Başbakan Netanyahu, 17 Temmuz Pazartesi akşamı 4 aylık bir ortanın akabinde ABD Lideri Joe Biden ile telefonda görüştü.
İsrail Başbakanlığından yapılan açıklamaya nazaran görüşmede, İran ve bölgedeki vekilleriyle çaba, işgal altındaki Batı Şeria’da sükunetin sürdürülmesi üzere başlıklar öne çıktı. Biden’ın Netanyahu’yu ABD’ye davet ettiği, İsrail Başbakanı’nın da bu daveti kabul ettiği aktarıldı.
İsrail’in “Kanal12” televizyonu, Biden-Netanyahu görüşmesinin eylül ayında New York’ta yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Heyeti toplantısında gerçekleşebileceği bilgisini paylaştı. ABD’den yapılan açıklamada ise Netanyahu’nun ülkeye davet edildiği belirtilmedi.
Yılbaşında başbakanlık koltuğuna oturan Netanyahu, şimdi Beyaz Saray’a davet edilmedi. Biden, mart ayında “Netanyahu’nun yakın bir vakitte Washington’a gelmeyeceğini” kameralar önünde lisana getirdi.
Öte yandan Biden’ın bugün Beyaz Saray’da İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’u bir yıl içinde ikinci kere ağırlaması bekleniyor.
İsrail’in Yedioth Ahranoth gazetesine konuşan Netanyahu’nun partisi Likud’dan üst seviye isimler, “Herzog’un, Netanyahu’nun gördüğü tutuma karşılık kelam konusu daveti reddetmesi gerektiğini” savundu.
Gazete, Biden idaresinin Herzog’a özel değer verdiğine Netanyahu’ya karşı ise tutum sergilemek istediğine işaret etti.
New York Times muharriri Thomas Friedman, yakın vakitte kaleme aldığı makalesinde, ABD idaresinin İsrail’deki mevcut hükümetin siyasetleri karşısında alakaları gözden geçirdiğini tabir etti.
Buna rağmen, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, bu savları yalanladı ve İsrail ile ABD’nin özel bağlara sahip olduğunu, Washington’un İsrail’in güvenliğine “sarsılmaz biçimde bağlılığını” vurguladı.
NETANYAHU HÜKÜMETİNDEKİ ÇOK SAĞCILAR
İsrail Başbakan Netanyahu, kabinesini kurarken çok sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ve Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir üzere isimlere kabinesinde üst seviye misyonlar verdi.
Biden, yakın vakitte verdiği bir demeçte İsrail’deki hükümeti “en aşırılıkçı kabine” biçiminde tanımlamış, yasa dışı Yahudi yerleşim üniteleri yanlısı çok sağcı isimlere işaret ederek, “Kabinede kimi isimler istedikleri yere yerleşebileceğini düşünüyor. ‘Burada diğer kimsenin hakkı yok’ diyorlar” tabirini kullanmıştı.
İsrailli insan hakları örgütlerinin bildirdiğine nazaran Netanyahu hükümeti “rekor sayıda” yeni yasa dışı Yahudi yerleşim ünitesi yapılacağını açıkladı. Buna karşın Biden hükümeti şu ana kadar İsrail’e karşı tenkit ve açıklamalar dışında somut adım atmadı.
Eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert, mahallî bir radyo yayınında, “Amerikalılar hiçbir vakit İsrail’in Ulusal Güvenlik Bakanı’nın hükümlü bir terörist olacağını hayal etmemişti” dedi.
Ulusal Güvenlik Bakanı Ben-Gvir, hakkında “ırkçılık ve tahrik” suçlamasıyla 53 kadar iddianame hazırlanmış, sicilinde bu kabahatlerden bir defa karar giymiş lakin mahpus yatmamış bir isim.
Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de fanatik Yahudi yerleşimcilerin İsrail ordusu nezaretinde toplu atak düzenlediği ve Filistinlilerin meskenlerini kundakladığı Huvvara beldesinin “yeryüzünden silinmesi gerektiği” açıklaması yapmıştı. Bu kelamlarının akabinde Smotrich, ABD’ye gitmiş lakin resmi bir görüşme yapamadan geri dönmüştü.
İSRAİL’DE HÜKÜMETİN TARTIŞMALI YARGI DÜZENLEMESİ VE AYKIRI PROTESTOLAR
İsrail’de Netanyahu hükümetinin yılbaşında vazifeye gelmesinin çabucak akabinde açıkladığı Yüksek Mahkeme ve yargının yetkilerini kısıtlayan yargı düzenlemesi aylardır gerçekleştirilen şovlarla protesto ediliyor.
İsrail’de çok sağcı isimler ve Netanyahu’nun oğlu Yair Netanyahu, şovların ardında ABD’nin olduğunu ima etti.
Washington ise kelam konusu tezleri reddederek, Netanyahu hükümetinden toplumsal reaksiyona kulak vermesini ve muhalefeti de kapsayan geniş uzlaşı sağlamasını talep etti.
BIDEN, TRUMP’IN SİYASETLERİNİ SÜRDÜRÜYOR
Kudüs İbrani Üniversitesi Siyaset Bilimi Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Yonathan Freeman, “İki ülke alakaları güçlü. (ABD Lideri Joe) Biden, Lider Yardımcısı olarak misyon yaptığı (eski ABD Lideri Barack) Obama periyodunun tesiri altında. Obama ve Netanyahu ortasındaki bağ ferdî hasımlık halini almıştı” dedi.
ABD Lideri’nin seçimlere hazırlandığına işaret eden Freeman, Biden’ın İsrail’e karşı daha istikrarlı bir siyaset izlemesini isteyen Demokrat Parti’deki seslere kulak verdiğini söyledi.
Freeman, ABD’nin mevcut İsrail siyasetinde “Kudüs’ün başşehir olarak tanınması, ABD Büyükelçiliğinin Kudüs’e taşınması, Körfez ülkeleriyle normalleşme” üzere ögelerin bir evvelki Lider Donald Trump periyodunda başlatıldığına dikkati çekti.
İki ülke ortasındaki görüş ayrılıklarının geçmişte de gün yüzüne çıktığını lakin siyaset değişikliklerine yol açmadığını ve açmayacağını kaydeden Freeman, “İsrail, ABD’nin İran ile imzaladığı nükleer muahedeyi reddetti. Washington da İsrail’den Çin’e karşı gayret, Ukrayna’ya takviye konusunda taleplerine karşılık bulamadı. Bu mevzularda kelamlı tenkidin dışında iki ülke münasebetlerinde değişiklik yaşanmadı” diye konuştu.
İsrail’in ABD’den büyük yardım aldığını doğrulayan Freeman, ABD’nin de İsrail’den “istihbarat, savunma teknolojisi, bölgesel işbirliği” üzere başlıklarda dayanak gördüğünü aktararak, ABD-İsrail alakalarının güçlü devam ettiğinin altını çizdi.
“BIDEN İDARESİ VE İSRAİL ORTASINDAKİ GÖRÜŞ AYRILIĞI DERİNLEŞİYOR”
İsrail’de Ulusal Güvenlik Kurulu Başkanlığı yapmış Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü Araştırmacısı Chuck Freilich, kaleme aldığı bir makalesinde, “Biden idaresi ile İsrail ortasındaki görüş ayrılıkları derinleşiyor. ABD ile ayrıcalıklı münasebetler İsrail ulusal güvenliğinin temel sütunu. İsrail’in ABD’ye bağımlılığı büyük hatta varoluşsal” ifadesini kullandı.
Freilich, ABD ile münasebetlerde açıkların kapatılması ve bir an evvel “ciddi ve derinlikli diyaloğun geri getirilmesi gerektiğini” belirtti.
İsrail Cumhurbaşkanı Herzog’un bugün Beyaz Saray’da Biden ile görüşmesi bekleniyor. Herzog, 22 Temmuz’a kadar devam edecek ABD ziyaretinde Lider Yardımcısı Kamala Harris ile görüşecek, ABD Temsilciler Meclisi’nin iki kanadının liderleriyle bir ortaya gelecek ve Kongre’de konuşma yapacak.
