DEHB, çocukluk periyodunda en çok teşhis edilen davranış bozukluğudur. Çocuklarda, 50 kişilik sınıfta ortalama 1-3 öğrenci bu sorundan etkilenmektedir. Pekala, DEHB nedir? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri nedir? DEHB nasıl tedavi edilir?
DEHB NEDİR?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), nörogelişimsel bir bozukluktur ve çoklukla çocukluk devrinde başlar, lakin yetişkinliğe kadar sürebilir. Bu bozukluk, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsel davranışların besbelli bir formda görüldüğü bir tabloyu tanımlar. DEHB, bireyin fonksiyonelliğini olumsuz istikamette etkileyebilir, bilhassa eğitim, iş ve toplumsal münasebetler alanlarında zorluklar yaratabilir.
DEHB BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dikkat Eksikliği:
- Görevleri tamamlamakta zahmet çekme.
- İşleri düzenlemekte ve planlamakta zorluk yaşama.
- Ayrıntılara dikkat etmekte zorlanma.
- İşleri sık sık unutma yahut kaybetme.
- Sık sık dikkatinin dağılması ve odaklanmakta zorlanma.
- Dinleme esnasında dikkatinin dağılması.
- İşleri sonlandırmada zahmet çekme.
Hiperaktivite:
- Huzursuzluk ve daima yerinde duramama.
- Otururken sık sık kıpırdama yahut sallanma.
- Konuşma sırasında zıplama yahut yere vurma üzere hiperaktif davranışlar.
- Gereksiz yere koşma yahut tırmanma.
- Sessiz ve sakin aktivitelerde uzun müddetli kalma zahmeti.
- İçsel bir huzursuzluk hissi.
Dürtüsellik:
- Sabırsızlık ve sık sık beklemekte zorlanma.
- Sıra beklememekte zorluk.
- Konuşurken kelamları kesme yahut oburunun kelamını tamamlama.
- Düşünmeden harekete geçme ve riskli davranışlara yatkınlık.
- İhtiyat yahut sonuçları düşünmeme.
DEHB NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tedavisi, bireyin yaşına, semptomların şiddetine, ömür biçimine ve gereksinimlerine bağlı olarak farklı formüller içerebilir. Çoklukla multidisipliner bir yaklaşım benimsenir ve tedavi sürecinde psikoeğitim, psikoterapi, davranış terapileri ve gerektiğinde ilaç tedavisi üzere farklı teknikler kullanılabilir. İşte DEHB tedavi seçeneklerinin bir özeti:
Psikoeğitim: DEHB’nin nasıl çalıştığı, semptomların ne olduğu ve nasıl yönetileceği konusunda bireye ve ailesine eğitim verilmesi kıymetlidir. Bu, bireyin durumunu anlamasına, semptomları tanımasına ve uygun idare stratejilerini öğrenmesine yardımcı olabilir.
Psikoterapi: Terapistlerle gerçekleştirilen ferdi yahut küme terapileri, DEHB ile başa çıkmak için stratejiler öğrenmeye yardımcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi, öfke idaresi hünerleri, vakit idaresi ve örgütlenme üzere mevzularda dayanak sağlayabilir.
Davranış Terapileri: DEHB semptomlarını yönetmek için davranış değişikliği stratejileri geliştirilir. Müspet pekiştirmeler, maksat belirleme, planlama ve sıralama üzere sistemler kullanılarak istenen davranışlar teşvik edilir.
İlaç Tedavisi: Kimi durumlarda, ilaç tedavisi DEHB semptomlarını yönetmede tesirli olabilir. Çoklukla stimülan ilaçlar (örneğin, metilfenidat yahut amfetamin türevleri) kullanılır. Bu ilaçlar, hudut sistemi üzerinde tesir ederek dikkat eksikliği ve hiperaktiviteyi azaltabilir. İlaç tedavisi hekim nezaretinde gerçekleştirilmelidir ve bireyin sıhhat durumu göz önünde bulundurularak karar verilmelidir.
Yaşam Usulü Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, tertipli fizikî aktivite, kâfi uyku ve gerilim idaresi üzere ömür usulü faktörleri DEHB semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir. Bu faktörler bireyin genel düzgünlük halini ve dikkatini olumlu tarafta etkileyebilir.
DEHB tedavisi, her birey için şahsileştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Uzman bir sıhhat profesyoneli, bireyin durumunu kıymetlendirecek, semptomlarını kıymetlendirecek ve en uygun tedavi planını oluşturacaktır. Tedavi süreci sabır ve istikrar gerektirebilir, lakin uygun tedavi ve dayanakla DEHB’li bireylerin hayat kalitesini artırmak mümkündür.
