Bilim insanlarından mümkün Marmara zelzelesiyle ilgili arka arda açıklama ve ihtarlar gelirken, Prof. Dr. Celal Şengör‘ün beklenen büyük Marmara zelzelesi sonrası İstanbul’da yaşanacaklara ait ortaya attığı görüşler, gözlerin bir kere daha mega kente çevrilmesine yol açtı.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, beklenen Marmara sarsıntısı hakkında son gelişmeleri kıymetlendirdi.
“MARMARA’DA HER YIL ORTALAMA 900 CİVARI ZELZELE OLUYOR”
6 Ağustos’ta Marmara Denizi’nde olan 3.6 büyüklüğündeki zelzelesi, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi olarak kıymetlendiren Özener, “Ülkemizin bir sarsıntı bölgesi olduğu gerçeği hepimiz tarafından biliniyor. Marmara’ya baktığımız vakit, Kandilli Rasathanesi Zelzele Araştırma Enstitüsü kayıtlarına baktığımız vakit, esasen Marmara’da her yıl ortalama 900 civarı zelzele oluyor. Bu sarsıntıların bir kısmı da 4’ten büyük depremler” dedi.
“BİR VAKİT SÖYLEME TALİHİMİZ YOK”
Özener şöyle konuştu:
“Şu ana kadar eski yıllara baktığımız vakit, yılda ortalama 4-5 tane 4’ün üzerinde sarsıntı oluyor. Yani Marmara Bölgesini de sarsıntı aktivitesinin olduğu bir yer olarak düşünürsek, olan 3.6’lık zelzelesinde aslında Marmara’nın olağan sismik aktivitesine bağlayabiliriz. Fakat bu şu demek değildir. ‘Bu 3.6’lık sarsıntı büyük bir sarsıntısı tetikleyecek’ bunu söyleme talihimiz yok lakin bunu söylerken de ‘Marmara’da 7’den büyük sarsıntı olmayacaktır’ demek de gerçek değil. Hasebiyle olan sarsıntılar, Marmara’nın olağan sismik aktivitesi. Birçok bilim beşerinin kabul ettiği üzere Marmara Denizi içerisinde olabilecek büyük bir sarsıntı beklentisi bütün bilim insanlarında var lakin her vakit olduğu üzere şunu belirtmek istiyorum. Bununla ilgili bir vakit söyleme bahtımız yok.”
“FAY ÇİZGİSİNİN DENİZDEN GEÇMESİ BİR AVANTAJ”
Siyaset üstü bir hareket olması gereken kentsel dönüşümün, öncelik sırasına nazaran süratlice tamamlanması gerektiğini vurgulayan Haluk Özener, “İstanbul’a 15-18 kilometre uzaklıktan geçen fay sınırları var. Bu da bilinmeyen bir şey değil, bir avantaj olarak nitelendirilebilir. Yani Türkiye’nin birçok yerinden, kentlerin içinden fay geçerken Marmara Denizi’nin içinden geçen bir faydan bahsediyoruz. O da en yakın yerleşim alanına 15-18 kilometre uzaklık var. Olağan ki bu bir avantaj olarak kabul edilebilir. Faya ne kadar yakınsanız, yeriniz ne kadar makus bir yerse daha fazla etkileniyorsunuz. Binanızın yapısı, binanızın kalitesi burada çok etkiliyor. Münasebetiyle birçok farklı parametreye bağlı. Yeriniz sağlamsa, faydan uzaktaysanız, binanız sağlamsa doğal olarak daha az etkileneceksiniz” formunda konuştu.
“DEPREM OLMAZ DENİLEN YERLERDE BİLE ZELZELE OLUYOR”
Türkiye’de sarsıntı dehşetiyle kent değiştirmenin anlamsız olduğunu söyleyen Özener, “Tabii herkesin ferdî görüşü, ferdî değerlendirmesi farklı bu mevzuda yorum yapmak çok yanlışsız olmaz. Ancak her insanın kaygı eşiği yahut telaş eşiği farklı olabiliyor. Lakin şu gerçeği bilmek lazım, ülkemizin neredeyse tamamına yakını sarsıntı kırılganlığı taşıyor. Yani sarsıntıdan etkilenebilecek, sarsıntı tehlikesi olan bir yerden bahsediyoruz” dedi.
Özener şu kelamları kullandı:
“Kimine nazaran yüzde 80’i, kimine nazaran yüzde 90’ı ancak dediğim üzere Türkiye’de 500’e yakın canlı fay bulunmakta. Herkesin çok sağlam olarak gözlediği, Anadolu’nun ortası Konya’da bile, sarsıntı olmaz denilen yerlerde bile zelzele oluyor. Etkin canlı faylar, haritada gözüken faylar olduğu üzere örtülü fay dediğimiz fizikî olarak yerde tespit edilemeyen ancak zelzele üretebilen faylar var. Bulunduğunuz yeri terk etmek değil, bence zelzeleye hazırlıklı olmak lazım. Hasebiyle sağlam binalar, kentsel dönüşümün hızlanması ve sarsıntı inançlı konutlarda oturuyor olmamız, yalnızca konutlar değil olağan ki iş yerlerimizin, kamu binalarımızın çok çok sağlam olması lazım.”
“AFET RİSK AZALTMA PLANI’NA GEÇTİK”
Prof. Dr. Celal Şengör’ün zelzele sonrası İstanbul’da bir kaos ortamı oluşacağı tezlerinin sorulması üzerine Özener, şu cevabı verdi:
“Kişiler üzerinden gitmeyelim ancak edindiğimiz deneyimlerden gideyim. 6 Şubat zelzeleleri, 17 Ağustos zelzelesi bizim için çok değerli bir göstergeydi. 6 Şubat sarsıntılarında aslında 11 farklı ili etkileyen sarsıntılardan bahsediyoruz. Aslında peş peşe olan iki tane 7’nin üzerinde sarsıntılar, bunun bir deneyim olduğunu düşünüyorum. Bu deneyimlerden de ders çıkarılması gerektiğini düşünüyorum. Münasebetiyle yaşadıklarımızdan ders çıkarırsak geleceğe daha uygun bakabiliriz. Ümit ediyorum ders çıkarabiliyoruzdur.
Türkiye Afet Müdahale Planı’ndan (TAMP), Vilayet Risk Azaltma Planı’na (İRAP) ve Türkiye Afet Risk Azaltma Planı’na (TARAP) geçtik. Yani zelzele olduktan sonra müdahale etmektense sarsıntıdan evvel riskleri azaltma tarafında teşebbüslerimiz var. Tüm Türkiye, 81 vilayet için, İçişleri Bakanlığı AFAD tarafından yapılan çalışmalar var. Yapılacak işler aşikâr aslında. Kıymetli olan yetkili ve sorumlu kuruluşların yapılacak planlamaları harfiyen uygulayıp riskleri azaltması gerekiyor. Riskler azaltıldığı vakit sarsıntıdan sonraki süreçlerde çok çok rahat edebilecek duruma geleceğiz.”
