– Türkiye’deki seçimler yalnızca Türkiye’de değil dünyada da çok konuşuldu. Türkiye’yi yakından tanıyan biri olarak 2023 seçimlerini nasıl değerlendirirsiniz?
Kitaplar yazılacak bir bahis bu, birkaç cümlede özetlemek kolay değil. Muhalefetin tüm hesapları birinci tıpta çoğunluğu elde etmek üzerineydi. Dışarıdan bakan birçok kişi Türkiye’yi yalnızca tek bireyden ibaret sanıyor. Münasebetiyle bu türlü düşünenler muhalefetin adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun aldığı dayanağı görünce şaşırdı. Son 10 yılda iktidar partisi ve Erdoğan çok fazla güçlendi. Ülke medyasının durumu, adalet sistemlerine yapılan müdahaleler bunun delili. İstanbul Belediye Lideri İmamoğlu siyasi münasebetlerle açılmış davalar var. Seçimler birçok açıdan özgür bir ortamda yapılmış üzere görünebilir lakin seçim gününe gelene kadar her şey iktidarın lehineydi. Seçimin adil olmadığı kuşkusunu uyandıran bir durum bu. Buna karşın muhalefetin Erdoğan’ı ikinci tipe çekmesi toplumsal demokratlar için bir muvaffakiyet sayılabilir.
– Türkiye’de hem zelzelelerde, hem seçim sürecinde her şeye karşın sivil toplumun çok âlâ durumda olduğunu gördük. Siz ne düşünüyorsunuz?
Her vakit söylediğim üzere, Türkiye’nin uzun vadede güçlü bir demokrasi olacağından kuşkum yok. Türkiye’deki sivil topluma baktığımda, ona yönelik tüm ziyan verme eforlarına karşı çok güçlü olduğunu görüyorum. Ülkenin demokratik kalbi durumundalar. Sarsıntı vakti yapılan insani yardım buna örnektir. Türkiye’yi otoriter önderleri olan ülkelerle kıyaslamak bu nedenle sıkıntı. Türkiye’de orta sınıf da var. Orta sınıf, haklarının ihlal edilmesine itiraz ediyor. Türk iktisadı dışa açık, lakin dış yatırımlara çok bağlı. Bu hukukun üstünlüğüne de bağlı olmanız gerektiği manasına geliyor. Bu da Türkiye’nin geleceği için bana umut veriyor.
‘Dünya medyası siyah beyaz bir Türkiye sunuyor’
– Avrupa önderlerini eleştirdiniz. Lakin Batı medyasına da tenkitleriniz var. Tesirli medya organlarında klişelerle dolu tahliller görüyoruz. Siz ise farklı bir Türkiye portresi görüyorsunuz.
Türkiye’yi uzun vakittir takip edenler güzel tahliller yapıyorlar. Ben Türkiye’yi ve halkını sevdim. Lakin her şeyi çok yeterli anlıyormuşum üzere yapmayacağım. Eski de olsa bir AP raportörü olarak, Türkiye’de olanları önemsiyorum. Ancak burada doğmadım, Türkçe konuşmuyorum. Türkiye’de yaşayanlardan daha güzel yorumlayamıyorum. Dünya medyası siyah – beyaz bir Türkiye karesi sunuyorlar çoğunlukla. Bu da her vakit gerçeği yansıtmıyor. Lakin ülkeyi birinci kere ziyaret edenler, Türkiye’nin çok daha farklı olduğunu söylüyor.
– Seçim gecesi attığınız, AB önderlerini eleştiren tweetiniz çok konuşuldu. Erdoğan kutlamalarının yanında demokrasi için oy kullanan şahıslardan de bahsedilmesi gerektiğini söylediniz…
Türkiye’de bazıları Türkiye’yi eleştirdiğim için benden nefret ediyor lakin Brüksel’de de birçok kişinin benden nefret ettiğini söyleyebilirim. Onları da çok eleştiriyorum zira. Türkiye’de milyonlarca kişi, bağımsız medyaya hürmet, demokratik gelecek istedi. Ülkenin değişimi iç oy kullandı. Avrupa Birliği önderleri Türkiye kelam konusu olduğunda daima kendi çıkarlarına odaklandılar. Bu çıkar listesindeki demokratik Türkiye birinci sırada değil alışılmış. Şu an çıkar listesinde en zirvede göçün daha da artmaması var.
Oysa bana nazaran, NATO, OECD, Avrupa Kurulu üzere kurumlarda birlikte olduğumuz Türkiye üzere, AB adaylığı da hala süren büyük bir ülkenin “demokratik bir komşu olmasını” istemeliyiz. Türkiye ile farklı yaklaşımlarınız olabilir lakin temelde tıpkı demokratik prensiplere inanmalısınız. Avrupa Birliği başkanları Erdoğan’ı birinci kutlayan olmak için yarıştı. Meğer bu seçimin otoriter trendi demokratik trende döndürmek için son baht olduğunu hisseden şahıslara karşı sorumluluk duyulmalıydı. Türkiye’de yaşayan herkese bir ileti iletmeliydi.
– Seçimlerin akabinde İngiliz The Telegraph gazetesinde bir tahlil yayımlandı. O köşede muharrir, ‘Avrupa Birliği başkanlarının bunu asla kabul etmeseler de Erdoğan’ın kazanmasından mutlu olduklarını’ öne sürdü. Buna katılır mısınız?
Seçimlerden evvel bir tartışma yaşamıştım benzeri şeyleri söyleyen biriyle. Bunun yanlışsız olduğuna inanmıyorum. Doğruysa bile, bu çok dar görüşlü bir bakış açısı. Zati dar görüşlü ve kendi çıkarlarına uygun bakıyorlar. Türk vatandaşları için Avrupa ülkelerinden vize almak giderek daha da güçleşti. Çok daha fazla reddetmeye başladılar müracaatları.
‘Muhalefet kazansaydı Türkiye’nin adaylığı gündeme gelecekti’
– Pekala sizce neden reddediyorlar?
Hollanda’da iltica isteyen ülkeler ortasında birinci 5’te Türkiye var. Ortalarında geleceklerinden kaygı duyan Türk vatandaşları da yer alıyor. Çok âlâ eğitimli, büyük kentlerde yaşayan, genç beşerler bunlar. Kendilerine gelecek göremediği için göç etmek isteyen beşerler var. Nasıl olur da, Suriyelilerin Avrupa ülkelerine gelmelerini önler niyetiyle Erdoğan’ın kazanmasından yana olabiliriz? Avrupa ve NATO’nun çıkarı demokratik bir Türkiye’den yana olmaktır. Muhalefet kazansaydı, olağan ki Türkiye’nin adaylığı konusu gündeme gelecekti. Tüm Avrupa’nın bunu beklemediğini itiraf edelim. Gerçekçi olursak, Kılıçdaroğlu seçimi kazandığı günün ertesinde Avrupa Birliği adaylığının olmayacağına biliyordu. Ancak demokratik ıslahatlar yapılabilirdi, hukukun üstünlüğü yine inşa edilebilirdi. AİHM kararları uygulanabilirdi. Bu da Türkiye-AB ilgilerini güzelleştirirdi.
