Bilim insanlarından muhtemel Marmara zelzelesiyle ilgili arka arda açıklama ve ikazlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör‘ün beklenen büyük Marmara zelzelesi sonrası İstanbul’da yaşanacaklara ait ortaya attığı görüşler, gözlerin bir sefer daha mega kente çevrilmesine yol açtı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara zelzelesi hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“MARMARA’DA HER YIL ORTALAMA 900 CİVARI SARSINTI OLUYOR”
6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki zelzelesi, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak kıymetlendiren Özener, “Ülkemizin bir zelzele bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, aslında Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı sarsıntı oluyor. Bu zelzelelerin bir kısmı da 4’ten büyük depremler” dedi.
“BİR VAKİT SÖYLEME TALİHİMİZ YOK”
Özener şöyle konuştu:
“Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde sarsıntı oluyor. Yani Marmara Bölgesini de zelzele aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık zelzelesinde aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Lakin bu şu demek değildir. ‘Bu 3.6’lık sarsıntı büyük bir zelzelesi tetikleyecek’ bunu söyleme bahtımız yok ancak bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük sarsıntı olmayacaktır’ demek de hakikat değil. Hasebiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi. Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir zelzele beklentisi bütün bilim insanlarında var ancak her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bununla ilgili bir vakit söyleme bahtımız yok.”
“FAY ÇİZGİSİNİN DENİZDEN GEÇMESİ BİR AVANTAJ”
Siyaset üstü bir hareket olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, “İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay sınırları var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizi’nin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz. O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Doğal ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, yeriniz ne kadar berbat bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz. Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Hasebiyle birçok farklı parametreye bağlı. Tabanınız sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz” formunda konuştu.
“DEPREM OLMAZ DENİLEN YERLERDE BİLE ZELZELE OLUYOR”
Türkiye’de zelzele dehşetiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, “Tabii herkesin ferdî görüşü, ferdî değerlendirmesi farklı bu bahiste yorum yapmak çok gerçek olmaz. Fakat her insanın endişe eşiği yahut korku eşiği farklı olabiliyor. Ama şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını sarsıntı kırılganlığı taşıyor. Yani zelzeleden etkilenebilecek, sarsıntı tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz” dedi.
Özener şu kelamları kullandı:
“Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı lakin dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile sarsıntı oluyor. Faal canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak yerde tespit edilemeyen ancak sarsıntı üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence zelzeleye hazırlıklı olmak lazım. Münasebetiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve zelzele inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil olağan ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım.”
“AFET RİSK AZALTMA PLANI’NA GEÇTİK”
Prof. Dr. Celal Şengör’ün zelzele sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı argümanlarının sorulması üzerine Özener, şu cevabı verdi:
“Kişiler üzerinden gitmeyelim lakin edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat zelzeleleri, 17 Ağustos zelzelesi bizim için çok kıymetli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz. Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde zelzeleler, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Hasebiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha güzel bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur.
Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani zelzele olduktan sonra müdahale etmektense zelzeleden evvel riskleri azaltma istikametinde teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var. Yapılacak işler belirli aslında. Değerli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit zelzeleden sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz.”
