Türkiye, 2001 krizine girdiğinde IMF ile bir stand by programı uygulaması içindeydi. 2000 ile 2008 ortasında Türkiye, IMF’den yaklaşık 45 milyar dolarlık fon kullandı. Türkiye’nin 2001 krizinden çıkışında IMF’den kullandığı bu fonun değerli tesiri oldu. Beşerler bu paraya bakarak körfezden geleceği söylenen 50 milyar doların tıpkı etkiyi yaratarak Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu krizden çıkıp çıkmayacağı merak konusu.
Ünlü ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez kendi bloğunda bahisle ilgili “Güncel Sorular ve Yanıtlar” başlıklı bir yazı yayımladı.
Bu cins krizlerden çıkışta elbette ki para çok değerli lakin tek başına krizden çıkışı sağlayamaz, sağlasa bile kısa müddet sonra tekrar krize girilmesini engelleyemez diyen Eğilmez, “Tıpkı paradan sıfır atılması konusunda değindiğim üzere IMF’nin bu maddi dayanağına ek olarak o devirde kimi gerekli yapısal ıslahatlar yapılmıştı. Ayrıyeten IMF’nin bu mali takviyesine ek olarak önemli ölçüde direkt yabancı sermaye girişi de olmuştu. O yabancı sermayenin geliş nedeni IMF programı ve Türkiye’nin Avrupa Birliğiyle tam üyelik müzakerelerine başlamış olmasıydı.
Mali dayanakla birlikte o ıslahatların yarattığı olumlu beklentiler iktisadın süratle düzgüne gitmesini sağladı. Önümüzdeki periyotta körfezden geleceği söylenen 50 milyar doların hangi formda ve hangi müddette geleceğini bilmiyoruz lakin medyada yazılanlardan anlaşıldığı kadarıyla bunun bir kısmı yapılan dış ticaret mutabakatlarından sağlanacak ihracat kestirimi, bir kısmı Eximbank’a verilecek krediden ve karşılıklı yatırım ölçülerinden oluşuyor” tabirlerini kullandı.
Bir programa dayanmayan ve beraberinde yapısal ıslahatları getirmeyen bu çeşit nakdî dayanakların 2001’deki üzere bir çıkış ve hatta olumlu beklenti yaratması mümkün görünmediğinin altını çizen Eğilmez, “Zaten piyasa da bu gelişmeye nazaran şekillenmedi” dedi.
“PARADAN YENİDEN SIFIR ATSAK PARAMIZ PAHA KAZANMAZ MI?”
Eğilmez’in kelam konusu yazısının ilgili kısmı şu formda:
“Paradan sıfır atmakla para kıymet kazanmaz sadece ruhsal tesiri olabilir. Ruhsal tesir olması için de bu sürecin sağlam bir iktisat programının bir kesimi olması gerekir.
2005 yılında paradan sıfır atıldığında Türkiye önemli bir IMF programı uyguluyordu. Bankacılık ıslahatı yapılmış, zayıf bankalar TMSF’ye devredilmiş, bütün bankaların sermayeleri güçlendirilmiş, çeşitli kurallar getirilmişti. Kamu mali disiplininin güçlendirilmesi yolunda değerli adımlar atılmış, bütçe açıkları düşürülmüş, kamu bölümü borçlanması buna nazaran azalmıştı. Kamu harcamaları da disipline edilmiş, enflasyonda gerileme başlamıştı. Bunlara paralel olarak faizler de düşüyordu. Türkiye, Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine başlamanın eşiğindeydi ve ülkeye direkt yabancı sermaye girişinde artış başlamıştı. Özetle söylemek gerekirse tam olarak olmasa da gerekli alanların birçoklarını kapsamasa da bir yapısal ıslahat paketi yürütülüyordu.
‘İYİLEŞMEYE BAŞLAYAN İKTİSADA RUHSAL TAKVİYE SAĞLADI’
Bütün bu teşebbüsler TL’nin yabancı paralara karşı pozisyonunu güçlendirmiş, sermaye hareketlerine bir kısıtlama ya da kontrol getirmeye gerek kalmadan kur istikrar kazanmıştı. Bu türlü bir ortamda paradan sıfır atılması, fizikî olarak güzelleşmeye başlayan iktisada ruhsal dayanak sağlamış, beklentilerin olumlu tarafa çevrilmesine katkı sağlamıştı. Bugün bu saydığımız ıslahatların hiçbiri ortada yok. Üstelik yapılması gereken yapısal ıslahatlar sadece iktisatla ilgili olmaktan toplumsal ve siyasal alanlara da yayıldı. Münasebetiyle bu tıp fizikî istikrar sağlayıcı adımlar atılmadan paradan sıfır atılması insanların başını karıştırmaktan öteki bir işe yaramaz.”
