Çok sıcaklara bağlı vefatlar yeni olağan haline gelebilir

Sera gazı emisyonlarındaki artışın en değerli nedenleri ortasında gösterilen petrol, doğal gaz ve kömür üzere fosil yakıtların beşerler tarafından denetimsiz formda kullanılması, ormansızlaşma ile bilinçsiz tarım ve hayvancılık iklim krizini derinleştiriyor. Sıcaklığın artması, deniz düzeylerinin yükselmesi, ekosistemlerin bozulması, su kaynaklarının azalması ve ortaya çıkan sıhhat problemleri, iklim krizinin etraf ve beşerler üzerindeki tesirini gözler önüne seriyor.

Ülkelerin ve kıtaların sıcaklık pahaları toplanarak elde edilen global hava sıcaklığı, iklim krizi ile son yılların doruğuna ulaşıyor. Dünya Meteoroloji Örgütünün (WMO) bilgilerine nazaran, 2023-2027 ortasında global hava sıcaklığının, en az bir sefer, sanayi ihtilali öncesi sıcaklık düzeylerini 1,5 derece aşma mümkünlüğü yüzde 66 olarak hesaplanıyor. Global sıcaklığın gelecek 5 yıl içinde El Nino iklim modeliyle rekor düzeylere çıkması bekleniyor.

Kuzey Kutbu’nda 1991-2020 ortasındaki sıcaklık artışları göz önüne alındığında, gelecek 5 yıl içinde yaşanacak kış mevsimlerinin sıcaklık anomalisinin, global olarak kestirim edilen anomalinin 2 katından daha yüksek olması öngörülüyor.

2023-2027 yıllarının mayıs-eylül aralığı için yapılan yağış varsayımlarına nazaran ise 1991-2020 yıllarının tıpkı periyodu ile kıyaslandığında Sahel bölgesi, Kuzey Avrupa, Alaska ve Kuzey Sibirya’da yağış oranında artış, Amazon ve Avustralya’nın birtakım bölgelerinde ise yağışta azalma yaşanacağı kestirim ediliyor.

ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi (NOAA) tarafından yayınlanan 2022 global iklim raporunda, 1880 yılında başlayan global sıcaklık ölçümlerine nazaran en sıcak yıllar listelendi. 2022 yılı en sıcak 6. yıl olarak listeye girerken, 143 yıldaki en sıcak 10 yılın tamamı, 2010’dan sonra yaşandı.

1880-2022 yılları ortasında kaydedilen en sıcak yıllar şu biçimde sıralandı:

DÜNYANIN EN SICAK İKİ GÜNÜ ARKA ARDA YAŞANDI

NOAA’nın Ulusal Çevresel Bilgi Merkezleri bilgilerine nazaran ise kara ve okyanus yüzeyi sıcaklığının 20. yüzyıl ortalaması olarak hesaplanan 15,8 derecenin 0,93 derece üzerinde tespit edildiği 2021 Temmuz ayı, en sıcak ay olarak kayıtlara geçti.

Küresel hava sıcaklığının artış göstermeye devam ettiği günlerde, sıcaklık rekorlarında da yeni düzeylere ulaşılıyor. ABD Meteoroloji Servisi Etraf Müdafaa Ulusal Merkezi’nden (NCEP) aktarılan bilgilere nazaran, 4 Temmuz’da ölçülen 17,18 derecelik global ortalama sıcaklık, 3 Temmuz’da kaydedilen 17,01 dereceyi aşarak yeni bir rekora imza attı. Yeni rekor sıcaklık ile 4 Temmuz, tüm vakitlerin en sıcak günü olarak kayıtlara geçti.

Küresel ortalama sıcaklığın rekor düzeylere ulaşan süratli artışına dikkati çeken Prof. Dr. Levent Kurnaz mevzuyla ilgili açıklamalarda bulundu.

Kömür, petrol ve doğal gaz üzere fosil yakıtlarla atmosfere salınan karbondioksit gazının global ısınmaya neden olduğunu ve bu yüzden de atmosferin her geçen gün ısınmaya devam ettiğini belirten Kurnaz, “Geçtiğimiz 3 sene içerisinde atmosferin kendi ısınmasını maskeleyen birtakım olaylar vardı. Bunlar da okyanus akıntılarıydı. La Nina, Pasifik Okyanusu’ndaki suların daha da soğumasına neden oluyordu. O denli olduğu için de dünyanın ne kadar ısındığı aşikâr olmuyordu. Lakin La Nina, nisan-mayıs üzere sona erdi ve bu maskeleme de ortadan kalktı. Artık, global ısınmanın ne manaya geldiğini görmeye başlıyoruz” dedi.

La Nina’nın karşıt tesirlerine sahip olan El Nino iklim olayının Pasifik Okyanusu’ndaki suların olağandan daha sıcak olmasını sağladığını söz eden Kurnaz, bu tesir ile sıcaklığın daha da artacağı ihtarını yaptı.

Dünya’nın 4’te 3’ünün okyanuslardan oluştuğunu, okyanus sularının ısınmasının da dünyanın ortalama sıcaklığını etkilediğini vurgulayan Kurnaz, El Nino tesirinin ne kadar ve ne şiddetle süreceği tam olarak belirli olmasa da 2024 yılına kadar devam edebileceğinin altını çizdi. Kurnaz, iklim olaylarının tesirlerinin vakit içerisinde şekilleneceğini aktardı.

“MİLYONLARCA KİŞİNİN SICAKTAN ÖLMESİNDEN BAHSEDİYORUZ”

Küresel hava sıcaklıklarında gerisi gerisine yaşanan rekorların süreceğini lisana getiren Kurnaz şu bilgileri verdi:

“4 Temmuz’un sıcaklığı 17,18 dereceydi. İki gün üst üste rekor tazelendi. Yarın daha da yüksek olur mu? Muhtemelen olur ancak kabaca şunu söylemek mümkün, ağustos ayının birinci yarısının sonuna kadar her gün yeni bir rekor beklenebilir. Bu da ağustos ayının sonuna kadar yaklaşık 10-15 rekor kırılacağı manasına gelmektedir.”

Kurnaz, artan hava sıcaklığında en büyük ziyanı, muhakkak bir sıcaklık, nem ve yağış istikrarına muhtaçlık duyan tarım eserlerinin görebileceğini, iklim değişikliğinin yalnızca Türkiye’de değil dünya genelinde tarım kesimini tehdit ettiğini bildirdi.

İklim değişikliği nedeniyle Pakistan, Hindistan ve Bangladeş üzere belirli başlı bölgelerin, dünyanın geri kalanına nazaran daha fazla ısındığını anlatan Kurnaz, şöyle devam etti:

“Bundan ötürü orada artık insan dayanıklılığının üstüne çıkacak sıcaklıklar oluşmaya başlayacak. Bu da açıkçası, beşerler düşüp ölecek demek ve bu sayılar 100-200 yahut 1000 kişiyi değil, milyonlarca insanı kapsayacak. Burada milyonlarca kişinin sıcaktan ölmesinden bahsediyoruz. Tüm bunlar bir sonraki adımda bu insanların göç etmesine yol açacaktır. Göç yolları da Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) üzere yollardan geçtiği için yalnızca orada olan orada kalmayacak, yakın vakitte bütün dünyaya yayılan sorunlar yaşamaya başlayacağız.”

Kurnaz, dünya genelinde rekor sıcaklıklara ulaşılmasıyla, çok sıcaklara bağlı can kayıplarında büyük bir patlama yaşanabileceği konusunda dikkatli olunması davetinde bulundu. Büyük bir kısmı Fransa’nın başşehri Paris’te olmak üzere Avrupa’da 2003 yılında 35 bin kişinin çok sıcak nedeniyle hayatını kaybettiğini hatırlatan Kurnaz, ilerleyen günlerde yaşanabilecek ölümlerin olağan hale gelebileceğini ve bu sayının milyonları bulabileceğini kelamlarına ekledi.

Küresel ısınmanın tesirlerinin azaltılması için fosil yakıt kullanımının önüne geçilmesi gerektiğine değinen Kurnaz, kelamlarını, “Önlemler iki tarafta kıymetlendirilebilir. Bunun daha berbata gitmesini engellemek mümkün fakat artık geriye döndürmek mümkün değil. Ne tedbir alırsak alalım, ne yaptıysak o. Bu sorunun nedeni kömür, petrol ve doğal gaz yakmamız. Bunları yakmayı bırakacak olursak en azından durdurma bahtımız olur lakin o istikamette de hiçbir düzgünleşme yok dünyada.” diyerek tamamladı.