“Amadeus” oyununda Mozart karaterindeki başarısıyla çok konuşulan Okan Bayülgen, “Richard” ile daha çok dikkat çekti. Okan Bayülgen’in yazıp yönettiği, W. Shakespeare’in “Richard”ı yaz döneminde açık havada sahnede olacak.
29 Temmuz’da saat 21.00’de Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu’nda sahnelenecek oyun Bursa, İzmir ve Antalya açıkhavada seyahatine devam edecek. Bayülgen ile yeni projesi “Drakula”yı, “Richard” ile Shakespeare’i ve ülkenin sanat problemlerini konuştuk.
- Neden Shakespeare?
Çünkü Shakespeare tiyatro kütüphanesinin en değerli müellifidir. Tiyatro kütüphanesi derken, tiyatrocuların, sinemadan farklı olarak daima tekrar ettikleri, daima sırtlarını dayadıkları ve öğrenmekle, bilmekle, takip etmekle yükümlü oldukları kütüphaneden kelam ediyorum. Neden bir kütüphanesi var? Zira bu kütüphane, bu piyesler yıllardan yıllara aktarılıyor ve bir tiyatro öğrencisinin ya da tiyatro meraklısının, tiyatro seyircisinin kesinlikle bilmekle yükümlü olduğu bir kütüphane bu! Neye benzetebiliriz? Opera ve bale librettolarına da benzetebiliriz. O yüzden tiyatro seyircisi, uygun tiyatro seyircisi kesinlikle Shakespeare bilir, onun oyunlarını takip eder. E mevzuyu bildiği halde neden tekrar, tekrar bu oyunlara sarfiyat? Zira nasıl bir performans gösteriyor oyuncular, nasıl yapılmış sahne sistemi, ne kadar etkileyici ya da direktör nasıl bir sahneye koyuş gerçekleştirmiş, nasıl bir uyarlama gerçekleştirmiş, bunun için!
- Neden “Richard”?
Richard’a gelince… Richard, Shakespeare’in trajik oyunlarından, trajik iki dörtlemesinden bir adedidir. Neredeyse TV dizisi üzere vaktinde yazılmıştır. Ve Richard 3 oyunu, çok kayda bedel bir oyun olmasa da zira Shakespeare’in amatör oyunlarından biri olarak kabul edilir. Ama Richard karakteri öylesine enteresandır, öylesine ilham vericidir ki yıllar yılı artık oyunun konusunu aslında bilen seyircilere, ‘Bakalım bugünden bakıldığında nasıl farklı yorum getirilmiş, nasıl farklı bir uyarlama getirilmiş’ bu türlü bir karakterdir. Ve seyirciye büyük ilham verir. Richard üzerinde hem tarihi tezler yazılmıştır hem sanatsal tezler yazılmıştır.
- Shakespeare’in birçok yapıtı için bu yapılmıştır.
Birçok felsefeci Richard karakterini derinlemesine incelemiştir. Freud örnekse psikiyatrik incelemeler yapmıştır. Bugün birçok dijital platformda seyrettiğimiz savaş sinemaları, krallıkla ilgili sinemalar, tarihi sinemalar, dokümanteriler bütün bunların içinde Richard’ı görürüz. Yani oyun, çok değerli bir oyunu değildir Shakespeare’in, en azından Hamlet ya da Kral Lear ya da Macbeth ile karşılaştırıldığında… Ancak Richard karakteri neredeyse Shakespeare’in birçok karakterinin önüne geçer. Tahminen birçok tiyatro sever onu, Hamlet karakterinden, Macbeth karakterinden daha değişik bulur.
- Tiyatro kökenli olduğunuzu biliyorum. Ancak çok uzun yıllar tiyatro yapmadınız neden?
Evet, tiyatro kökenliyim, yani konservatuvar mezunuyum. Yüksek lisans yaptım yeniden Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda Devlet Tiyatrosu’nda çalıştım 4 sene! Ama sonra istifa ettim. Bu istifamın birçok nedeni var lakin anlatılacak çok önemli bir nedeni yok. Devlet Tiyatrosu’na karşı, tiyatrocu arkadaşlarıma karşı her vakit saygılı ve sevecen bir hayat sürdüm. Medyada programlar yaptığım sürece, programlarımda kesinlikle tiyatrocular oldu, yükle tiyatrocular oldu. Kendi işimden tiyatroyla ilgili yapabileceğim şeyleri yaptım. Bir mühlet Ferhan Şensoy ağabeyimizle çalıştım. Kimi arkadaşlarımın oyunlarını sahneye koydum fakat tiyatrodan uzak bir hayat sürdüm. Sonra birçok müsabakayla birlikte örnekse Amadeus oyununda Mozart rolünün önerilmesi, Selçuk Usul ile çok kıymetli ağabeyimle beraberliğimiz beni tekrar tiyatroya yöneltti. Doğal bunda medyanın çöküşünün de değerli bir tesiri oldu. Bugün ulusal kanal dediğimiz dizi kanalları artık talk-show üretemiyorlar, artık bunları yaptıramıyorlar hatta bunlar için bütçeleri bile yok, bunlar yalnızca dizi kanallarına dönüştüler. Nerede benim şeklimde gösteriler yapılabilir, haber kanallarında! Ben de, haber kanalların da, şu anda TV100’de bu programları sürdürüyorum. Olağan bir haber kanalı standartları içerisinde yapılıyor. Eski ulusal kanallarda yaptığımız gösteriler üzere olmuyor bunlar fakat tekrar de buradaki bağlantısı, bu tıp sohbet programlarını sürdürebiliyorum. Yeniden tiyatrocuları ağırlıyorum. Lakin bu sefer ben de oyunu olan bir tiyatrocu olarak bu programları yapıyor oluyorum.
‘MERAKLA BAKAN BİR ÇOCUK GİBİYİM’
- Artık yalnızca tiyatro sahnesinde mi olmak istiyorsunuz?
Artık yalnızca tiyatro sahnesinde olmak diye bir şey kelam konusu değil, öteki yaptığım işleri fotoğraf ve medyayı ve kendi kabaremde birçok şey üretmeyi, seslendirmeyi, bu türlü bir multi disipliner dediğimiz, multitask (çok görev) diye de söylenen bir üretim biçimim var. Birçok şeyi bir ortada yapmak ve hayatımı sürdürmek gibi…
Sadece, tiyatro sahnesinde olmak isteyecek kadar çok seviyorum tiyatroyu. Benim oyuncu arkadaşlarımdan başka kaldığım bu 30 seneye yakın hatta 30 yıldan de fazla tahminen süreç içerisinde, herkes birbiriyle evlendi, boşandı, hengameler ettiler, arkadaş oldular filan… Ben her şeye yeni başlayan amatör üzereyim onların yanında. Richard birçok ödül aldı. O mükafatları aldığım vakitte beni zati tanıyan seyirciye “Merhaba ben Richard oyunundan Okan Bayülgen, teşekkür ederim bana bu mükafatı verdiğiniz için” filan üzere şeyler söyledim. Burada kendimi bir başlangıç, bir yeni gelen olarak görüyorum. Bu da bana heyecan veriyor. Bu geçtiğimiz 30 senede, kimseyle arbede etmediğim, kimseyle evlenip boşanmadığım, kimseye karşı diş bilemediğim için her şeye yesyeni ve merakla bakan bir çocuk üzereyim.
‘AYDIN KISIMLA BARIŞIK OLMALI’
- İktidarın sanata ve sanatkara bakışını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bir iktidar kesinlikle entelijansiyayı (aydınlar grubu) yani ülkenin önde gelen aydınlarını korumak ve yükseltmek zorundadır. Zira bir ülkede iktidar, aydın kesitin dayanağı olmadan köklenemez ve iktidarını sahiden kuramaz. En kıymetli şey sanatkarların desteklenmesidir. Sanatkarlar derken yalnızca sanatkarlar değil doğal ki akademisyenler bütün bir entelijansiya diyeceğimiz etraf. Bir iktidar entelijansiyaya düşman olamaz, entelijansiyala hesaplaşamaz, entelijansiyaya diş bileyemez. Bunun karşıtı de hoş değildir, entelijansiyanın iktidara diş bilemesi de hoş bir durum değildir. Kesinlikle o ülkenin kültürel yapısı oluşturulmalı ve sürdürülmeli, bu yüzden de iktidar kesinlikle aydın kısımla barışık olmak zorundadır. İktidar müellifi diye iktidar akademisyeni diye iktidar gazetecisi diye bir şey olamaz. Zira bu kurumlar, bu kurumsal yapılar ya da tek tek entelektüel bireyler birincil olarak iktidarı, hayatı, toplumsal hayatı, devlet yapısını eleştirmekle daha düzgününü istemekle yükümlüdürler. Dünyada, tarihte, ne bir tarihçi vardır ne bir filozof ne bir ressam ne bir muharrir ki iktidarın yaptığı her şeyden mutlu olsun, teşekkür etsin, ona duacı olsun. Bu türlü bir şey kelam konusu olamaz. Bu ne Rus ihtilalini yapan Sovyetler Birliği’nde mümkün olabilmiştir ne Amerikan Birleşik Devletleri’nde mümkün olabilmiştir. Hatta çok harikulade kıssalar ortaya çıkaran Küba Devrimi’nde de olamamıştır.
‘HESAPLAŞMA EKSİYİ GETİRİR’
Bütün iktidarlar sanatkarlarıyla, düşün insanlarıyla hesaplaşmışlar ve bu hesaplaşma onlara daima eksi getirmiştir. Artık bir yandan baktığımızda bugün, mevzuyu Richard’a getireceğim, Shakespeare’in ‘3. Richard’ı yazması var olan Tudor Hanedanı’na bir yaranma gayesi taşır. Yani ortada bir Richard gölgesi vardır, yüzyıl geçmiştir Richard katledileli ancak Tudor Hanedanı yerinde rahat değildir. Ve yüzyıl önceye dönük olarak da bu kral yalnızca iki sene tahtta kalabilmiş olan kral Richard’ın lanetlenmesi, bir sakat, bir yakışıksız insan olarak gösterilmesi gerekmektedir. Zira Tudor’lar York’lardan hâlâ çekinmektedir. Shakespeare ödevini yerine getirir. Ve dehşetli bir Richard profili çizer, çok makûs bir oyun ortaya çıkar, ısmarlama yazıldığı için fakat bir yandan da bütün dünyaya beş yüz yıl sürecek bir Richard karakteri armağan eder. Bu açıdan Shakespeare’e hem söveriz, hem de Shakespeare’i çok överiz. Münasebetiyle bence bütün dünyada iktidar ve o ülkenin akademik ve kültürel insanları bir arada yürümek, birbirleriyle minimum bir uzlaşma içinde olmak zorundadırlar diye düşünüyorum.
“DRAKULA” SAHNEYE GELİYOR!
- “Drakula”yı sahleneyeceğinizi duyduk biliyoruz. Yeni projenizden kelam edebilir miyiz?
Yeni projem Drakula… Bram Stoker’ın Drakula romanını yeni bir uyarlama, bugünden bakışla sahneye taşımak istiyorum. Bu külliyen özgün bir iş olacak. Harikulade beşerlerle çalışacağız, müzikli bir oyun olacak. Yeni yılda, ocak ayından itibaren sahnelemeyi planlıyoruz. Bu ortada kulağıma geliyor ki bir diğer kurum da bir Drakula müzikali üzerinde çalışıyormuş. O, iddia ediyorum bilindik, dünyada daha evvel oynanmış bir müzikal yapımın ülkemizde sahnelenmesi… Bu habere o kadar çok sevindim ki! Zira ne kadar hoş, bir ülkede sanatkarlar, üretimciler, bir şeyin vaktinin geldiğini tıpkı anda hissediyorlar ve bunu ortaya koyuyorlar. Yani bizim Richard’ımızda olduğu gibi… İstanbul Tiyatro Festivali’nde Işıl Kasapoğlu’nun seçkisiyle iki “3. Richard” birlikte oynadı. Bunlardan bir tanesi Hakan Gerçek ağabeyimizin tek kişilik oyunu 3. Richard, bir oburu de bizim 3. Richard prodüksiyonumuzdu. Bu sevinç verici! Seyirci içinde çok farklı olacağını düşünüyorum. Zira Drakula’da, iki farklı Drakula’yı seyircinin gidip iki büyük yapım olarak izlemesi, ortasında tartışması bu da harikulade, dayanılmaz bir şey! Ben aylardır, Drakula yapacağım deyip, TV’den, basından, birçok yerden bunu duyurdum fakat kendimi yalnız hissediyordum artık ne kadar hoş ki tatlı, tatlı rekabet edeceğim bir Drakula daha olacak.
