ABD’nin Ukrayna için açıkladığı dayanak paketinde misket bombası da olması tartışmalara neden oldu. Ukrayna’nın yaz başında başlattığı büyük taarruzda ilerlemenin yavaşlaması üzerine Biden hükümetinin evvelden verilmesine itiraz ettiği misket bombaları tekrar gündeme geldi.
ABD Lideri Joe Biden, bir muhabirin “Sayın lider, daha evvel misket bombasına karşıydınız. Neden artık?” sorusuna “Ukrayna’nın öbür mermisi kalmadı” karşılığını verdi. Rusya’nın Ukrayna işgalinin başlamasından dört gün sonra devrin Beyaz Saray sözcüsü Jen Psaki‘nin Rusya’nın misket bombası kullanmasını “savaş suçu” olarak nitelendirmesi tekrardan gündem oldu.
MİSKET BOMBASI NEDİR?
ABD’nin Ukrayna’ya vereceği DPICM tipi misket bombası, içinde 88 tane ufak patlayıcı barındıran bir büyük bombadır. 155 milimetrelik Howitzer topundan ateşlenebilen misket bombaları, her bir patlayıcı başına 10 metre kare olmak üzere toplamda 30 bin metre karelik bir alanı tehdit altına alabiliyor.
Misket bombaları, içindeki patlayıcı biçimine nazaran piyadelere, mayınlara ya da zırhlı araçlara karşı kullanılabiliyor. Ukrayna’nın geçtiğimiz ay başlayan taarruzunda karşılaştığı en büyük sıkıntılardan birisi Batı’dan gelen zırhlı araçları imha eden mayınlı bölgeler olmuştu. Ukrayna’nın misket bombalarına erişim sağlaması bu mayınlı toprakların temizlenmesini kolaylaştırabilir.
NEDEN SİVİLLERİ MAKSAT ALIYOR?
Misket bombasının birincil özelliği çok geniş bir alanı tehdit ediyor olması. Bu silahın kullanıldığı bölgede sivil ya da askeri maksatların ayrıştırılması zorlaşıyor. Yapılan araştırmalara nazaran misket bombasının yerleşim yerlerine yakın bölgelerde kullanılmasının sivil vefatlarını neredeyse garantilediği ortaya çıktı. Dahası, atılan bombaların yüzde 40’ının patlamadığı biliniyor. Misket bombasının kullanıldığı bölgede patlamamış mühimmatlar mayına dönüşüyor ve sivillere uzun yıllar ziyan vermeye devam ediyor.
Misket bombası, ABD’nin Vietnam işgali sırasında Vietnam’da ve Laos’ta yüksek ölçüde kullanıldı. ABD’nin Laos’u bombalaması 1973’te durmasına karşın 2009’a kadar yılda 100 Laoslu patlamamış misket bombası sebebiyle hayatını kaybetti. Handicap International isimli sivil toplum örgütünün raporuna nazaran, bugüne kadar kaydedilen 13 bin 306 misket bombası kaynaklı vefatın yüzde 98’i sivillerden, yüzde 27’si ise çocuklardan oluşuyor.
KİMLER KULLANDI?
123 ülkenin imza attığı “Misket bombası anlaşması”, misket bombalarının kullanılmasını yasaklıyor. Mutabakata imza atan ülkelerin, envanterindeki misket bombalarını imha etmesi, mühimmatın kullanıldığı bölgeleri kalıntılardan temizlemesi ve etkilenen bireylere dayanak sağlaması bekleniyor. Lakin imza atmayan bir çok ülke de mevcut. Bunların başında Rusya, ABD, Brezilya üzere ülkeler geliyor.
Misket bombası, ABD’nin işgal ettiği çabucak her ülkede kullanıldı. ABD ordusu, Kosova Savaşı’ndan Vietnam’a, Irak’tan Afganistan’a faal olduğu her yerde misket bombası atmaktan çekinmedi. Rusya da birebir formda katıldığı bütün savaşlarda misket bombasına başvurdu. Çeçen savaşı ve Gürcistan’ın yanı sıra, hala devam eden Ukrayna savaşında da misket bombası kullanıldı. Libya savaşında Kaddafi, Suriye iç savaşında Esad ve Etiyopya iç savaşında Etiyopya hükümeti tarafından birden çok kere kullanıldığı tespit edildi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Ukrayna’nın da 2014’te Donetsk bölgesindeki isyancılara karşı misket bombası kullandığını söyledi.
Ukrayna hükümeti, geçen yıl misket bombası kullandıkları savını reddetmiş, “uluslararası maddelere riayet etmeye devam edeceğiz” açıklamasında bulunmuştu.
