ABD’li senatörlerin vazife mühletleri, ülke kamuoyunun son devirde en çok tartıştığı hususlardan biri oldu. Bahsin gündeme gelme sebebi, Senato’nun en eski üyesi olan 90 yaşındaki Dianne Feinstein’in toplumsal medyada yayılan bir imajıydı. Görüntüde, Feinstein’in bir oylama sırasında sessiz kaldığı ve neyin oylandığını anlamadığı görülüyordu. Feinstein, Yanındaki senatörün “sadece evet de” diyerek uyarması üzerine elini kaldırdı.
BREAKING: Sen. Dianne Feinstein (D-CA) has been asked to "just say aye" at vote on the defense appropriations billpic.twitter.com/wvB5JSqi0s
— Insider Paper (@TheInsiderPaper) July 27, 2023
Feinstein’e 81 yaşındaki Cumhuriyetçi senatör Mitch McConnell’ın saniyelerce sessiz kaldığı konuşmasının imgesi de eşlik edince kamuoyunda reaksiyonlar oluştu. Yansılar yalnızca senatörlerin yaşlarına değil, tıpkı vakitte vazife sürelerineydi. Feinstein, 1992’den beri Demokrat Parti ismine Senato’dayken McConnell 1985’ten beri Cumhuriyetçileri temsil ediyordu.
YAŞ ORTALAMASI ARTIYOR
ABD Temsilciler Meclisi’nin yaş ortalaması düşerken Senato’nunki yükseliyor. Senato’nun yaş ortalaması; 115. Kongre’de 62.4’ken, 118. Kongre’de 65.3’e yükseldi. Senato’daki toplam 100 senatörün 66’sı 60 yaş üzeri vatandaşlardan oluşuyor. İki partinin yaş ortalaması da çabucak hemen birbirine yakın. Demokratların Senato’daki yaş ortalaması 65.4’ken Cumhuriyetçilerin ortalaması 65.3’le rakibini takip ediyor.
Dianne Feinstein
BİR MESLEK OLARAK “TEMSİLCİLİK”
Meclis ve Senato’daki temsilcilerin mesleklerini uzun yıllar burada geçirmek üzerine inşa etmeleri de ağır reaksiyon görüyor. Bu savların merkezinde 20 yıla aşkın müddettir Temsilciler Meclisi Başkanlığı yürüten, 2022 seçimleriyle başkanlıktan emekli olmasına karşın mecliste varlığını sürdüren 83 yaşındaki Nancy Pelosi geliyor. Pelosi’nin kocasının borsa aktiviteleri uzun müddettir takip ediliyor. Sebebiyse, Pelosi’nin yatırımlarının önemli manada “karlı” olması.
Mesela Pelosi’nin, Tesla’dan 2 milyon dolar bedelinde pay satın almasından neredeyse birkaç gün sonra ABD Lideri Joe Biden, devlet dairelerinde bundan sonra elektrikli araç kullanılacağını söylüyordu. Nancy Pelosi’nin eşi Paul, Haziran ayında ABD’nin lokal çip üretimini arttıracağı duyurulmadan kısa bir müddet evvel ekran kartı üreticisi NVIDIA’dan 5 milyon dolara yakın pay satın almıştı.
Meclis Başkanı’nın borsa dehası eşi o kadar dikkat çekti ki borsa hareketlerini takip eden uygulamalar oluştu. Yatırımlarını bu hareketlere nazaran ayarlayan borsacılar, Pelosi sayesinde varlıklı olduklarını tez ettiler. Pelosi’nin ferdî serveti de bu formda 2023 yılında 290 milyon doları buldu.
Paul ve Nancy Pelosi
Tabii Pelosi, “insider trading” ismi verilen ve içeriden, yani Kongre’den, kamuya açık olmayan bilgiler elde edilerek yapılan pay senedi ticaretine başvurarak varlıklı olan tek siyasetçi değil. New York Times’ın araştırmasına nazaran, Senato ve Temsilciler Meclisi’nin toplam 97 üyesinin siyasi temaslarını kullanarak edindiği bilgilerle borsa süreçleri yaptığı tespit edildi.
Ancak bu üyelerin büyük çoğunluğu bir akrabası ya da eşi üzerinden borsa süreçlerini yürütüyordu. Bu ayrıntı değerli zira insider trading aslında 2012 yılında yasaklandı. Obama’nın imzaladığı yasaya nazaran kamuoyuna açık olmayan bilgiler kullanılarak borsa süreçleri yapılamazdı. Bu yasanın geçişine hayır oyu veren 6 meclis üyesinin, 2020 yılında Covid-19 karantinaları başlamadan çabucak evvel birçok payını satarak kar elde eden üyeler olduğu ortaya çıktı. Lakin bu yasaya nazaran bile meclis üyelerinin ailelerinin borsaya girmesini engelleyen bir durum yok. Bu yüzden de birçoğu ailelerini borsa için paravan olarak kullanıyor.
SPONSORLAR ZENGİNLEŞTİRİYOR
Meclis üyelerini ve Senatörleri amaç tahtasına oturan öbür bir durum da seçim kampanyaları sırasında aldıkları bağışlar. Örneğin Mitch Mcconnell, Senato’da Cumhuriyetçilerin önderi olarak tütün ve viski şirketlerinden en yüksek bağış alan senatördü. McConnell, bugüne kadar toplam 47 milyon dolarlık bağış toplarken ferdî serveti 35 milyon doları buldu.
Mitch Mcconnell
Tabii bağışlar karşılığında bir ekip kanunların desteklenmesi de talep edilebiliyor. Mesela Covid-19 devrinde alınacak birtakım kararlara ilaç şirketlerinin bağış yaptığı Demokrat üyeler takviye verirken silah yasağına karşı oy veren Cumhuriyetçi üyelerin de silah şirketlerinden bağış aldığı görülüyor. Bir araştırmaya nazaran 2020 ABD seçimleri öncesi kongrenin üçte ikisi ilaç şirketlerinden yüzde 9’u da silah şirketlerinden bağış almıştı.
Yani özetle, ABD’li siyasetçilerin yaşının yanı sıra oturdukları koltukları uzun yıllar terk etmemesi ve bunu aldıkları “bağışlar ve borsa oyunlarıyla” bir kar kapısına çevirmeleri önemli manada eleştiriliyor. Fakat bu mevzuda düzenleme yapacak olanlar tekrar kendileri olduğu için orta vadede bir değişim beklenmiyor.
