Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD), saat 15.25’te Diyarbakır’ın Hani ilçesinde 16.81 kilometre derinlikte 4,2 büyüklüğünde zelzele olduğunu açıkladı. Zelzelenin akabinde Halk TV’de canlı yayında soruları yanıtlayan yer bilimci Prof. Dr. Naci Görür, değerlendirmelerde bulundu.
Prof. Dr. Görür’ün yaptığı değerlendirmeler şu biçimde:
“Ben bu bölgede bu nitelikli zelzeleler olursa bizi şaşırtmayacağını daha evvel tabir ettim. Son derece doğal. Artık Doğu Anadolu bölgesi Arap levhasında Bitlis-Zagros dağ nesliyle ayrılıyor. Arap levhası daima olarak kuzeye yanlışsız hareket ediyor, Avrasya’ya yanlışsız.
Arada da Doğu Anadolu kısmı var. 6 Şubat zelzeleleri olunca da Arap levhası kuzeye gerçek 7 – 7.5 metre atılmıştır, Doğu Anadolu’yu daha da sıkıştırmıştır. Adıyaman – Hakkari ortasında vakit zaman sıkışma kökenli zelzeleler olursa pek şaşırmam. Bunların bu ortalar sık görülmesinin nedeni 6 Şubat depremleridir. Bu zelzeleler sağa sola belirli yerlere gerilim transfer etmek suretiyle istikrarını, gerilim alanını değiştirdiler. Doğu Anadolu fayının olduğu bölgede oraya yakın alanlara Adana Havzası, Kayseri, Adıyaman, Hakkari ortasında buralarda birtakım hareketler olabilir. Şuralarda şu büyüklükte sarsıntı olacak demiyoruz, uyarıyoruz. Kahramanmaraş sarsıntılarını senelerce uyardık, sonucunu da gördük işte.
DAHA BÜYÜK SARSINTILAR OLUR MU?
Bunlar daha büyük 7 ve üzeri zelzeleler üretebilir. En son 2011 Van sarsıntısı mesela. Faylar hareket ettikçe bloklar yılda tektonik olarak bizim hissetmeyeceğimiz derecede harekete maruz kalırlar.
‘YUNANİSTAN’A YAKLAŞIYORUZ’
Diyelim ki bugün zelzele oldu, tekerrür dönemi 500 sene ise biriktirecek, sonra tekrar zelzele olacak. Kuzey Anadolu fayının kuzey kolu Marmara Denizi’nden geçiyor. Bunun GPS sistemiyle, uzaydan ölçüm usulüyle yılda 2.5 santim bu fayın hareket ettiği biliniyor. Anadolu’nun büyük kısmı bir yılda 2.5 santim Yunanistan’a yaklaşıyor. Zelzele bu hareketin takılıp kaldığı yerde oluyor. 160 km uzuluğunda, bıçakla kesilmiş üzere değil. 20 km ne topografya var. 2.5 santim hareket ettiğinde bile fayın bir kısmı bu harekete direniyor.
‘FAYDA NE KADAR GERİLİM BİRİKTİĞİNİ AŞAĞI ÜST BİLİYORUZ’
Takıldığı yerde gerilim birikiyor. biriken gerilim ne vakit ki sürtünme kuvvetini aşıyorsa orada pat diye zelzele oluyor. Biz yarar ne kadar gerilim biriktiğini aşağı üst biliyoruz. Nasıl ki Maraş’a bağırdık, Elazığ’ı uyardık. Kuralları görüyoruz. Tekerrür dönemini tarihi sarsıntılardan biliyoruz.
ELAZIĞ SARSINTISINA DEĞİNDİ
1999 sarsıntısından sonra söyledim. İstanbul’un dışında Marmara bölgesi, Erzincan Karlıova ortası Yedisu fayı üzerinde, Karlıova-Bingöl ortası ve Elazığ-Malatya ortası Maraş-Hatay. Ve bu Doğu Anadolu’yu kısımlara ayırmasak bile Elazığ’dan Hatay’a kadar olan bölge, Maraş’ı kesinlikle söylüyorduk. Ben Elazığ zelzelesi geliyor diye 2003’ten itibaren bağırmaya başladım.
ADANA’DA ZELZELE OLUR MU?
İzmir yarımadasında önemli faylar var. Bölgede değerli ölçüde fay atımları olduğu için bölgede faylarda gerilim alanlarında değişimler olmuştur. 7 Şubat’ta ben Adana ve İskenderun yöresine dikkat edelim demiştim. Sarsıntı büyüklüğü de gerilimi transfer ettiğin vakit zelzele oluşturacak fay boyutu nedir o kıymetli. Küçük fay o denli büyük zelzele üretemez. Adana’da genelde birçok vakit gördüğümüz aletsel periyotta bile büyük ölçüde 6’lar mertebesinde zelzele var. Adana’da beklediğim zelzele 6’lar mertebesinde olur. Diyarbakır’a kadar bu türlü büyük, yıkıcı sarsıntı beklemiyorum. Oraya yakın olabilecek bir zelzele de orayı tesirler lakin bu komşunun zelzelesi olur. Diyelim Kayseri’nin orada olan faylar vardır. Son sarsıntılardan sonra orada da bir ekip gerilim alanı değişimleri olmuş olabilir.”
