- “Gezi davası ile ilgili siyasal ve toplumsal muhalefetin çok değerli bir eksiklik yaşadığını artık söylemeliyim. Yurttaşlar bu hukuksuzluğu kabul etmiyor. Sözcülük görevine talip olanların buna uygun davranması gerekiyor, daha fazla gecikmeden…”
- “Adalet ve Kalkınma Partisi seçkinleri adaletsizlikle, zulümle abat olmaya çalışıyor lakin insanlarımız en güç şartlarda, yıkılmış bir kentin ortasında dahi boyun eğmiyor. Umudu büyütmek ise her zamankinden daha mümkün.”
Gezi davası sanıklarından TİP milletvekili Can Atalay tutuklu bulunduğu Silivri’den Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
- Cezaevinde olmanıza rağmen milletvekili seçildiniz. Bunun Türkiye’deki mevcut siyasi ortam hakkında ne söylediğine inanıyorsunuz?
Türkiye, pek çok istikametten derin krizler içinde ve beşerler bir çıkış yolu arıyor. Ekonomik kriz, buna bağlı olarak borçluluk krizi, tarımda izlenen yanlış siyasetler sonucu temel besin eserlerine erişimde yaşanan besin egemenliği krizi üzere örnekleri çoğaltmak, her birimiz açısından hiç de sıkıntı değil. Türkiye’nin yaşadığı en kıymetli krizlerden biri de adaletsizlik krizi. Seyahat davası, bu adaletsizlik krizinin hangi seviyeye geldiğinin nişanesidir. Benim, mahpus bir insanın, Hatay halkının dikkat cazip orandan da yüksek oyları ile seçilmem hem bugün hem de yarın hakkında iki kıymetli şey söylüyor: Adalet ve Kalkınma Partisi seçkinleri adaletsizlikle, zulümle abat olmaya çalışıyor lakin insanlarımız en güç şartlarda, yıkılmış bir kentin ortasında dahi boyun eğmiyor, memleketlerine ve geleceklerine sahip çıkıyorlar. Ümitsizlikle kenara çekilmek isteyenler için mazeret çok. Umudu büyütmek ise her zamankinden daha mümkün.
(Atalay, ailesi ve özel görüşmecileriyle Silivri Cezaevi’nde.)
‘DİŞİYLE TIRNAĞIYLA HALK KAZANDI’
- Soma, Aladağ üzere birçok kritik davalarda sizi gördük. Artık ise tutuklusunuz. Ferdî tecrübelerinizi de kattığınızda Türk adalet sisteminin durumuna ait bakış açınız nedir?
Türkiye derin bir adaletsizlik krizi yaşıyor. Hukuk devletinden geriye ne kaldıysa beşerler dişleriyle tırnaklarıyla o bakiyenin de üzerine basıp Türkiye’nin bu şartlarında dahi değerli içtihat kazanımları elde ettiler. Kuşkusuz kâfi denemez lakin en elverişsiz şartlarda dahi gayret etmenin hem mümkün hem mecburî olduğunun delili oldu bu davalar ve gayretler. Ötesi, eğitim haktır; eğitim lakin eşit, kamusal ve bilimsel olduğunda “hak” niteliğindedir. Laiklik ve bilimsel eğitim uğraşı önümüzdeki periyodun en kritik başlıklarından. Eğitim hakkı uğraşında Kadıköy’deki kazanım için Aladağ’daki çocuğun kaygısıyla dertlenmek gerekiyor. Hiç kimse yoksulluğun istismarına sessiz kalmamalı. Eğitimde yoksulluğun istismarı öncelikle sonlandırılması gereken alan. Soma, yoksulluğun istismarının, emekçi canının en ucuz maliyet kalemi haline dönüşmesinin simgesi oldu. Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin Eylül 2020 tarihli kararı ve o kararın o dairenin 5 üyesinden 3’ü değiştirildikten sonra olmayacak prosedürlerle ortadan kaldırılmaya çalışıldığını hiçbirimiz unutmamalıyız.
- Yine bu üzere yakıcı davalara bakmış olmak, siyasi inanç ve amaçlarınızı nasıl şekillendirdi?
Bu toplumsal davalarda ve uğraşlarda misyon yapmış olmak, Türkiye’nin farklı yoksulluk havzalarında yaşamış olmak, siyasal fikirlerimi ve kanaatlerimi hem güçlendirdi hem de memleket somutunda güncelledi.
İNSAN HAKLARI KOMİTESİ ÜYELERİNİ SİLİVRİ’YE ÇAĞIRDI
- Yargıda ve siyasette büyük bir değişiklik getirebilme imkânınız olsaydı, bu ne olurdu ve neden?
Yargıda yapılması gerekenleri bu röportaj sonlarında aktarabilecek kadar uzman değilim. Lakin iktidar bize geçtiği vakit yargıdaki pek çok sorun başlığının çabucak ve resen düzeleceğini düşünüyorum. Hukukun gereğini talep edeceğimizi herkes bilir. Türkiye’de ise birinci öncelik yoksulluğun her çeşitten istismarına son verecek adımların atılmasıdır.
‘OHAL DEVLETİ SİYASETİ’
- Önümüzdeki 5 yılda Türkiye için temel zorluk ve fırsatlara ait ne öngörüyorsunuz?
İki temel zorluktan kelam edebiliriz. Birincisi, ekonomik kriz. İkincisi ise mevcut kuralsız Adalet ve Kalkınma Partisi seçkinlerinin dönemsel ihtiyaçlarına nazaran işleyen, anayasasızlaştırılmış bir daima harikulâde hal devletinin yerleşik hale gelmesidir. Bu kural tanımayan işleyiş, fevkalâde hal devleti siyaseti sürdükçe, ekonomik krizin aşılamayacağı üzere, çok yüksek bedellerle bulunan “dış kaynaklar”ı temin edenlere bağımlılık kıymetli oranda artacaktır. Evet, bu bir “beka” problemidir ve bağımsızlıktan yana olduğunu söz eden tüm siyasal ve toplumsal güçlerinin demokrasi çabasına güç vermeleri zaruridir. Türkiye’nin geleceğinde bağımsızlıkçı siyasetler olmalı. Bu ise demokratik kazanımlarla mümkündür.
- Ailenizin Türk siyasetinde güçlü bir geçmişi var. Bu, kendi siyasi seyahatinizi nasıl etkiledi?
Hem çekirdek ailem hem ailem hem de içine doğduğum ortam nedeniyle kendimi çok şanslı sayarım. Evet, hayat her vakit kolay değildi lakin ben, daima büyük bir ciddiyetle konuşulan yurt ve dünya sıkıntılarına kulak verme imkanı ve her durumda orada duran güçlü dayanışma ağı ile kendim olabildim. “Aile” deyince, hak ve haksızlıkla ilgili hem annemin hem babamın değerine değinmek isterim. “Hakkın yanında ol, haksızlığın karşısında…”
- Cezaevindeki tecrübeleriniz Türk adalet sistemine bakış açınızı nasıl etkiledi ve gelecekteki siyaset çalışmalarınızı nasıl etkileyebilir?
Aslında bilmediğim çok az şeyi öğrendim diyebilirim. İnfaz müdafaa memurlarının, benim muhatap olduklarımın çoğunluğu temel olarak ekmeklerini kazanıyorlar ve biz kural dışı bir muamele ile karşılaşmadık. Politik davalardaki tutukluluğun uzunluğunu ve “infazı yakılan mahpus sorununu” ise direkt gözlemek hiç aklımdan çıkmayacak. Bir de madem mahpushane var, keşke olmadığı günlere ulaşsak. Aşikâr bir vadede insanı sıhhatinden etmeyecek bir biçimde olamaz mı? Bunun karşılığının peşini bırakmayacağım.
- Tutukluluğunuzla ilgili toplumdan ve siyasilerden beklentiniz nedir, Meclis’te milletvekilleri ne yapmalı?
Geçtiğimiz hafta TBMM’nin kanunla kurulan tek kurulu olan İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’na teamül gereği oybirliğiyle seçildim. O komite üyelerini birinci toplantılarını tam iştirakle yapmak üzere Silivri 9 Nolu Cezaevi’ne davet ediyorum. Adalet Bakanlığı bürokrasisinin bu hususta kendilerine müsaade vereceğini, zorluk çıkarmayacağını umuyorum. Şayet bir zorlukla müsabakaları durumunda, üyesi bulundukları parti genel liderleri ile görüşerek bu sorunu kararlılıkla aşacaklarına eminim.
- Yalnız kaldığınızı yahut bırakıldığınızı hissettiğiniz vakitler oluyor mu, neden?
Kişisel olarak ailemden ve arkadaşlarımdan razıyım. Lakin Seyahat davası ile ilgili siyasal ve toplumsal muhalefetin çok kıymetli bir eksiklik yaşadığını artık söylemeliyim. İsmine karar verilen mahkeme kararlarında ‘Türk milleti adına’ vurgusu ile meşruiyet kaynağı olarak işaret edilen yurttaşlar bu hukuksuzluğu kabul etmiyorlar. Sözcülük görevine talip olanların buna uygun davranması gerekiyor, daha fazla gecikmeden…
‘ÖNCE HATAY’A GİDECEĞİM SONRA YEMİN EDECEĞİM’
- Cezaevinde bir gününüz nasıl geçiyor?
Her sabah erken kalkıyorum. Sabah spor yapıyorum. Spor bittikten sonra ve görüşler başlamadıysa, haberleri takip ediyor, okuyor, yazıyorum. Sağ olsun, kimi istisnai devirler dışında daima gelenimiz oldu. Fırsat olursa öğlenden sonra kesinlikle bir şekerleme oluyor. Akşam yeniden havalandırma, yürüyüş ve son vakitlerde kesinlikle akşam saatlerinde üçümüz bir arada bir sinema izleyip, sonrasında tekrar okuma ile gün bitiyor. Kemal Tahir “mahpusluk yeme ve ahenge ile geçer” der. Yemekler, salatalar konusunda Hakan üzere büyük bir talihimiz var, Tayfun ile benim.
- Bu güçlü süreçte hem vücut hem de ruhsal sıhhatinizi korumak için belirli rutinleriniz var mı?
Spor yapmak ve okumak-yazmak, vücut ve zihin için hiç aksatılmaması gerekenler. Dedim ya, Hakan’ın salataları da kıymetli bir talihimiz…
- Özgür kaldığınızda yapmayı planladığınız birinci üç şey nedir?
Bulduğum birinci araçla Hatay’a gideceğim. Hatay’dan çabucak sonra Ankara’ya geçip, yemin edeceğim. Ailemle biraz vakit geçirdikten sonra yeni devir planlaması için arkadaşlarımın mesaisine katılacağım.
- Muhalefet tarafından katiyen kazanılacağına inanılan bir seçim kaybedildi. Nerede kusur yapıldı, bu husustaki tahliliniz nedir?
Çok uzun değerlendirmeler yapmak gereken bir soru. Fakat programatik farklılıklarımız olan tüm demokrasi güçlerine şunu müşterek kabul olarak önermek isterim: Minimum müştereklerde ortaklaşmanın en güçlü sözünün en sona kalması yanlış oldu. Örneğin aday çok daha evvel ilan edilmeliydi.
ŞERAFETTİN CAN ATALAY KİMDİR?
İlk ismi 1971’de öldürülen Türkiye Emekçi Partisi Vilayet Lideri Şerafettin Atalay’dan gelen Can Atalay, 1976’da İstanbul’da doğdu. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu. Soma, Ermenek maden facialarının, Aladağ tarikat yurdu yangınında mağdur ailelerin, Çorlu tren katliamında hayatını yitirenlerin yakınlarının, Hendek havai fişek fabrikası patlamasında personel ailelerinin avukatlığını üstlendi. Ayrıyeten Berkin Elvan, Ali İsmail Korkmaz, Ahmet Atakan’ın ailelerinin de avukatıdır.
