asker Çanakkale Cephesi’ndeki giysisi, devrin en azından temel koşulları içerisinde pek tertipli ve standartlara uygun olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenle bilhassa toplumsal medya başta olmak üzere birçok yerde geçen askerin giydiği kıyafetlerin makûs, üstünün başının yırtık olduğuna ait fotoğraflar Çanakkale Cephesi’ne ilişkin değildir. Çanakkale Cephesi’nde bilhassa cephe gerisi hizmetlerin yürütülmesi için oluşturulan gerek levazım birlikleri gerekse Menzil Teşkilatı’na ilişkin askeri arşivde 7 binden fazla arşiv dokümanının taranması suretiyle hazırlamış olduğum çalışmadaki kayıtları incelediğimizde, bununla ilgili onlarca örneği gördük.
Çanakkale Cephesi’nin gerek İstanbul’a yakın olması gerek boğazlar bölgesinde bulunması gerekse cephe gerisindeki birçok vilayetle olan kontağından ötürü hizmetlerin çok âlâ yürütüldüğüne dair 7 binden fazla arşiv dokümanında çok net tabirler bulunmaktadır. Bu nedenle Çanakkale Cephesi’ndeki giysi, kuşam, kıyafet konusu, standart istisna durumlar haricinde de pek güzel olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
