![blank](https://habernetik.com/wp-content/plugins/wp-fastest-cache-premium/pro/images/blank.gif)
Bazen dünya yanıyor sanırsınız.
Avrupa’nın güneyini yakıp kavuran sıcak hava dalgasına İtalya’da “Cehennem Haftası” ismini takmışlar. Çin ve ABD’de 50C (santigrat derece) üzeri sıcaklıklar kaydedildi. ABD hastanelerinde hastaları serinletebilmek için buz doldurulmuş ceset torbaları kullanıldı. İngiltere, gelmiş geçmiş en sıcak Haziran ayını yaşadı.
Ve 2022’de İngiltere’de sıcaklık birinci kere 40C’nin üzerine çıkmıştı. Geçen yılki sıcak dalgasının Avrupa’da toplam 60 bin kişinin vefatına sebep olduğu düşünülüyor.
Bu durumda Birleşmiş Milletler’in “küresel kaynama” diye isimlendirebileceğimiz yeni bir periyoda girdiğimiz ihtarları da çok yerinde.
İngiltere Meteoroloji Dairesi’nden Profesör Lizzie Kendon “Artık uzak bir gelecekten bahsetmediğimizi anlamak çok kıymetli bence. Isınmayı nitekim, şu anda görüyoruz” diyor.
O vakit değişen iklim vücutlarımız ve sıhhatimiz açısından ne manaya geliyor?
Sıcak havalarda ben terli bir köpek üzere olurum ancak sıcak dalgasıyla ilgili bir deneye katılma davetini kabul ettim.
Güney Galler Üniversitesi’nden Profesör Damian Bailey, bana tipik bir sıcak dalgası tecrübesi yaşatmak istiyor. 21C sıcaklıktan başlayıp yavaş yavaş 35C’ye ve sonra da İngiltere’nin bugüne kadar gördüğü en yüksek sıcaklık olan 40,3C’ye kadar çıkacağız.
Profesör Bailey “Terleyeceksiniz ve bedeninizin fizyolojisi kayda bedel biçimde değişecek” diye uyardı.
- Sıcak havalar bedenimizi nasıl etkiliyor, kimler risk altında?
Profesör Bailey beni ısının denetim edildiği kabine götürdü. Bu, bir oda büyüklüğünde, ısının, nemin ve oksijen seviyesinin teknoloji yoluyla tam olarak denetim edilebildiği bir alan.
Daha evvel soğuk havanın tesirlerini anlamak için tekrar bu odayı kullanmıştım.
Fakat parlak çelik duvarlar, ağır kapı, içerideki donanıma bugün beni farklı bir yere götürecek.
Pişeceğim fırına bakar üzereyim.
Önce çok ferah bir 21C ile başlıyoruz. Profesör Bailey büsbütün soyunmam talimatını veriyor.
Kaşlarımı şaşkınlıkla kaldırdığımda, nasıl terlediğimi ve kilo kaybımı ölçmek istediğini anlatıyor.
![blank](https://habernetik.com/wp-content/plugins/wp-fastest-cache-premium/pro/images/blank.gif)
Sonra cildimin, iç organlarımın ısısını, kalp atışlarımı ve tansiyonumu ölçen çeşitli aletler vücuduma iliştiriliyor. Ağzıma takılan büyük alet nefesimi analiz ederken, ultrason, ensemdeki damarlardan beynime ne kadar kan gittiğini ölçüyor.
Profesör Bailey “Tansiyon güzel, nabız hoş, bütün fizyolojik işaretler şu anda bana pek sağlıklı olduğunuzu söylüyor” diyor.
Hızlıca bir de beyin fonksiyonlarını ölçen test yapıyoruz. 30 sözden oluşan bir listeyi ezberliyorum. Ve bundan sonra ısıtıcılar çalışmaya başlıyor. Sıcaklık süratle yükseliyor.
Vücudumun tek bir kolay maksadı var: Kalbimin, akciğer ve karaciğerim ve öbür organlarımın ısısını 37C civarında tutmak.
“Beyindeki termostat, yani sıcaklık ayarlayıcısı olan hipotalamus daima ısıyı izler ve bunu sürdürmek için gereken sinyalleri gönderir” diyor Profesör Bailey.
Odanın sıcaklığı 35C olduğunda birtakım ölçümler yapmak için kısa bir orta veriyoruz. Artık içerisi sıcak. Rahatsız edecek kadar değil şimdi. Hala sandalyemde rahatça oturuyorum. Ancak örneğin, bu sıcaklıkta antrenman yapmak istemezdim.
![blank](https://habernetik.com/wp-content/plugins/wp-fastest-cache-premium/pro/images/blank.gif)
Vücudumdaki kimi değişiklikler şimdiden açıkça görülüyor. Bir defa, uygunca kızarmış görünüyorum. Profesör Bailey de o denli. Burada benimle o da odada kaldı ve sıcaklığı o da hissediyor. Kızarmanın sebebi cildimin yüzeyine yakın kan damarlarının, kanımın soğumasını sağlamak maksadıyla genişlemesi.
Ayrıca terliyorum. Oluk oluk değilse de parıl parıl parlıyorum ve ter buharlaştıkça beni serinletiyor.
Hedefimiz olan 40,3C’ye yanlışsız çıktıkça etrafımdaki sıcağın beni adeta dövdüğünü hissediyorum.
Profesör Bailey “Sıcağın tesiri doğrusal olarak değil katlanarak artıyor. Beş santigrat derece beşere fazla bir fark üzere gelmeyebilir fakat nitekim de fizyolojik olarak çok daha büyük bir fark yaratıyor” diyor.
Bundan daha yüksek bir ısıyı denemediğimiz için çok memnunum. Alnımı sildiğimde sular geliyor elime. Artık başta yaptığımız testleri yineleme vakti.
![blank](https://habernetik.com/wp-content/plugins/wp-fastest-cache-premium/pro/images/blank.gif)
Terli giysilerimi yere atıp, kurulanıyorum ve tartıya çıktığımda hayretler içinde deney mühletince 300 gramdan fazla su kaybettiğimi öğreniyorum.
Cilt yüzeyine yakın bütün o damarların açılmasının bedeli de açıkça görülüyor. Kalp atışlarım önemli ölçüde artmış ve 40C olduğunda bedenim 21C’dekine nazaran dakikada bir litre daha fazla kan pompalıyor.
İşte sıcaklar arttıkça kalp krizleri ve inmelerin artmasının sebebi de kalbin üzerine binen bu ekstra yük oluyor.
Kan cildimi soğutmak için uğraşırken beynime giden kandan fedakarlık ediyor ve bu da kısa periyot hafızamın zayıflamasına sebep oluyor.
Fakat bedenim, ana maksadı olan bedenimin iç ısısını 37 derecede tutmayı başardı.
Profesör Bailey “Vücudunuz iç ısınızı savunmak için sahiden çok hoş çalıştı ancak tabi yaptığımız ölçümler 40 derecedeki siz ile 21 derecedeki sizin çok farklı olduğunu gösterdi. Ve bütün bunlar bir saatten az bir müddet içinde meydana geldi” diye özetliyor.
Nem faktörü neleri etkiliyor?
Benim tecrübede yalnızca ısı değişti, ancak dikkate alınması gereken öteki hayati öge da havadaki rutubet-nem oranı.
Boğucu bir havada gece uyumakta zorlanıyorsanız bunun sorumlusu, vücudumuzun serinlemesini zorlaştıran nemdir.
Serinlemek için terlemek kâfi değil, sadece bu ter buharlaştığında kendimizi serinlemiş hissederiz.
Havada fazla nem olunca, üzerimizdeki terin havaya karışması zorlaşıyor.
Damian nem düzeyini yüzde 50’de sabit tuttu.
Daha evvel Pennsylvania Devlet Üniversitesi’nden akademisyenler, nem oranının genç yetişkinler üzerindeki tesirini incelemişti.
Araştırma takımından Rachel Cottle “Beden ısısının süratle artmaya başladığı anı tespit etmeye odaklandık. Zira bu sıhhat açısından tehlike arz ediyor. Organ yetmezliğine bile yol açabilir” diyor.
Nem yüksek olduğunda bu tehlikeli an, daha düşük sıcaklıklarda gerçekleşiyor.
![blank](https://habernetik.com/wp-content/plugins/wp-fastest-cache-premium/pro/images/blank.gif)
Cottle sıcak hava dalgalarının sadece daha sık ve uzun görülmekle kalmayıp birebir vakitte daha nemli de olduğunu ekliyor.
Hindistan ve Pakistan’ı geçen yıl tesiri altına alan çok sıcak hava dalgasında nem oranının da yüksek olduğunu hatırlatıyor:
“Bu geleceğe dair bir kaygı değil, günümüze dair bir sorun.”
İnsan vücudu olağanda 37 derece civarında oluyor. Isımız 40 dereceye yaklaşırsa başımız dönmeye başlıyor ve bayılma ihtimali de artıyor.
Bedenimizin yüksek ısıda kalması kalp kası ve beyne ziyan verebiliyor ve bunun da ölümcül sonuçları olabiliyor.
Prof. Bailey “Beden ısısı 41-42 dereceye çıktığında çok besbelli sorunlar görmeye başlıyoruz ve bu bireyler, müdahale edilmezse hayatlarını kaybedebiliyor” diyor.
Sıcak çarpması denen bu olay bir tıbbi acil durumdur.
Herkesin sıcakla başa çıkma gücü farklıdır ama yaşlılık ve hastalıklar bu gücümüzü azaltır.
Bir vakitler deniz kenarında güneşlenirken tadını çıkardığımız dereceler ilerleyen yaşlarda sıhhat riski oluşturabilir.
Prof. Bailey bana “Bugün laboratuvarımdan gülen bir yüzle ayrılacaksın. Zira bütün bilgiler bu güç şartlara muvaffakiyetle ayak uydurduğunu gösteriyor” diyor.
Ne yapmalı?
Sıcakla başa çıkma yollarının büyük bir kısmı zati birden fazla kişi tarafından bilinir: Gölgede kalın, bol kıyafetler giyinin, alkol kullanmayın, konutunuzu serin tutun, günün en sıcak saatlerinde spor yapmayın, bol su için.
Prof. Bailey “Bir oburu de güneş yanığı olmamak. Hafif bir güneş yanığı bile vücudumuzun ısı ayarlamasını iki haftalığına etkileyebiliyor” diyor.