Her yıl yaz aylarında Bursa’nın çeşitli bölgelerine bilhassa Doğu ve Güneydoğu bölgelerinden gelen mevsimlik tarım çalışanları elektrik, pak su, hijyenik ömür ortamlarına sahip olmadan konaklıyorlar. Bu yıl Mustafakemalpaşa ilçesine domates hasadına zelzele bölgesi olan Şanlıurfa’dan gelen tarım personellerini ziyaret eden Bursa Su Kolektifi üyesi Figen Ovat, emekçilerin en büyük şikayetinin pak su ve hijyenik ortam olduğunu lisana getirdi.
“HERKES PALAVRA SÖYLÜYOR”
“Türkiye’nin genelinde herkesin durumu düzgün değil. Herkes korkuyor. Palavradan kimse bir şey diyemiyor. Palavradır. Hepimiz perişanız, hepimiz sahiden ekmeğe muhtacız. Mesela ben Antalya’da geçen sene birebir bu tarla işini yaptım ve iflas ettim. Şu anda tahminen borçlular görse sizin sayenizde beni de bulur buraya da gelebilirler. Açık yani ve bu palavra değil. Artık Meclis’e gönderdiklerimiz parti ayırt etmeden inanın ki kimse palavradan konuşamıyor. Herkes palavra söylüyor. Bu hükümet anamızı ağlattı açık söyleyelim. Kazandığımızı yiyoruz. Kazandığımız bize de yetmiyor. Kazandığımız nedir? Gelin çadırları, şartları görebilirsiniz.
Şu anda pırıl pırıl kızlar 20-25 kişi burada, ya biz vicdanen rahat değiliz. Keşke şartlarımız uygun olsa bir şey yapabilsek. Bu gençleri sabah 3.30’da getirdim, şimdiye kadar bak çalışıyorlar ve kahvaltı yapmadılar. Bize gelen şu anda içtiğimiz su, inanın bir hayvana verseniz içmez. Buraya muhtar, kaymakam, asker ve yetkililer geldi, ‘koşullarınızı iyileştiririz’ dediler. Lakin hiçbir şey yok. Hepsi palavra.
“KENDİMİ VATANSIZ HİSSEDİYORUM”
Gençlerin halini görüyorsunuz. Çalışma koşularımız artık gideceğiz konutta tenceremizde kaynayan bir bulgur ya da bir pirinç, onun yanında tahminen domates şu anda parasız ya tahminen salata yaparız. Yani beslenme tertibimiz yok. Ben eşim rahatsızken hastaneye gittim, zelzeleden ötürü geldiğimizi söyledim. Sıhhat sigortam yok diye ‘210 lira vermezsen seni muayene edemeyiz’ dediler. Şu anda 20 milyona yakın Suriyeli burada. Allah onlara da yardım etsin, bir şey demiyorum. Ya bu insanların sıhhat masraflarını, her şeyini karşılıyorlar fakat benimkini karşılamıyorlar. Ben yani ben kendimi açık söyleyeyim vatansız hissediyorum. Mesela ben geçen sene kızımı üniversiteye gönderdim, bir telefon alamadım kızıma. Nitekim alamadık. Zar güç bu sene aldık yani yapacak bir şey yok. Başka çocukları da okutmak istedik lakin yapamıyoruz yani. Çocuklarım dahi şu anda imkanım olsa tüm çocuklarımı Avrupa’ya gönderirdim.”
“6 KİŞİ BİR ÇADIRDA KALIYORUZ, BİZ DE İNSANIZ”
Bursa’ya 2 bin kilometre yol katederek çalışmaya geldiklerini söyleyen mevsimlik tarım çalışanı bir bayan ise, kendilerine yol haklarının verilmediğini lisana getirdi. Mevsimlik tarım emekçisi şu şikayetlerini aktardı:
“Biz 2 bin kilometre yol geldik buraya. Bizim yol hakkımızı vermiyorlar. Buraya geldiğimiz vakit mesken, su, elektrik, buzdolabı yok. Hiçbir şey yok. Eksik yemek yiyoruz. Yemeğimiz akşam kalırsa sabah yemiyoruz, onu döküyoruz çöpe. Bir daha yemek yapıyoruz. Her şey de kıymetli. Su geliyor güya üstünde kan var, içi kırmızı. Bizden su faturasını alıyorlar. Bir de ayda 6 bin 500 lira fatura alıyor fakat biz içmiyoruz o suyu. O suyu içenler hastalanıyor. Gece olsa su biterse konutta, marketten almak zorundayız. Su olmuyor, hiç olmuyor, çamur üzere. Her şey değerli para yetmiyor. Benim çocuklarımı evlendireceğim fakat para yok. Fakat karnını doğuracağız. Pazara gitmiyoruz. Pazara bir gidersen bin liraya iki kilo bir şey alamazsın. Kimilerinin güzeline gitmezsek çabucak ‘tarlamdan haydi çıkın’ diyor. Biz hayvan değiliz ki biz de insanız. Biz 6 kişi bir çadırda kalıyoruz. Eşim, iki kızım, iki oğlum. Bir oğlum 24 yaşında. Bir oğlum 18 yaşında. Bir kızım 14 yaşında, bir kızım 19 yaşında. Biz dönem emekçisiyiz buraya geldiğimizde bir konteyner koysalar kendimizle götürmeyeceğiz memlekete. Aslında burada dönem personeliz gidiyoruz, tekrar gideceğiz.”
“ÇOCUKLAR PİS SULARDAN RAHATSIZLANIYOR”
“Su noktasında çok önemli kasvetleri var. Toprak renginde akan suları var ve bu su sıkıntısını da lakin bir ay öncesinden yakında bulunan yerden su taşıyarak çözmeye çalışıyorlar. Banyo yapamıyorlar. Münasebetiyle pak suyun olmadığı noktada da önemli derecede hastalıklar türemiş durumda. Çadır alanlarında sinekler, yılanlar var. Elektriğin bulunmadığını söz ettiler. Birçok çocuk var ve bu çocuklar da o sulardan ötürü rahatsızlandıklarını da tabir ettiler.
“İŞ KAZALARI, İŞ KAZASI OLARAK GÖRÜLMÜYOR”
2017 yılında Başbakanlık tarafından yayınlanan bir genelge var. Bu genelge neydi? Mevsimlik gezici tarım çalışanlarının ömür şartlarını güzelleştirme üzerine yayınlanan bir genelgeydi. Lakin bu genelge yalnızca problemleri tespit etmekten öteye gidemeyen bir durumda. Bununla ilgili hareket planlılıkları uygulanmıyor. Daha öncesinde İŞKUR önünde de biz hareket yaptık. Maalesef bu alanda iş kazaları da oluyor. Hatta biraz evvel alanda konuştuğumuzda bir bayanın tarlada çalışırken iş üzerinde kalp krizi geçirdiğini ve bu hususta da asla kendilerine ambulans tahsis edilmediğini öğrenmiş bulunduk. Kendi dayanışmaları doğrultusunda özel bir ambulansla cenazeyi defnettiklerini öğrendik. İş kazaları, iş kazası sayılmıyor. Bununla ilgili bilhassa doğudan ve güneydoğudan gelen personeller römorklarla ve kamyonetlerle taşınıyor. Buna dair hiçbir kontrol yok. Doğal olarak hayatları hiçe sayılıyor. Emek sömürüsü, vücut sömürüsü var. Onun üzerinde ömür şartlarını düzgünleştiren hiçbir düzenleme yok.”
“İNSANLIK DIŞI YAŞAYAN ÇALIŞANLARIN BEDEL GÖRMESİNİ İSTİYORUZ”
Mevsimlik tarım personellerinin ömür şartlarının, depremzedelerin şartlarıyla misal olduğunu anlatan Bursa Su Kolektifi üyesi Candan Göz de şöyle konuştu:
“Maraş sarsıntılarından sonra hepimiz çadırlarda, barakalarda kalan insanlara üzüldük. Ancak tarım çalışanları bunu hayatlarının standardı haline getirmiş. Evvelce köyden kıra yanlışsız olan göç artık kırdan kıra oluyor. Yani bütün tarım çalışanları sarsıntıdan sonra gördüğünüz o güç kuralları, susuzluk, elektriksizlik, sıhhat sorunları ve gibisi bütün her şeyi çadırlarda yaşıyorlar. Hem de 15-20 yıllık çadırlarda. Çadırlardan, sudan, elektrikten, nakliyeden para alınıyor. Bu beşerler bugünün kurallarıyla günlük 400 lira dayı başının hesabı çıktığında 350 lira yevmiyeyle çalışıyor. İşte bu yüzden de çok fazla çocuk yapıyorlar. Zira ne kadar çok çocuk olursa o kadar çok gelir oluyor. Hepsinin 5 ila 10 çocukları var. Bu çocuklar bir ay evvel okuldan kopuyorlar. Okullar açıldıktan bir ay sonra da geri dönüyorlar. Standart bir çocuğun, iki aylık okula gitmediğini düşünürseniz, çok zeki bile olsa standart bir öğrenci olması öngörülür. Yani söylemek istediğim şey şu. Hepsinin hayalleri var. Tabip, avukat, mühendis olmak istiyorlar ancak hiçbirinin bahtı yok. Babaları, anneleri, tarım emekçisiymiş. Onlar şu anda tarım personelleri ve onların çocuklarının da geleceği bu. Zira insanca şartlarda yaşamıyorlar. İnsan üzere davranış görmüyorlar. Biz, devletimizin onlara sağladığı Başbakanlığın çıkarttığı tarım çalışanlarıyla ilgili tüm kuralların uygulanmasını ve bu uygulamaların yaygınlaştırılmasını, insanlık dışı yaşayan bu insanların bir insan üzere paha görmesini istiyoruz.”
