Getty Images Riyad’daki İran Büyükelçiliği İki ülkeden çok sayıda diplomatın ve yetkilinin katıldığı açılış, Büyükelçilik binasındaki merasimle gerçekleştirildi.
İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Ali İstek Bikdeli, merasimde yaptığı konuşmada, İran ile Suudi Arabistan ilgilerinde değerli bir güne tanıklık ettiklerini söyledi.
Bikdeli, “İnşallah bölge, istikrar, refah ve gelişme ismine güçlü bir işbirliğine yanlışsız ilerleyecek. Diplomasi, ülkeler ortasında ortak bir anlayış geliştirmek için irtibatın en âlâ yoludur” dedi.
Nisan ayı başında Suudi Arabistan ve İran dışişleri bakanları, Çin’in arabuluculuğunda 2016’dan bu yana birinci sefer bir ortaya gelmişti.
İki ülke, 7 yıl sonra büyükelçiliklerini yine açma kararı almıştı. İki ülke ortasındaki uçuşların tekrar başlayacağı ve vizelerin kolaylaştırılacağı da belirtilmişti.
Getty ImagesGERİLİM NASIL TIRMANMIŞTI?
Suudi Arabistan’da Ocak 2016’da ortalarında Şii din adamı Nimr el-Nimr’in de bulunduğu 47 kişi terör suçlamasıyla idam edilmişti.
İdamlardan akabinde Suudi Arabistan’ın Tahran Büyükelçiliği ve Meşhed Konsolosluğu, öfkeli göstericiler tarafından ateşe verilmişti. Suudi Arabistan bunun üzerine İran’la diplomatik münasebetlerini kesmişti.
Bu tarihten beri iki ülke ortasında gerginlik yaşanıyordu.
Tahran ve Riyad, birbirlerini tehdit olarak görüyor. Suudi Arabistan ve İran ortasında bölgesel nüfuz uğraşı yaşanıyor.
İki ülke, Lübnan, Suriye, Irak ve bilhassa Yemen’de karşı saflarda yer alıyor.
İran, Yemen’de 2014’te Suudi takviyeli hükümeti deviren isyancı Husileri destekledi.
Suudi Arabistan bir yıl sonra Husilere yönelik ağır hava akınları düzenlemeye başladı. Riyad, İran’ın Suudi Arabistan’a saldırması için Husilere takviye sağladığını öne sürüyor. 2019’da Suudi Arabistan’ın petrol tesisleri silahlı insansız hava araçları ve füzelerle vurulmuş, petrol üretimi kesintiye uğramıştı.
Suudi Arabistan ve ABD akından İran’ı sorumlu tutmuştu.
Daha evvel iki ülkeyi uzlaştırmaya yönelik teşebbüsler başarısızlıkla sonuçlandı. Ama Mart ayında Çin’in arabuluculuğuyla iki ülke, iki ay içinde karşılıklı olarak büyükelçiliklerini yine açma kararı aldı.
Anlaşma, Ortadoğu’da Çin’in tesir alanını göstermesi bakımından da dikkat cazip bulundu.
İki ülke ortasında ticaret ve güvenlik alanındaki ilgilerin de yine tesis edilmesi, karşılıklı uçuşların başlayacağı açıklandı.
ABD idaresi, bu açıklamayı ihtiyatla karşılamış, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, arabuluculuk uğraşları için Çin’e teşekkür etmişti.
