Ipsos Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Sidar Gedik, toplumun yüzde 77’sinin Türkiye iktisadının mevcut durumundan şad olmadığını vurgulayarak “Mevcut iktisat konusunda olumlu görüş bildirenlerin oranı yalnızca yüzde 8. Geleceğe ait de toplum umutlu değil” dedi. Besin eserlerindeki fiyat artışlarının yurttaşın en çok zorlandığı sarfiyat kalemi olarak öne çıktığını vurgulayan Gedik, et eserleri harcamalarını kısacağını belirtenlerin oranının yüzde 57, peynir vb. üzere kahvaltılık eserlerdeki harcamalarını kısacağını söyleyenlerin oranının da yüzde 53 olduğunu söyledi.
Huzur ve mutluluğun toplumun en öne çıkan hayali olduğuna dikkat çeken Sidar Gedik ile son araştırmalarını konuştuk.
- 29 ülkede yaptığınız haziran ayına ait son araştırmaya nazaran iktisat son bir yıldır Türkiye’nin en kıymetli sorunu olarak öne çıkıyor. Ortadan geçen müddette bir farklılaşma var mı?
Ekonomide enflasyon en büyük tasa konusu. Ipsos’un Dünyanın Telaşları Araştırması sonuçlarına nazaran her 10 şahıstan 4’ü ülkesi için en çok endişelendiği üç bahis içinde enflasyonu belirtiyor. Yoksulluk, işsizlik üzere başka başlıklar da iktisat ile ilgili sorun görülen hususlar. 29 ülke ortasında haziran ayında Türkiye enflasyondan en çok telaş duyan (Singapur ile birlikte) üçüncü ülke iken Temmuz 2023’te ikinci sıraya yükseldi. Birinci sırada üç haneli enflasyonu yaşayan Arjantin var. Gündeme ait çalışmamızda enflasyon konusundaki görüşlerini sorduğumuzda her 4 şahıstan 3’ü enflasyonun gelecek aylarda daha da artacağını düşünüyor. Her 10 şahıstan 6’sı kendi ömür standartlarının daha da düşeceğini ve kira, aidat, elektrik, su üzere sabit sarfiyatları ödedikten sonra ferdî harcamaları için kendilerine kalacak paranın daha da azalacağını söylüyor. İktisat uzun müddettir Türkiye’nin en kıymetli sorunu.
ENFLASYON BÜYÜK DERT
- Şu anda yurttaşın en değerli tasaları neler, bu tasalar önümüzdeki süreçte de devam edecek mi?
“Gündeme Dair” araştırmamızın Haziran 2023’teki iştirakçilerinin yüzde 84’ü öbür araştırmalarımızdaki üzere ülkemizin en değerli sorunu enflasyondur dediler. Geçen yıl tıpkı periyotta yeniden yüzde 80’lerin üzerinde olan bu oran seçim sürecinde yüzde 73’e kadar gerilemişti. Haziran ayında yine aksiye dönmeye başladı, temmuzda da bu oran yüzde 90’a çıktı. Mesken iktisadını yönetim etmeye çalışan bayanlar, mutfak masraflarındaki artıştan ötürü ekonomiyi erkeklere nazaran daha yüksek oranda sorun olarak görse de genel olarak toplumun her kesiti için iktisat benzeri düzeyde en kıymetli sorun olarak öne çıkıyor.
DEPREMİ UNUTTUK
- Peki zelzelesi sorun olarak görmüyor muyuz?
Şubat ayında yaşadığımız zelzele felaketinin akabinde “Türkiye’nin en büyük sorunu nedir” sorusuna iştirakçilerin yüzde 46’sı iktisat, yüzde 40’ı ise doğal afet diyordu. Bugün ise doğal afet yanıtı verenlerin oranı yalnızca yüzde 1. Asla gündemimizden düşmemesi gereken bir hususken “normalleşen” hayatlarımızda zelzelesi unuttuk.
YÜZDE 77 ŞAD DEĞİL
- Peş peşe artırımlar geliyor. Fiyat artışları geldiği üzere eriyor. Bu yurttaşı nasıl etkiliyor?
Ekonominin en değerli sorun olarak görülmesine paralel bireylerin yüzde 77’si Türkiye iktisadının mevcut durumundan şad olmadığını belirtiyor. Haziran ve temmuz aylarında yaşanan artırımlardan ötürü olumsuz değerlendirmeler artışa geçti. Mevcut iktisat konusunda olumlu görüş bildirenlerin oranı ise yalnızca yüzde 8. Geleceğe ait de toplum umutlu değil. Her 10 bireyden 6’sı iktisadın daha makus olacağı görüşünde.
Ekonomiye ait bu olumsuz görüşler doğal ki bireylerin ferdî ekonomilerini de negatif etkiliyor. Bireylerin yüzde 62’si kendi ferdî ekonomilerinin berbat olduğunu ve benzeri oranda bir kitle finansal açıdan zorladığını belirtiyor. Her ne kadar temmuz ayında minimum fiyatta, memur ve emekli maaşlarında artış olsa da bugün her iki bireyden biri hane gelirinin azaldığını söylüyor. Temmuz ayının sonunda her dört bireyden üçünün alım gücü daha da azaldı. Bu durum hanelerin gelir sarfiyat istikrarını bozdu. Her 10 hanenin 7’sinin sarfiyatı gelirinden daha fazla.
- Peki, halkın tüketim alışkanlıkları nasıl değişti?
Bu güçlü ekonomik şartlarda bireyler harcamalarını kısmaya çalışıyor. Besin eserlerindeki fiyat artışları toplumun en çok zorladığı sarfiyat kalemi olarak öne çıkıyor. Elektrik, doğalgaz üzere sabit masraflar toplumun fiyat artışlarından ötürü zorlandıkları başka bir masraf kalemi. Çabucak çabucak tüm eser kategorilerinde toplumun en az yarısı harcamalarını kısma eğiliminde. Giysi tüm kategoriler ortasında yüzde 64 oranıyla birinci sırada geliyor. Onu yüzde 59 ile elektrik ve sabit sarfiyatlar takip ediyor. Et eserleri harcamalarını kısacağını belirten bireylerin oranı yüzde 57 iken peynir vb. üzere kahvaltılık eserlerdeki harcamalarını kısacağını söyleyenlerin oranı yüzde 53.
HAYALİMİZ HUZUR VE MUTLULUK
- Türkiye’de vatandaşlar en fazla nelere hasret duyuyor?
2022 Türkiye’yi Manaya Kılavuzu’nda topluma hayallerini sorduk. Huzur ve memnunluk en öne çıkan hayalimiz, isteğimiz. Her 4 bireyden 3’ü huzur ve memnunluk istediğini belirtiyor.
- Türkiye’de şirketler araştırma talep ederken ne istiyor?
Hem ülkemizde hem de küresel olarak yakından takip ettiğimiz mevzu başlıkları başta ekonomik gelişmeler ve bunların toplumlar üzerindeki tesirleri, göç ve göçmen konusu, toplumsal cinsiyet, sürdürülebilirlik ve çevresel bahisler olarak sıralayabiliriz.
