Bloomberg haber ajansı Türkiye ile ABD’nin Eskişehir’de keşfedilen nadir metaller rezervlerini geliştirmek için görüşmeler yaptığını yazdı. Konu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesi öncesinde de gündeme gelmişti.
Haberde şöyle denildi:
“Konuya yakın kaynaklara göre, Ankara ve Washington, Eskişehir’in Beylikova ilçesinde yakın zamanda keşfedilen büyük nadir toprak elementi rezervini geliştirmek için olası bir ortaklığı değerlendiriyor. Görüşmeler gizli olduğu için isimlerinin açıklanmasını istemeyen kaynaklar, keşfedilen elementler arasında seryum, praseodim ve neodim bulunduğunu, ancak şu aşamada kalite konusunda net bir bilgi olmadığını belirtiyor.
İki ülke, geçtiğimiz ay Beyaz Saray’da Cumhurbaşkanları Donald Trump ve Recep Tayyip Erdoğan arasında gerçekleşen görüşmenin ardından enerji ve savunma alanlarında iş birliğini derinleştirmeye çalışıyor. Eğer taraflar, Beylikova’da bulunan bileşiklerin ortak rafinasyonu konusunda anlaşmaya varırsa, bu durum Çin ile yapılmış geçici bir anlaşmayı geçersiz kılabilir. Kaynaklara göre, Rusya ile yapılan son görüşmeler de sonuçsuz kaldı, ancak detay verilmedi.
ÇİN İLE BİR MUTABAKAT ZAPTI İMZALANMIŞTI
Türkiye ve Çin, Ekim 2024’te aynı proje için bir mutabakat zaptı imzalamıştı, ancak Pekin’in materyalleri Çin’e taşıma ve orada rafine etme ısrarı ve teknoloji transferine yanaşmaması nedeniyle görüşmeler yavaşladı. Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı konuya ilişkin yorum yapmayı reddetti.
Kaynakların aktardığına göre, Türkiye Beylikova’da bir rafineri kurmayı planlıyor. İlk testler, buradaki cevherin ağırlıkça %1’in üzerinde nadir toprak oksidi içerdiğini gösteriyor; bu da madenciliğin ticari olarak uygulanabilir olduğunu ortaya koyuyor. Türkiye ayrıca Kanada ve İsviçre ile de fizibilite çalışmaları dahil olmak üzere potansiyel iş birliği için görüşmeler yürütüyor.
Buna ek olarak, Ankara, yatırımcılara rezervlerin büyüklüğünü gösterebilmek için Avustralya Jeobilimciler Enstitüsü’ne (JORC Kodu kapsamında) sertifikasyon başvurusu yapmayı planlıyor. JORC Kodu, şirketlerin keşif sonuçlarını kamuya açıklarken uyması gereken asgari standartları belirliyor.
İPHONE’DA DA KULLANILIYOR
Ankara’nın Batılı ortaklarla yürüttüğü bu görüşmeler, ABD ve Avrupa Birliği’nin Çin’in nadir toprak elementleri üretimi ve işlenmesindeki hâkimiyetini azaltma çabalarını yoğunlaştırdığı bir döneme denk geliyor. Nadir toprak elementleri; savunma, ileri tıbbi teknoloji ve iPhone gibi günlük elektronik ürünler için hayati öneme sahip 17 metalik elementi kapsıyor.
Geçtiğimiz yıl Eylül ayında, Türkiye, ABD ve AB liderliğinde kurulan ve kritik minerallerin tedarik zincirlerini çeşitlendirmeyi amaçlayan bir ortaklığa katıldı. Ancak aynı zamanda Çin liderliğindeki BRICS oluşumunda “ortak ülke” statüsü de teklif edildi ve Çin’den elektrikli araç üretimi alanında yatırım aldı.
Türk yetkililer, Boeing ve Lockheed Martin gibi ABD’li devlerle yapılan anlaşmalarda da teknoloji transferi ve yerli üretimin temel öncelik olduğunu vurgulamaya devam ediyor.”
