İzmir’in Çeşme ilçesinde bulunan Gücücek Koyu, geçtiğimiz ay Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Müdafaa Genel Müdürlüğü tarafından plaj işletmesi olmak üzere ihaleye açılmıştı. Koyu korumak için 2017 yılında kurulan GÜDODER, ihaleye katılarak 56 milyon liralık en yüksek teklifi vermişti. Paranın ödenemeyecek bir fiyat olduğunu karar veren dernek, ihalenin iptali için çabayı sürdürüyor.
“ANAYASA İLE BİZE VERİLEN HAKKIMIZA SAHİP ÇIKMAYA KARARLIYIZ”
GÜDODER ve öbür sivil toplum kuruluşlarından oluşan küme, Çeşme merkezde toplanarak protesto yürüyüşü gerçekleştirdi. Küme ismine basın açıklamasını okuyan GÜDODER İdare Heyeti Lideri Avukat Seher Gacar, “Bugün kalbimizin bir yarısı Akbelen’de. Orada da tabiatın ömür hakkını savunan hoş beşerler buluşuyor. Ulu liderimiz Mustafa Kemal Atatürk, ‘Hattı müdafaa yoktur. Sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır’ demiş lakin biz şimdilik herkes kendi meskeninin önünü temizlesin diyerek sınırımızı müdafaa etmek durumundayız. Bugün müdafaa çizgimizde tekrar Gücücek Koyu’muz var. Biz koyumuzu sonuna kadar müdafaaya, yeni bir kıyım riskinin önünü almaya ve bunun yanında anayasa ile bize tanınan haklarımıza sahip çıkmaya kararlıyız. Hafızasızlık başa bela. O yüzden 2017’de Gücücek Koyu’nda yaşananları tekrar tekrar anlatıyor, tekrar tekrar hatırlatıyoruz, hatırlatmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
“2017’DE KOYUMUZUN DOĞAL YAPISINDAN, KİMLİĞİNDEN GERİYE HİÇBİR ŞEY BIRAKMAMIŞLARDI”
“2017’de de Gücücek Koyu’nun Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıkları Muhafaza Genel Müdürlüğü tarafından ihale ile bir işletmeye kiralandığını aktaran Seher Gacar, “Onlarca yıldır bu etrafta yaşayan, özgürce bu kıyıdan denize giren insanlara kıyının en kıyısında küçücük bir alan bırakılmış, kıyının tamamı o periyotta basında çıkan bir haberdeki tanımlamayla ‘cezaevi duvarı’ üzere taş duvarla çevrilmişti. Devasa iş makineleri ile koyumuza dalmışlar; betonu, demiri, plastik boruları ile doğal sit alanında olmaması gereken bil cümle inşaat gerecini yığmışlardı. Koyumuzun doğal yapısından, kimliğinden geriye hiçbir şey bırakmamışlardı. Ve arsızca bize demişlerdi ki: ‘Bir tuvaletiniz, bir duşunuz bile yoktu. Size medeniyet getirdik.’ Daima birlikte direnmiş, çalmadık kapı bırakmamıştık. O devirdeki kurucu liderimiz kıyıya konulmak istenen konteynerlerin altına oturmuş, ‘getirin, üzerime bırakın’ demişti. Taşlı, sopalı hengameler bile yaşanmıştı. Böylesi bir direniş ile kurtardık koyumuzu” tabirlerini kullandı.
“HALK PLAJI DİYE BİR TANIMLAMA, AYRIM YOKTUR; BÜTÜN PLAJLAR, BÜTÜN KIYILAR HALKINDIR”
Gücücek Koyu’nun 6 yılda kendini rehabilite ettiğini ve eski doğal kimliğine kavuştuğunu belirten Gacar, “Derken bu yıl yeni bir ihalenin şoku ile sarsıldık. Kıyılarımızın kiralanmasına sonuna kadar karşı olsak da yeni bir facianın önüne geçmek için, gönüllülerimizden ihale bedelini toplayıp içimize sinmese de kendi koyumuzu kiralamaya razı olduk. İhaleye katıldık. Gelin görün ki ihale fiyatı 56 milyon TL’yi aştı. Biz koyumuzu korumak için en yüksek teklif olan 56 milyonu aşan fiyatı teklif ettik. Sonrasında yaptığımız toplantılar, teamül yoklamaları yıllık KDV dahil 67 milyon TL’yi aşan bu meblağı temin etme imkanımızın olmadığına kani olduk. Üstelik bu bedel, her yıl enflasyon oranında artarak tekrar ödenecek. En nihayet biz de koyumuzu kurtarmak/korumak için yeni bir gayretin startını verdik. Bu yıl yapılan ihalenin şartnamesinde 870 metrekarelik alan ‘halk plajı’ ibaresi ile ayrılmış, kiralama dışı bırakılmış. Devletimiz, 3 bin metrekare alana sahip koyun 870 metrekaresini halka; 2 bin küsur metrekaresini işletmeye ayırmış. 870 metrekare alan halkınsa 2 bin küsur metrekare alanı kullanacak olanlar kim? Onlar halk değil mi? Devlet en baştan bu ayrımla kiralanan alanın kendini halkın üstünde gören seçkin zümreye aidiyetini tescillemiş olmuyor mu? İşte bizim sınıfsal eşitsizliği olağanlaştıran bu ayrımı reddetmemiz lazım. Lütfen, gelin daima birlikte bu ‘halk plajı’ kavramını lisanımızdan, zihnimizden, her türlü kullanımdan kaldırıp atalım. Halk ormanı, halk gölü, halk ırmağı diye bir tanımlama nasıl ki yoksa halk plajı diye bir tanımlama da olamaz. Halk plajı diye bir tanımlama, ayrım yoktur; bütün plajlar, bütün kıyılar halkındır” dedi.
“PLAJDAKİ HER BİR KUM ADEDİNE 85 MİLYONDA BİR PAY İLE ORTAĞIZ”
Paralı plajların Anayasa’ya nazaran hata olduğunu yineleyen avukat, “Anayasamızın 43. unsuru ve bu unsurun göndermesi ile kıyı kanunu 5. hususu bize bu hakkı verir: ‘Kıyılar, devletin karar ve tasarrufu altındadır. Kıyılar, herkesin eşit ve hür olarak yararlanmasına açıktır.’ Fakat ve lâkin Çeşme’deki ve Türkiye’deki pek çok kıyı beldesindeki ‘beach club’ denilen plaj işletmeleri, T.C. Anayasa’sının üstünde oldukları için 1000 ile 2 bin 500 TL ortasında değişen giriş fiyatı ödemeden anayasal hakkımızı kullandırmıyorlar bize. Halbuki seçkinler sınıfına dahil olmadığınız için girmenize müsaade verilmeyen o plajdaki her bir kum adedine seksen beş milyonda bir pay ile ortağız biz. Bizde, kıyıların özel bölüme kiralanmasının önünü açan yönetmeliğin münasebeti şu: Halkın plajı kullanımı sırasında tuvalet ve duş muhtaçlığı var, duş ve tuvalet konulduğunda paklığı sorun. Plajda yiyecek-içecek satacak bir büfeye ve şemsiye, şezlong kiralamaya müsaade verilsin, bu bireyler de karşılığında plajın, tuvaletlerin paklığını üstlensin. Kontratlar standart: Sökülebilir kolay gereç, sonlu kolay yapı ve gölgelik yapılabilir, etrafı çevrilemez, kapatılamaz. Teori bu olsa da uygulamada 3 kişilik bir aile olarak o tuvalet ve duşu kullanabilmek için cebinizde bir günde harcayabileceğiniz en az bir aylık emekli maaşı meblağında paranızın olması gerekiyor. Halkın kıyıda kullanabileceği duşu/tuvaleti olsun diye yapılan yönetmelik, halkı o duş ve tuvalet için kişi başı en az 1000 TL ödemek zorunda bırakıyor” biçiminde konuştu.
“TABİAT VARLIKLARINI YÖNETİMDEN KORUMAK İÇİN ÇABA ETMEK ZORUNDA KALIYORUZ”
Ücretli plajların ziyanlarını sıralayan GÜDODER lideri, “Mesele yalnızca fiyatlı giriş de değil. Bu işletmeler doğal sit olanı olan koyları, bir avuç seçkinin cümbüşü için betona, demire boğarken, tropik adaların kıyılarına benzetmeye çalışıyorlar, lakin ortaya diskotekle karışık, kimliksiz, doğallığını büsbütün yitirmiş, hiçbir şeye benzemeyen ucube yapılar çıkıyor. Etrafa yaydıkları fizikî kirlilik yanında etraf kirliliğinden ayrılmaması gereken büyük bir gürültü kirliliği de uğraşı. Bizim karşı duruşumuz can yakan pratiklerden geliyor. Doğal sit alanı olan koyumuz ile ilgili tüm yetki Tabiat Varlıklarını Müdafaa Genel Müdürlüğü’nde. Kurumun ismi ve kuruluş hedefi tabiat varlıklarını muhafazaya dair olsa da ne yazık ki sistem birçok vakit buna müsaade vermiyor, ne ironiktir ki vatandaş olarak bizler tabiat varlıklarını yönetimden korumak için gayret etmek zorunda kalıyoruz. Halbuki halk doğayı devletten korumamalı, devlet ile birlikte doğayı muhafazalı. Lakin, merkezden yereli yönetmede karşılaşılan problemler burada da birebir. Bu ve gibisi koylara halk ve belediye iş birliği içinde bakıyor, temizliyor, merkezi yönetim Ankara’dan bahtını belirliyor. Merkezden yerelin kontrolü deseniz çok güç. Ben, buradan Sayın Bakanımız Özhaseki’ye yaptığım daveti bir defa daha yineliyorum: Lütfen, yarımadamıza teşrif etsin, birlikte tebdil-i kıyafet yarımadamızdaki özel işletmelere kiralanan plajları gezelim. Kiralama şartnamesini ihlal etmemiş tek bir işletme çıkmayacaktır. En başta vatandaşın fiyatsız girişine pürüz çıkarmayan tek bir işletme bulamayacaktır” tabirlerini kullandı.
“BAKANLIĞA, ‘BİZ BU SİNEMASI GÖRDÜK. TEKRARINI DA YENİ VERSİYONUNU DA GÖRMEK İSTEMİYORUZ” DİYORUZ”
Seslerini iktidara duyurmak istediklerini tabir eden Seher Gacar, “Biz her kanaldan, her platformdan merkezi yönetime sesimizi duyurmak istiyoruz. Gücücek Koyu ile ilgili kiralama ihalesinden vazgeçilmesini istiyoruz. Kıyıların halka bırakılmasını istiyoruz. Bakanlık ve genel müdürlüğün elinde mevzuat ve şartname var, bizde ise az önce bahsettiğim somut gerçekler ve çok can yakan pratikler var. Tabiat Varlıklarını Muhafaza Genel Müdürlüğü’ne, bakanlığa ‘Biz bu sineması gördük. Tekrarını da yeni versiyonunu da görmek istemiyoruz” diyoruz. Gücücek Koyu, önünüzdeki bir evraktan, haritadan, bir uydu fotoğrafından ibaret değil. Gücücek, Ovacık halkı ile yaşayan, bütünleşen bir tabiat kesimi. Bırakın, bu doğal hoşluk doğal kalsın, kâr hırsı ile bir kere daha talan edilmesin. Ve tekrar bırakın, geçim kaygısındaki dar gelirli vatandaşların fiyatsız günü birlik tatil yapabileceği, denize girebileceği, nefes alabileceği hudutlu kıyılardan biri daha halkın elinden gitmesin. Bu koyun doğal haliyle kalmasını istiyoruz. İllaki bir düzenleme yapılacaksa Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan halkın kullanımına tahsisli plaj projesi kapsamına Gücücek Koyu’nun da alınmasını ya da belediyeye tahsis edilmesini istiyoruz. Vatandaş olarak devlet ile yaptığımız toplumsal kontrattan doğan hakkımızı, bize ilişkin olanın bizde kalmasını istiyoruz” dedi.