Getty ImagesYeni bir araştırma, Körfez Akıntısı (Gulf Stream) sisteminin 2025’ten itibaren çökme riskinde olduğunu ortaya koydu.
Meksika Körfezi’nden Britanya’nın kuzeyine kadar sıcak su taşıyan bu deniz akıntısı döngüsü, Kuzeybatı Avrupa’da havanın daha sıcak olmasını sağlıyor.
Bu yüzden sistemin çökmesi bu bölgedeki sıcaklıkları önemli ölçüde düşürerek iklimi yıkıcı bir halde değiştirebilir.
Öte yandan iklim alanının önde gelen bilim insanlarının, araştırmanın bulgularına dair birtakım çekinceleri var.
Bu uzmanlar, Körfez Akıntısı’nın bu yüzyılda değişme ihtimalinin kesin olmadığını söylüyor.
Hükümetlererarası İklim Değişikliği Paneli’nin bu mevzuda yaptığı son araştırma, Atlantik Meridyenel Devridaim Döngüsü (AMOC) ismi da verilen bu sistemin bu kadar süratli çökmeyeceğini ortaya koymuştu.
Yeni araştırmayı yürüten takımda yer alan, Copenhagen Üniversitesi’nden Prof. Peter Ditlevsen “2004’te bu akıntıyı ölçmeye başladığımızdan beri Amoc’un zayıflamakta olduğuna dair telaşlar var” diyor.
Amoc’un kuzey kutbuna yanlışsız taşıdığı sıcak su orada soğuyarak tabana çöküyor.
Fakat global ısınma nedeniyle Grönland başta olmak üzere kuzeydeki buzların süratle erimesi, bu akıntının o kadar kuzeye çıkamadan, daha güneyde soğumasına yol açıyor.
Amoc çökerse Avrupa’da hava sıcaklıkları 10-15 dereceye kadar azalırken ABD’nin doğu yakasında da deniz düzeyi yükselebilir.
Milyarlarca kişinin beslenmesini sağlayan tarım alanlarındaki yağmurlarda da değişim yaşanabilir.
Amoc’un son çöküşü 115 bin yıl evvel Buz Devri’nin başında gerçekleşmiş, sistem 12 bin yıl evvel tekrar akıntı döngüsüne başlamıştı.
Nature Communications’ta yayımlanan yeni araştırma, Amoc’un 2025 ile 2095 yılları ortasında çökebileceğini öne sürüyor.
Analiz, sera gazı salımlarındaki artışın bugüne kadarki suratında devam edeceği varsayımı üzerine kurulmuş.
Sera gazı salımlarındaki artış durursa yahut salımlar azalmaya başlarsa Amoc’un çöküşü bu kadar erken olmayabilir.
İngiltere Meteoroloji Dairesi’nden Ben Booth’un da ortalarında bulunduğu bilim insanları, bu yeni araştırmadaki bulguların “tüm bilim dünyası tarafından kabul edilmekten uzak olduğunu” söylüyor.
Southampton Üniversitesi Ulusal Denizbilim Merkezi’nden Prof. Penny Holliday “Amoc’un zayıflamakta olduğuna dair net bir delil yok” diyor ve ekliyor:
“Bir gün Amoc’un günümüzdeki üzere işlemeyi bırakma ihtimali olduğunu biliyoruz lakin buna kesin gözüyle bakmak son derece güç.
“Komşum sıcak hava dalgaları hakkında mı yoksa Amoc’un çökme ihtimali hakkında mı daha fazla endişelenmesi gerektiğini sorsa, sıcak hava dalgalarını işaret ederdim. Zira bunu görüyoruz ve daha da kötüleşeceğinden eminiz.”
Son araştırmanın pek çok bilim insanı tarafından kabul görmemesinin ana nedeni, Amoc hakkında bir dizi varsayımlarda bulunması.
Fakat uzmanlar, iklim sisteminin son derece karmaşık olması nedeniyle Amoc’u şimdi tam olarak anlayacak bilgiye sahip olmadıklarını söylüyor.
Reading Üniversitesi Ulusal Atmosfer Bilimi Merkezi’nden Prof. Jon Robson, bu sistemin 2025-95 ortasında çökebileceği bulgusuna kuşkuyla yaklaşmak gerektiğini vurguluyor.
Yine de uzmanlar bu araştırmanın değerli olduğunu, Amoc’un çökme ihtimaline dair ihtarların ciddiye alınması gerektiğini belirtiyor.
Prof. Robson “Kuzey Atlantik iklim sisteminde ani ve büyük değişikliklerin yaşanma ihtimalini göz gerisi etmemeliyiz” diyor ve ekliyor:
“Fakat bunun 2025-95 ortasında gerçekleşeceğine yönelik varsayımlara kuşkuyla yaklaşıyorum.”
