Milli Savunma Bakanlığı İdare Hizmetleri Genel Müdürlüğü Arşiv ve Askeri Tarih Daire Başkanlığından (ATASE) Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivlerine devredilen Atatürk Koleksiyonu’nda, Cumhuriyetin Kurucusu Büyük Başkan Mustafa Kemal Atatürk’ün el yazısı notları dikkati çekiyor.
ATASE’den, 20 Nisan 2020’den itibaren Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivlerine devredilen koleksiyonlardan tasnif süreci tamamlanan Atatürk Koleksiyonu dahil, 8 koleksiyon araştırmacılara açıldı.
KISA NOTLARI ORTAYA ÇIKTI
Belgeler ortasında Büyük Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün 1907’de aldığı Orta Asya Türk tarihi, Hunlar, Göktürkler ve Uygurlarla ilgili de kısa notları yer alıyor.
Atatürk’ün, Göktürk Yazıtları’ndan Doğu Türklerine, Türklerin hayat şekillerinden Kafkasya ve Anadolu’ya gelişlerine ve birinci kurulan Türk devletlerine ilişkin bilgileri, Osmanlıca ve vakit zaman Latince harfleri kullanarak, derlediği görülüyor.
Tarihçi Prof. Dr. Osman Köse, dokümanlara ait yaptığı açıklamada, Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk tarihine olan ilgisinden bahsederek, şöyle konuştu:
“Atatürk çok kitap okuyan birisiydi. Kitapları okurken kitabın etrafına notlar alırdı ve kendi el yazısıyla da notlar çıkarırdı. Bu notlardan bir tanesi de Orta Asya Türk tarihiyle ilgili şu anda arşivlerimizde olan notlardır. Burada Osmanlıca olarak bu notları almış lakin yer yer bu Osmanlıcanın içerisinde Latin alfabesini de kullanmıştır. Atatürk, Orta Asya’daki Türk tarihinin birinci evrelerinden itibaren 10, 11, 12. yüzyıla kadar, yani Selçuklu, Osmanlı devrine kadar çok geniş bir alanı okumuş ve burada kıymetli gördüğü yerleri not almıştır. Bilhassa Türk-Çin bağlarını, Çinlilerle uğraşları ve Orta Asya’da Çin’le gayret periyotlarında kurulan Türk devletlerini ayrıntılı olarak incelediği görülüyor.”
Atatürk’ün Hun, Göktürkler, Uygurlar devrini de ayrıntılı bir biçimde okuduğunun notlardan görüldüğünü belirten Köse, “Daha geriye yanlışsız, Avarlar periyodunda Avrupa’ya hakikat gelen Türklerin hangi tarihlerde, nerelere, ne yaptığıyla ilgili de çok geniş notlar almış. Bu notlarda dikkat çeken şey tarihlere büyük kıymet vermesi. Hükümdarların ve devletlerin karar sürdüğü tarihleri söz eden Osmanlıca isimleri yazmış ancak bunun yanında yanlış söylem edilmemesi için sanıyorum kesinlikle Latin alfabesiyle de yazmış” diye konuştu.
ATATÜRK’ÜN MECLİS KONUŞMASININ NOTLARI DA ARŞİVLERDE
Mustafa Kemal Atatürk’ün kaleme aldığı bir diğer evrakta de Mustafa Kemal Paşa’nın Türkiye Reis-i Cumhurluğuna ikinci defa seçilmesi münasebetiyle yaptığı konuşmasına ait notları yer alıyor.
Prof. Dr. Köse, Atatürk’ün konuşmasına teşekkürle başladığını belirterek, şunları kaydetti:
“TARİHİ BİR KONUŞMA OLDUĞUNU DÜŞÜNÜYORUM”
Prof. Dr. Köse, “Atatürk’ün notlarında, Cumhuriyet’in mevcudiyetinin, milletin ali menfaatinin, dahili ve harici rastgele bir olaya karşı her an müdafaaya hazır bulunduğunu da lisana getirdiğini” belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu konuşmanın tarihi bir konuşma olduğunu düşünüyorum. Bu konuşma notlarında Atatürk, Cumhuriyetin temellerinin artık oturduğunu, bu dört yıllık evrede Türk milletinin kendisine has olan, layık olan yönetim halinin cumhuriyet olduğunun görüldüğünü, Türk milletinin buna sahip çıktığını tabir ediyor. Atatürk, bundan sonraki müddetlerde de Türk milletinin tüm gücüyle birlikte, elindeki imkanlarla bir arada Cumhuriyetin tesis edileceğini de aktarıyor.”
Atatürk’ün konuşmasında, Cumhuriyetin kurulmasından sonra geçen süreçte, dışarıda ve içeride bir sürü dostluk kurulduğuna ait sözlerini de aktaran Köse, “Bu değerli. Zira dört yıllık bir savaş ve ondan sonra bir ulusal uğraş süreci… Dünyanın en büyük devletleriyle savaşılıyor, yeni bir devlet kuruluyor, yeni bir devir açılıyor. Bu yeni periyotta dünya devletleriyle alakaların de tesis edilmesi gerekiyor ve bunun yerine getirildiğini tabir ediyor. Nihayetiyle 1920’de Ankara Mutabakatıyla başlayan, daha evvel Rusya’yla devam eden, daha sonra İngilizlerle Fransızlarla devam eden muahedeyi bu konuşmasına aktarıyor” bilgisini verdi.
Atatürk’ün gelecekle ilgili temennilerine de konuşmasında yer verdiğine dikkati çeken Köse, şu değerlendirmede bulundu:
“Atatürk notlarında Cumhuriyetin gitgide gelişeceğini ve temellerinin sağlam olduğunu söz ediyor. Bu sağlamlıkta Türk milletinin hissesinin büyük olduğunu, milletin çok büyük dayanak verdiğini ve sahip çıktığını tabir ediyor. Mustafa Kemal Atatürk aslında şunu gösteriyor; bu dört yıllık periyot içerisinde Cumhuriyetin birinci yıllarında ortaya çıkan görünümün yeni kurulan Türk devletinin artık yeni ufuklara hakikat yelken açtığını, önünde hiçbir pürüzün kalmadığını, dünya devletleriyle mutabakatların yapıldığını, dostlukların kurulduğunu, yalnızca yapılacak olan tek şeyin müreffeh bir devlet ve toplum inşa etmek gerektiğini anlatıyor.”
GAZİ MUSTAFA KEMAL’İN NUMARASIZ GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ TALEBİ
