Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp iktisatta ortodoks siyasetlere dönülmesi için ‘enflasyonu düşürmek için faiz artmalıdır’ görüşünün kâfi olmadığını, enflasyonu düşürecek faiz artışları ve bunun yapılabileceğine piyasaları inandırmak gerektiğini söyledi.
Demiralp’e nazaran, fakat yatırımcı nezdinde ikna edici, yani kredibilite sahibi bir program faiz artışlarının getirdiği acı reçeteyi minimuma indirebilir. Prestijli bir program, enflasyon beklentilerini denetim altına alabileceği üzere kemer sıkma önlemlerinin süratli biçimde sonuç vermesini ve uzun vadede sağlanacak toplumsal yararlara daha erken ulaşılmasını sağlayabilir.
Ancak Demiralp düşük maliyetli olarak nitelediği bu formülün uygulanmasını mümkün görmüyor.
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın düşük faiz ısrarı TL’nin son iki yılda sert kıymet kaybetmesine yol açarken tıpkı esnada yüzde 80’in üzerini gören enflasyon da kalıcı bir sorun haline geldi.
Seçim sonrası geçmiş devirde daha piyasa dostu olarak tanınan Mehmet Şimşek’i iktisat idaresinin başına getirmesi ise Erdoğan’ın faiz ısrarından vazgeçtiği izlenimi doğurdu.
İki yıl evvel faiz indirimlerine başlayan TCMB, seçimlerin akabinde yeni idare altında yaptığı iki toplantıda 900 baz puan faiz artırımına gitti. Son olarak geçen hafta beklentilerin altında bir artışla siyaset faizini yüzde 15’ten yüzde 17,5’e yükseltti.
Politika faizinin siyasi nedenlerle düşük artış gerçekleştiği tasası ve alışılagelmiş iktisat uygulamalarına tekrar geçişte değişimin “yavaş” olacağı beklentisiyle dolar/TL de tarihi doruklarında seyrediyor. TL, dolar karşısında yüzde 20’si haziran ayında olmak üzere bu yıl yüzde 31 paha kaybetti.
KREDİBİLİTE EROZYONU
“TCMB’nin bu düşük maliyetli alternatifi uygulayabilmesi ise mümkün görünmüyor” diyen Demiralp, TCMB’nin kredibilitesinin 2018 sonrası devirde önemli erozyon uğradığını hatırlattı ve şunları söyledi:
“Bu ortamda salt ‘gerekirse faizleri artıracağız’ söylemi ile ilerlemek beklentileri denetim altına almaya yetmez, hakikaten de yetmiyor. Zira piyasalar hem yüzde 40’lı düzeylerde devralınmış bir enflasyon için faiz artışlarının esasen gerektiğinin bilincindeler hem de cumhurbaşkanının sık sık hatırlattığı halde kendisinin düşük faiz konusundaki tercihinin değişmedigini biliyorlar.”
‘MERKEZ’İN ADIMLARI YETERSİZ’
900 baz puanlık faiz artışının enflasyonist trendi aksine çevirmek için kâfi olmadığını tabir eden Demiralp, “Merkez Bankası’nın böylesine güçlü bir enflasyonist trendi bugüne kadar yaptığı 900 baz puanlık faiz artışı ile aşağı çevirebilmesi imkansız. Tersine bu yetersiz adımlar Merkez Bankası’nın alanının son derece sonlu olduğunun teyidi olduğu için bu adımlar sonrasında beklentilerin daha da bozulduğunu ve kur üzerindeki baskıların arttığını görüyoruz” dedi.
FAİZDE, KURDA VE ENFLASYONDA YÜKSELİŞ BEKLENTİSİ
TCMB nakdî sıkılaşma sürecini destekleyecek seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma kararları açıkladı.
Bankacılar tedbirlerin iç talebi ve TÜFE’deki yükselişi sınırlayabileceğine dikkat çekiyor. Kimi bankacılar iç talep için atılan adımların son faiz artışından daha tesirli adımlar içerdiğine dikkat çekiyor.
Ekonomide stagflasyon, yani büyümede yavaşlama ile eş vakitli enflasyon riski gördüğünü de belirten Demiralp, “Bir taraftan faizler artarken öbür yandan kur ve enflasyonun artmasını bekliyorum. TCMB’nin faiz artışlarının yetersiz kaldığı bir ortamda beklentilerin denetim edilememesi nedeni ile uzun vadeli faizlerin de artmasını, bunun üzerine de enflasyonun alım gücünü düşürücü tesiri ile ekonomik büyümenin yavaşlamasını bekliyorum” dedi.