İngiltere’de dijital ve kültürel alanlarla medya kesimindeki gelişmeleri takip eden denetçi kamu kuruluşu ICO, “Teknolojinin Geleceği: Nöroteknoloji” başlığıyla, beyin ve hudut sisteminden elde edilen datalar olan “nöroveriler” hakkındaki birinci raporunu yayımladı.
Raporda, nöroteknolojinin gelecekteki bir dizi varsayımsal kullanım alanları inceleniyor. Bunlardan biri de iş yeri izlemeyle ilgili.
Elon Musk’ın kurduğu Neuralink üzere şirketler bilgisayarların insan beynine bağlanmasını sağlayacak yeni yollar keşfedince, raporda bu hususlar ele alındı.
FELÇLİ HASTALARDA KULLANIM
ICO’dan Stephen Almond, “Baktığımız tüm göstergelere dayanarak, hem yatırımlarda hem de bu alanda geliştirilen patentlerde epey süratli bir büyüme görüyoruz” dedi.
ICO, sıkı düzenlemelerin olduğu sıhhat dalında nöroteknolojinin aslında kullanıldığını söylüyor.
Bundan 12 yıl evvel bir bisiklet kazasında felç olan Gert-Jan Oskam’ın beynine yerleştirilen elektronik implantlar yine yürümesini sağladı.
Ve bu teknolojiye ticari ilgi de giderek artıyor.
Neuralink, implant edilebilir beyin-bilgisayar arayüzünün beşerler üzerinde denenmesi için müsaade aldı ve ticari bir eser geliştirmekten şimdi çok uzak olmasına karşın şirketin kıymetinin şu anda 5 milyar dolar olduğu bildiriliyor.
Yapay zeka da yeni olasılıkların önünü açıyor, araştırma projeleri artık yalnızca beyin taramalarına dayanarak cümle ve söz deşifreleri yapabiliyor. Bu durum, şuuru yerinde olan ancak hareket edemeyen yahut konuşamayan felçli hastalara yardımcı olabilir.
DİKKAT ÖLÇÜMÜ
Ancak rapor, nöroverinin ortaya çıkardığı meseleleri keşfetmek için varsayımsal örnekler olarak kullandığı, gelecekte ortaya çıkabilecek teknolojilere odaklanıyor.
ICO, 4-5 yıl içinde “çalışan takibi genişledikçe, iş yerinin güvenlik, üretkenlik ve işe alım için rutin olarak nöroteknoloji kullanabileceğini” öne sürüyor.
Kasklar yahut güvenlik ekipmanları, yüksek riskli ortamlarda bir çalışanın dikkatini ve odaklanmasını ölçebilir.
Almond, işverenlerin da bunu bireylerin iş yerindeki gerilime nasıl reaksiyon verdiklerini pahalandırmak için kullanabileceklerini belirtiyor.
Uzun vadede eğitimde giyilebilir beyin izleme aygıtları öğrencilerin konsantrasyon ve gerilim düzeylerini ölçmek için kullanılabilir.
NÖROPAZARLAMA
“Nöropazarlama”, tüketicilerin eserlere verdikleri yansıların beyin aktivitesini ölçen tıbbi aygıtlar kullanılarak kıymetlendirilmesine dayanıyor ve bu teknoloji halihazırda küçük, denetimli araştırma ortamlarında sonlu olarak kullanılıyor; fakat faydaları konusunda kıymetli tartışmalar var.
ICO, gelecekte “tepkileri okuyabilen invazif olmayan aygıtların tüketici tercihlerini uyarlamak için konutta kullanılabileceğini” söylüyor.
Raporda ayrıyeten biraz fazlaca ileri görüşlü bir örnek olarak, gelecekte nöroteknoloji dayanaklı kulaklıkların, gayeli reklamlar için kullanılan bilgileri toplayabileceğini hayal ediyor.
Rapor ayrıyeten oyun ve cümbüş bölümlerinde de büyüme öngörüyor; kimi oyunlar ve “insansız hava araçları” halihazırda beyin okumaları yapan aygıtlar tarafından denetim ediliyor.
Ancak ICO, dikkatli bir biçimde geliştirilmediği takdirde teknolojinin ayrımcılığa neden olabileceğinden kaygı ediyor.
ÖNEMLİ SORULAR
ICO yetkilisi Almond, teknolojinin makul kümeleri tahlil ederken yanlış karşılıklar verebileceğini, önyargılı olabileceğini söylüyor.
Ancak işverenlerin bunu “nöroljik olarak olağandan sapma gösteren özelliklere sahip muhakkak tiplere” karşı ayrımcılık yapmak için kullanma riski de öngörülüyor.
Kişinin kendisinin bile farkında olmadığı birtakım özellikleri ortaya çıkarabilir.
Ayrıca istek ile ilgili değerli sorular da gündeme getiriliyor. Rapora nazaran nöro-veriler bilinçaltında üretiliyor ve insanların ifşa edilen belli bilgiler üzerinde direkt bir denetimi yok.
“Teknolojinin hakkınızda neleri açığa çıkaracağını bilmiyorsanız, hakkınızdaki bu şahsî dataların işlenmesine evvelden nitekim istek gösterebilir misiniz?” sorusunu soran Almond şöyle devam ediyor:
“Çünkü bir defa açığa çıktığında, üzerinde nispeten daha az denetim sahibi olursunuz.”
ICO yeni nöro-veri kılavuzunu 2025 yılına kadar tamamlamayı hedefliyor.
