Türkiye tarihinin en kritik seçimleri tamamlandı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, seçim öncesinde memura, emekliye, emekçiye, taban ücretliye nispî olarak refahını artıracak biçimde kesenin ağzını açtı. Müjde üstüne müjde verdi. Maaş ve fiyatlarda yeni artışlar için kelam verdi. Depremzedeleri de unutmadı. Depremzedelere, konutlarının 1 yıl içinde teslim edileceği istikametinde taahhüt verdi. Seçmen de buna karşılık Erdoğan’a 5 yıl daha ülkeyi yönetme vizesi verdi. Kısaca, “al-ver” bağı kusursuzca işledi.
İktidar eliyle kurulan ve yönlendirilen “tatlı düş” devri sona erdi. Türkiye, süratle gerçek gündemine döndü: İktisat ve geçim…
Verme periyodu bitti. Alma, öbür bir deyişle mal ve hizmetlerde artırım periyodu başladı. Bu hususta birinci işaret petrol kesiminden geldi. Cuma günü yapılması gereken lakin seçim nedeniyle ertelenen akaryakıt artırımı pazartesiyi salıya bağlayan gece pompa satış fiyatlarına yansıtıldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) da boş durmadı. TÜİK, seçim devrinin en “parlak” muştuları ortasında yer alan “bedava” doğal gazla ilgili reaksiyon toplayan bir karar aldı. Doğal gazın bir ay fiyatsız verilmesi nedeniyle mayıs ayında TÜFE hesabında “sıfır fiyat” prosedürünün uygulanacağını açıkladı.
Bu kararla birlikte parasız doğal gazın maliyeti, temmuz ayında geçmiş 6 aylık enflasyon oranında artırım alacak olan emekliye, memura ve bu bölümünün ailelerine kesildi. Milyonlarca memur ve emekli, enflasyondan daha düşük maaş artışıyla karşı karşıya kalacak.
Hızlı tren bilet zammı
Sırada Yüksek Süratli Tren (YHT) bilet fiyatlarına yapılacak artış var. TCDD Nakliyat, YHT biletlerine yüzde 15-20 aralığında artırım yapmak üzere çalışmalara başladı. Bu çalışma, kabinenin oluşmasının akabinde yeni Ulaştırma ve Altyapı Bakanı’na sunulacak. Artırımın, kısa müddette uygulamaya girmesi bekleniyor.
TCDD Nakliyat, 2022 yılında YHT biletlerine Ocak ayında yüzde 20, Mart ayında yüzde 10, Nisan ayında yüzde 15, Haziran ayında yüzde 30 ve Eylül ayında yüzde 10 artırım yaptı.
TCDD, YHT biletlerine en son bu yıl ocak ayında yüzde 15 artırım yaptı. Artırımla birlikte İstanbul-Ankara ortası bilet fiyatı 215 TL’den 248 TL’ye çıktı.
Ankara’da, kısa müddet içinde artırım dalgasına devletin işlettiği köprü ve otoyolların da dahil olacağı konuşuluyor. Karayolları Genel Müdürlüğü, genelde yılın başında geçiş fiyatlarını artırırdı. Bu yıl, artırım yapmadı. Seçimin tamamlanmasıyla birlikte artırımın önü de açıldı.
Mutlak Yoksulluk Uyarısı
Çalışma ve Toplum Mecmuası Genel Yayın Direktörü Dr. Murat Özveri ile TÜİK’in doğal gazla ilgili kararının dar ve sabit gelirliye tesirini konuştuk.
Özveri, enflasyonun personel, memur, emekli milyonlarca insanın fiyatının belirlenmesinde çok değerli bir bağlama noktası olarak fonksiyon gördüğüne dikkat çekti. Toplu mukavelelerde, “enflasyon artı refah payı”nın göz önünde bulundurulduğunu belirten Özveri, personel ve memur emeklilerinin aylıklarının da enflasyon artışına nazaran düzenlendiğini anımsattı.
Özveri, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Dolayısıyla enflasyon milyonlarca dar gelirli emekçi, memur, emekli kısmın fiyatının belirlenmesinde kıymetli bir çarpandır. Bu çarpanı ne kadar düşük tutarsanız onların gelirlerini, aylıklarını ve fiyatlarını de düşüreceksiniz manasına gelir.
Enflasyonun düşük tutulmasının birinci tesiri personelin, emeklinin ve memurun aylıklarının ve fiyatlarının belirlenmesinde fiyat siyasetlerinin oluşturulmasında daha düşük bir çarpandan hareket ederek gerçek enflasyonun altında bir fiyat artırımına onları mahkum edip, mutlak bir fakirleştirmeyi yaratmaktır.”
Özveri, gerçek enflasyon oranında bile artırım yapılsa yaşanan enflasyonun fiyatlar ve gelirlerdeki erimeyi gidermesinin kelam konusu olmadığını söyledi.
Enflasyonun, toptan 6 aylık periyotta bir kere yaşanmadığına işaret eden Özveri, “Her ay, her gün enflasyona bağlı olarak mal ve hizmet fiyatları artıyor. Artan kıymetin üzerine yeni enflasyon sayısı geliyor. Bu nedenle yüzde 60’lık bir enflasyonun hesaplanmasındaki mal ve hizmetlerin artan fiyatlarıyla yüzde 60’lık oranda fiyatlara artırım yapıldığında bulduğunuz sayı birbiriyle örtüşmez.
Bu örnekte 100 liralık bir gelirin yüzde 60 yıllık enflasyon üzerinden kıymetlendirilmesi halinde gerçek erime yüzde 80’lere ulaşmaktadır. Yüzde 60 enflasyon artırımı alan her kesim gerçek olarak yüzde 20 yoksullaşmaktadır” dedi.
Özveri, enflasyonun ulusal gelirin inhisarlar faydasına yine paylaştırılmasının bir aracı olduğunu vurgulayarak, “Enflasyon cebimizdeki paranın enflasyon oranında artırım aldığımızda bile bir kısmına el konularak geri verilmesinden diğer bir şey değildir. Hele bir de gerçek enflasyonun dışında birtakım sayılarla oynamalarla çarpanı düşürmek fakirleşmenin kapısını açmak, mutlak fakirleşmeye insanları mahkum etmektir” diye konuştu.
