Sinop Üniversitesi Gerze MYO Bankacılık ve Finans kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Utku Altunöz, dolar kurunun 28-31 TL bandına oturacağını tabir ederek “Cumhurbaşkanının en düşük memur maaşının 22 bin TL’ye çıkarılacağı açıklamasını yaptığı gün 22 bin TL’ye 1124 dolar alınabilirken bu meblağ bugün 940 dolar bandına geriledi” dedi.
Ocak 2024’e kadar bir maaş güzelleştirmesi olmayacağına nazaran yaşanacak her külfetin yurttaşın sırtına yeni yük getireceğini vurgulayan Altunöz ile son gelişmeleri konuştuk.
TEK HANE HAYAL
- Seçimlerden sonra hükümetin uyguladığı iktisat siyasetlerini nasıl görüyorsunuz?
Uygulanmakta olan iktisat siyaseti resmi olmayan IMF siyasetidir. İnatla uygulanan heterodoks ekonomik modelin sürdürülebilir olmaktan çıktığı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından da anlaşılmış olacak ki Bakan Şimşek tarafından uygulamaya koyulan ortodoks siyasetler bunun göstergesi. Bakan Mehmet Şimşek’in büyük bir enkaz devraldığı ortada. Yapılan vergi artışları doruktan tırnağa tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarında değerli artışlara neden oldu. Bu durum enflasyonun orta vadede tek haneye düşürülme emelinin da hayalden öteye gidemeyeceğini göstermekte. Temmuz ayı enflasyon oranı rekor düzeylerde olacak.
- Ciddi vergi artışları ve artırımlar devreye konuldu, ekonomiyi vergi artışları kurtarır mı, bütçe açığını bu artırımlar kapatır mı?
Vergilere yapılan artırım ve artışları bütçe açığını azaltır. Olaya yalnızca vergi artışları tarafından bakmamız yanlış olur. Vergi artışlarının yanında Bakan Şimşek kıymetli tasarruf önlemlerine gidileceğini bildirdi. Pekala bu önlemlere ne kadar uyulacak? “İtibardan tasarruf olmaz” mantığıyla devam edilip bütçe harcamaları artarak devam ederse vergi artışları sonucu bütçeye girecek kaynağın pek de tesiri kalmayacak. Ayrıyeten akaryakıta yapılan artırım ve gibisi vergiler ek bütçenin gelirleri ortasında yer almakta olup bütçe açığını azaltmayacak. Halktan toplanan bu vergiler kurumlardan ve şirketlerden de tıpkı derecede toplanabiliyor mu? Vergi barışları, vergi ödeyememe durumları ve sağlanan esneklikler nedeniyle muhakkak hayır. Alkole yapılan yüksek artırımlarla kaçak alkole yönelinmesi, akaryakıt artışlarıyla tatil vb. harcamaların ertelenmesi de sorun. Son telaffuzlardan bütçe açığı ile uğraşın enflasyonla uğraşın önüne geçtiğini anlıyoruz.
- Yakın vadede yurttaşın sırtına yeni yükler binecek mi?
Seçim sürecinde verilen tüm vaatlerin maaliyetleri maalesef halkın sırtına binecek. Bunu zati son yapılan vergi artışlarından, 2023’te bir kereye mahsus olmak üzere ek motorlu taşıtlar vergisinin iki sefer ödenecek olmasından, ilaçlara yapılan yüzde 30.5 artırımdan anlayabilmekteyiz. Maaşlarda yapılan artışların olumlu tesirinin bu vakte kadar yapılan vergi artışları ve artırımlarla yok olduğunu söyleyebiliriz. Temmuz 2023’te beklenen rekor enflasyon oranı da yurttaş için farklı bir külfet oluşturacak. Ocak 2024’e kadar rastgele bir maaş güzelleştirmesi olmayacağına nazaran yaşanacak her külfetin vatandaşın sırtında yeni yük olacağını aşikHaar.
DAHA GÜÇ GÜNLER GELECEK
- Zamlarla alım gücü eriyor. Bu manada yurttaşı nasıl günler bekliyor, fakirleşme nereye varır?
Cumhurbaşkanının en düşük memur maaşının 22 bin TL’ye çıkarılacağı açıklamasını yaptığı gün 22 bin TL’ye 1124 dolar alınabilirken bu meblağ bugün 940 dolar bandına geriledi. Yani maaş artırımı ceplere girmeden uçup gitti. Yurttaşı daha da kuvvetli günler bekliyor. Eylülde okulların açılması, servis fiyatları, sonbahar ve kış mevsiminde artan doğalgaz kullanımı üzere masraflar yurttaş için maliyetlerin daha da artacağı manasına geliyor.
- Bundan sonraki süreçte bir IMF programı gündeme gelebilir mi?
Bakan Şimşek’in şu anda uygulamakta olduğu siyasetlerin IMF siyasetlerinden farkı yok. Şunu üzülerek söyleyebilirim ki IMF tarafından bu program uygulatılıyor olsaydı harcamalar çok daha rasyonel bir yerde gerçekleşecek, prestijden tasarruf olmaz mantığı ile yapılan yatırımlar duracak, seçimde bu kadar fütursuzca harcamalar yapılamayacak ve savurganlık son bulacaktı. Türkiye, IMF ile imzaladığı stand by mutabakatlarıyla çok acı tecrübeler yaşadı. NATO başkanlar tepesinde İsveç’e onay veren ülkemizin bunun karşılığında IMF ile birtakım temaslarda bulunabileceği tezleri da gözden kaçmamalı.
DOLAR 31 LİRAYA ÇIKAR
- Döviz kuru tepeye çıktı. Enflasyon ve döviz kuru ile ilgili öngörüleriniz neler?
Akaryakıta gelen artırımlar, döviz kurlarındaki yükselişler ve bitmek bilmeyen vergi artışlarının tesiri ile Temmuz 2023’te TÜİK’e karşın çok büyük ihtimalle son 50 yılın en yüksek temmuz enflasyonunu karşılayacağız. Kabaca bir hesap yaparak yüzde 10 düzeylerinde bir enflasyon oranının açıklanmasını bekliyorum.
Dolar/TL kurunun bundan sonraki akıbetinde ise TCMB’nin faiz siyaseti ve sıkılaşmanın hangi süratte kaydedileceği belirleyici olacak. Dolar kurunun 28-31 TL bantlarında yapacağı doruğun akabinde TCMB tarafından uygulanan ek sıkılaştırma ve sadeleştirme siyasetlerinin tesiriyle bu düzeylerde çapalanacağını öngörüyorum.
Dördüz açıkla karşı karşıyayız.
DÖRDÜZ AÇIK SORUNU
- Şu anda iktisadın en can yakıcı sıkıntıları neler?
Öncelikle Türkiye’de cari açık ve bütçe açığı sorunu var ki iktisat literatüründe bu durumu ikiz açık olarak isimlendiriyoruz. Yeniden Türkiye’de başka bir açık olan tasarruf açığını da ikiz açığa ekleyerek literatürde üçüz açık dediğimiz duruma ulaşıyoruz. Buna çıktı açığının da eklenmesi ile dördüz açık denilen kavram incelenmeye başlanmıştır. Enflasyon bir sorun. Kıymetli meselelerinden biri de işsizlik. Risk primimizin rekor düzeylere çıkması, inanç ortamının yine tahsis edilememesi nedeniyle ile bilhassa direkt yatırımları çekemememiz de başka kıymetli meselelerimizdir. Yüksek oranlı dış finansman muhtaçlığı ve vergi yapısının bozukluğu da üzerinde durulması gereken problemler.
