Ukrayna ordusunun haziranda başlattığı büyük taarruz istenilen sonuçları elde edemedi. 3 ayı bulan ağır çatışmaların akabinde Rusların inşa ettiği savunma tahkimatlarına lakin geçtiğimiz hafta ulaşılabildi. Bu müddet zarfında, Ukrayna ordusu NATO tarafından eğitilmiş birliklerde önemli kayıplar yaşadı. Taarruz hareketlerini sınırlayacak sonbahar ve “çamur mevsimi” yaklaşırken ABD’li yetkililer hayal kırıklığı yaşadıklarını söz ettiler. Pekala, taarruzda ne aksi gitti? Bu yaz yaşananlar savaşın gidişatı için bize neler söylüyor?
1- HAVA GÜCÜ
Taarruz için hazırlanan birlikler, NATO donanım ve doktrinleri doğrultusunda eğitim aldılar. Yani topçu ateşine ve çok sayıda zırhlı araca dayanan Sovyet yaklaşımından uzaklaşmaları gerekiyordu. Fakat Ukrayna, NATO doktrinlerinin en kıymetli noktası olan hava üstünlüğüne sahip değildi. ABD, Irak işgalinde eşsiz hava gücünü ortaya koyarak fark yaratmış, Irak’ı zorlanmadan devirmişti. Ukrayna’nın ise bu türlü bir lüksü yok. Hava araçlarının yüzde 50’si savaş başladıktan sonra imha edildi. Daima başlayacağı tez edilen F-16 eğitimleri ise bir türlü başlayamadı. Eğitim programlarına onay verilmesi durumunda pilotların hazır olması 1.5 yılı bulabilir. Ukrayna, eğitime uygun 32 pilot çıkarabildi. ABD ise bunların yalnızca 8’inin gerekli İngilizce bilgisine sahip olduğunu söylüyor. Bu yüzden de ABD, Avrupa ülkelerinden F-16 verilmesini onaylıyor ancak kendisi hala sıcak bakmıyor.
Böylece Ukrayna, böylesi bir taarruza hava takviyesi olmadan kalkıştı. NATO’nun en büyük avantajına sahip olmadan NATO stratejileri uygulamaya çalıştılar. Lakin ABD Genelkurmay Lideri Mark Milley, bu türlü düşünmüyor. Milley, “Ukrayna’nın sorunu hava gücünün olmaması değil, mayınlar” diyor.
2- MAYIN, TOP, TAHKİMAT
Mayınlar, savaş alanlarının en gösterişsiz fakat en korkutucu teçhizatlarının başında geliyor. Batılı kaynaklar, bir uzvunu kaybeden Ukraynalı askerlerin sayısının 20 bin ila 50 bini bulduğunu söyleyerek 1. Dünya Savaşı’ndaki sayılarla kıyaslıyor. Hem anti-personel mayınları hem de anti-tank mayınları fecî kayıpların verilmesine yol açtı. Rusların sahip olduğu 1’e 10 olarak gösterilen topçu ateşi gücü ve Rusların aylardır inşa ettiği tahkimatlarla birleşince geçilmesi güç bir savunma çizgisi oluştu. Bu tahkimatlar, geniş mayın tarlaları, tank avcısı birliklerin mesken tuttuğu hendekler, zırhlı araçları yavaşlatması için yerleştirilen “ejder dişleri” ve çeşitli dikenli tellerden meydana geliyor. Bu tahkimatları temizlemek için Batı devletleri “mayın temizleyici” zırhlı araçlar bağışladılar. Fakat bu araçların yarısı şimdi taarruzun birinci haftasında imha edildi. Tıpkı vazifesi görecek istihkâm birlikleri ise savaş alanına yaklaştığında top atışına maruz kalıp ağır kayıplar veriyor.
3- ÖLÇÜ SORUNU
Ukrayna’ya verilen donanım ölçüsü tahminen de aşılamayan en büyük engeldi. Ruslar, kendi devasa envanterlerine güvenerek Ukrayna’yı yıpratma savaşına çektiler. Ukrayna’nın takviyesini sağlayan NATO ise bu tıp bir savaşa hazırlıklı değil. Bu nedenle bir defa de çıkarıp milyonlarca top mermisi ya da zırhlı araç temin edemiyor. Tam da bu sebepten aylarca sürecek yıpratma savaşına yetecek yoğunlukta mühimmat yetişemiyor. Ukrayna’ya 120 kadar leopard yerine 1500 tane verilebilseydi, Ukraynalı kumandanlar taarruz boyunca daha rahat davranabilirlerdi.
4- UKRAYNA’NIN İVEDİSİ VAR
Cumhurbaşkanı Zelenski’nin en büyük çekincelerinden birisi 2024 ABD seçimleri. “Savaşı 1 günde bitiririm” diyen Trump’ın anketlerde önde çıkıyor olması Ukrayna’yı endişelendiriyor. Trump’ın dönmesi durumunda Ukrayna, istemediği bir durumda masaya oturmak zorunda kalabilir. Bu nedenle Kasım 2024’e kadar alabildiği toprağı geri almak istiyor. Yaz devri tam da bu sebepten dolayı çok değerliydi. Ukrayna, istediği üzere tahkimatların merkezi olan Tokmak’ı, sonra da Melitopol’ü alabilseydi gelecekte Batı’dan takviye isterken eli daha kuvvetli olurdu. Dahası Kırım’ı kolay kolay tehdit altına alabilirdi.
5- KİMLİK SORUNU
Son olarak da Ukrayna’nın savaşma prensiplerinden bahsetmek gerekir. Taarruz için hazırlanan tugayların hepsi yeni kuruldu. Bu taarruz öncesi çatışma görmüş asker neredeyse hiç yoktu. Savaşın başından beri çarpışan tecrübeli askerler genelde Azov tugayı ve Aydar taburu’na dahildi. 2014’ten beri çarpışan bu neo-nazi milis yapıları, taarruz alanından uzakta Bahmut etrafında konuşlandılar. Taze güçler NATO eğitimleriyle adeta duvara toslarken, bu tecrübeli askerler sahip oldukları hudutlu kaynaklarla Bahmut’ta ilerleme kaydetmeyi başardılar.
Bu da şu sorunu doğurdu; Ukrayna, Sovyetlerden kalma doktrinleriyle güzel bir performans veriyor. Hiç alışkın olmadığı ve düzgün uygulayabilmek için kâfi donanıma sahip olmadığı NATO doktrinleri ise şu an için başarısız oldu. Fakat onların alışkın olduğu Sovyet tipi savaş da çok fazla mühimmat istiyor. Ne Ukrayna’nın ne de Batı’nın bunu destekleyecek alt yapısı şu an için yok. Bu yüzden Ukrayna, karma bir ordu olarak topraklarını savunmaya devam etmek durumunda. Tekrar de ABD’li yetkililer, gelecek bahar için yeni bir taarruz planı oluşturmaya başladılar. Bu sefer öteki stratejiler denenecek mi yoksa diplomasi çanları çalmaya mı başlayacak, izleyip göreceğiz.
