5 Ağustos’ta bir Çin kıyı güvenlik gemisi, Filipin hükümetine ilişkin bir teknenin İkinci Thomas Sığlığı’ndaki birliklere gereç götürmesini engellemek için tazyikli su kullanmıştı.
Şubat ayında bir Çin kıyı güvenlik gemisinin misal bir ikmal misyonunda bulunan Filipin kıyı güvenlik gemisine askeri sınıf bir lazer doğrultmasının akabinde bağlantılar esasen gerilmişti. Çin ve Filipinler ortasındaki bu tıp gerginlikler rutin üzere gözükse de, son olay ABD’nin müdahil olmasıyla dikkat çekti.
ABD “yardıma hazır”
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, olayın akabinde, Güney Çin Denizi’nde hücuma uğramaları halinde Filipin gemilerini savunma kelamı verdi. ABD Hint-Pasifik filosu kumandanı Amiral Samuel Paparo da Çin’in, Manila’nın İkinci Thomas Sığlığı’ndaki birliklere ikmal yapma uğraşlarına müdahale etmesi halinde ABD’nin yardıma hazır olduğunu söyledi.
Washington’ın Filipinler ile hali hazırda yenilenmiş ve genişletilmiş bir karşılıklı savunma muahedesi mevcut.
Manila, Çin’in reaksiyonuna karşın, kıyı güvenlik ve hatta kimi spekülasyonlara nazaran ABD varlıkları tarafından eşlik edilen birliklerini yine ikmal etmek için yakında tekrar birebir hareketi deneyeceğini söyledi.
Ayrıca, Manila bu yıl içinde ABD ile birincisi İkinci Thomas Sığlığı’na odaklanabilecek ortak devriyeler planlıyor.
Karaya oturtulan ABD üretimi savaş gemisi
Filipin donanmasına ilişkin ABD imali savaş gemisi BRP Sierra Madre, 1999 yılında Çin’in sulardaki ilerleyişini denetim etmek maksadıyla kasıtlı olarak resifte karaya oturtulmuştu.
Ocak 2013’te Filipinler, Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki hak argümanlarına karşı BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nin (UNCLOS) uyuşmazlık tahlil sistemi kapsamında şikayette bulundu. 12 Temmuz 2016 tarihinde milletlerarası tahkim heyeti, öteki konuların yanı sıra, Spratly Adaları’ndaki İkinci Thomas Sığlığı’nın Filipinler’in kıta sahanlığının bir kesimi ve münhasır ekonomik bölgesi içinde olduğuna karar verdi. Çin Lahey’in kararını reddetti ve buna uymayacağına dair kelam verdi.
Filipinler’den gemiyi kaldırmasını talep eden Pekin, eylemlerinin “yasal ve profesyonel” olduğunu savunuyor. Çin ayrıyeten, ABD’nin Güney Çin Denizi’ndeki uyuşmazlığı körüklediğini ve diplomatik tahliller yerine bölge ülkeleri ortasında çatışma çıkarmaya çalıştığını söylüyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin pazartesi günü düzenlediği olağan basın toplantısında, ABD’nin kimi ülkelerin başka ülkelerin deniz haklarını ihlal etmesini teşvik ettiğini ve desteklediğini ve bölgedeki ülkeler ortasında uyuşmazlık çıkardığını, bunun da ABD’yi “bölgesel sistemin bozucusu ve sabotajcısı” haline getirdiğini söyledi.
“Çin’i kuşatma planlarının bir parçası”
Güney Çin Denizi’ndeki gerginliği Harici’ye kıymetlendiren Emekli Tuğamiral Dr. Alaettin Sevim, “ABD’nin Çin’in doğudan deniz duvarıyla kuşatılması tarafındaki çalışmaları sürüyor” yorumunu yaptı.
“ABD, şu anda Bering Boğazı’ndan Yeni Zelanda’ya kadar uzanan ve Çin’i doğudan deniz tarafından kuşatan bir sınır inşa ediyor” diyen Sevim şöyle devam etti:
“Bu nesilde ülkeler ortası tartışmalı olan bölgeler var. Güney Çin Denizi’ndeki Spratly Adaları etrafı bilhassa. Bu bölgede yalnızca Filipinler değil, Vietnam ve Tayvan da hak tez ediyor. Daha evvel Filipinler’le Çin ortasındaki sorunda BM Deniz Hukuku Mahkemesi Çin’in aleyhine bir karar vermişti. Çin de bunu tanımadığını bildirmişti. Pekin, bunların ikili görüşmelerle belirlenmesi gerektiğini savunmuştu. Münasebetiyle bu bölgede deniz egemenlik alanları üzerinden tartışma devam edecek.”
Hindistan’ı ikna edemediler
Amerika’nın ise burada yapmaya çalıştığı şeyin, “ördüğü duvarın sağlam olduğunu kanıtlamak ve duvarın ardındaki güçleri artırmak” olduğunu söyleyen Sevim, bölgedeki ABD, Japonya ve Avustralya ortasındaki tatbikatı işaret etti. Ayrıyeten ABD’nin Filipinler’deki askeri üslerini artırdığını hatırlatan Sevim, bunları ABD ve Batı’nın Çin’i “doğudan kuşatma” planlarının bir modülü olarak kıymetlendirdi.
Bu eforları AUKUS ve QUAD üzerinden okyanuslara da uzatmaya çalışacaklarını belirten E. Tuğamiral Sevim, Hindistan’ın buna şu ana kadar karşılık vermediğini ve hasebiyle şimdi Hint Okyanusu’nda Batı’nın bu denetimi sağlayamadığını tabir etti.
Öte yandan bu gayretlerin silahlı bir çatışmaya döneceğini düşünmediğini söyleyen Sevim, yeniden de gerginliğin süreceğini belirtti.
