Getty Imagesİş insanları, sanatkarlar, turist vizesine başvuranlar ya da sıhhat ve eğitim münasebetleriyle seyahat planlayan pek çok Schengen vizesi almakta yaşadığını paylaşıyor. AB Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Landrut ise “Randevu müddetlerini kısaltmak için çok sıkı çalışıyoruz” diyor.
Son haftalarda pek çok sanatçı peşi sıra vize pürüzüne takıldığını paylaşırken, en son Sumru Yavrucuk 10. Frankfurt Türk Tiyatro Şenliği’nde sahneleyecekleri oyunda grup arkadaşları vize alamadığı için, sahneye tek başına çıkmak zorunda kaldı.
Tur şirketleri ve turizm acenteleri, yüksek ret oranları ve aylar sonrayı bulan randevular sebebiyle Türkiye’de daha evvel hiç yaşanmamış bir vize krizi yaşandığını savunuyor.
30 Mayıs’ta TOBB 79. Genel Kurulu’nda konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Son devirde adeta bir siyasi şantaj olarak kullanılan vize meselesini en kısa müddette hal yoluna koyacağız” dedi.
BBC Türkçe’ye konuşan kesim temsilcilerine nazaran Schengen vizesi için hem kâfi sayıda vize randevusu verilmiyor hem de başvurulardaki ret oranı çok yüksek.
Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Firuz Bağlıkaya, vize randevu kotalarının 5’te 1’e düşürüldüğünü ve şahısların randevu alabilmek için 3-4 ay beklemek zorunda kaldığını söylüyor.
Bağlıkaya, 2022 öncesinde Schengen vizesi ret oranının %10-12 düzeyinde olduğunu, 2022’de %15’in üzerine çıktığını, 2023’te ise %50’ye yükseldiğini belirtiyor:
“Hem kapasiteyi 5’te 1’e düşürüp, hem onların da yarısını reddettiğiniz vakit aslında siz vize oranını 10’da 1’e düşürmüş oluyorsunuz.
“Eskiden 10 kişi alırken, artık 1 kişi vize alabiliyor.
“Sürekli yurtdışına seyahat eden beşerler dahi ret alabiliyor. Şimdi 2023’e dair istatistik yayımlanmadı ancak bize gelen şikayetler sebebiyle ret oranının %50’ye yakın olduğunu düşünüyoruz.”
Travelzone İdare Heyeti Lideri Barış Öztürk ise “23 yıldır bu kesimdeyim, daha evvel hiç bu türlü bir devir yaşamamıştık” diyor:
“Yüksek bir ret oranı var. Pandemi ve sonrasındaki devrin bile ötesine geçen bir sorun kelam konusu. 2 aydan evvel randevu bulabilmek imkânsız.”
AB Türkiye Delegasyonu Lideri: ‘Randevu müddetlerini kısaltmak için çok sıkı çalışıyoruz’
BBC Türkçe’ye yazılı açıklama yapan Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Lideri Büyükelçi Nikolaus Meyer Landrut ise Ocak ayında “ön değerlendirmeye nazaran olağan dışı bir durum olmadığını” söylüyor:
“Bu yılın birinci aylarına gelince, konsolosluklar beklentileri karşılamak için ellerinden geleni yapıyorlar. Hiç kimse hizmetleri askıya almadı. Aslında yaz devri her vakit çok ağırdır. Dış hizmet sağlayan kurumlardaki randevu müddetlerini kısaltmak için de çok sıkı çalışıyoruz.
“Şu etapta elimizde toplu datalar yok, fakat ön kıymetlendirmemiz bu yılın birinci ayında evvelki yıllara kıyasla olağan dışı bir durum olmadığını gösteriyor.”
2022 yılında müracaat oranlarının neredeyse üç kat arttığını paylaşan Landrut, vize reddedilme oranlarının geçen yıl da artmadığını belirtiyor:
“2022 yılında Türkiye’deki Schengen vizesi müracaatları 2021 yılına kıyasla neredeyse üç katına çıkmıştır. Reddedilme oranı 2022’de artmamış, hatta 2016’dan bu yana birinci sefer düşerek evvelki yıldan ve global ortalamadan daha düşük olmuştur. Schengen ülkeleri ayrıyeten, Türkiye’de global ortalamadan %20 daha yüksek oranda çok girişli vize vermiştir.”
Landrut, bu yılki Schengen vizesi müracaatlarının Temmuz-Ağustos sonuna kadar sürece alınmadığı tezlerini ise reddediyor:
“Üye devletlerin konsoloslukları daima olarak çalışmakta ve vize müracaatlarını geçmişte olduğu üzere artık de mümkün olan en süratli halde sürece almaktadır.
“Türkiye’den yapılan vize müracaatlarının kısıtlanmasına yönelik olarak, kamuoyuna tekraren tabir ettiğim üzere, bu türlü bir siyaset kararı bulunmamaktadır. Her müracaat kendi içinde incelenmeye devam etmektedir.”
TÜRSAB Lideri: ‘Başvurularda sistematik bir engelleme var’
Vize müracaatlarında yaşanan problemler esasen Covid-19 pandemisi bitiminden çabucak sonra, 2022 yılının başlarında kendini gösterdi.
O devir konsolosluklardan yapılan açıklamalarda, pandemi sürecinde ülkesine dönen çalışanlar sebebiyle işçi eksikliği olduğu ve bu yüzden vize süreçlerinde gecikme yaşandığı belirtiliyordu.
2022 yaz devrinde hem vize randevularının çok geç verildiğini hem de ret oranlarının artmaya başladığını söyleyen bölüm temsilcileri, 2023 prestijiyle sorunun giderek büyüdüğünü belirtiyor.
BBC Türkçe’ye konuşan bölüm temsilcilerine nazaran, pandemi kuralları ve işçi eksikliğinin münasebet gösterilmesi artık inandırıcı değil.
TÜRSAB Lideri Firuz Bağlıkaya, “Pandemi yüzünden dediler, herkes sabırla bekledi. Fakat görülüyor ki, işçi eksikliğiyle falan alakası olmayan bir halde, sistematik bir engelleme var” diyor.
Bağlıkaya hem vize randevularında hem de kabul oranlarında “makul sebeplerle” izah edilemeyecek kadar büyük bir daralma olduğunu kaydediyor:
“Burada sistematik bir biçimde ve kasti olarak alınmış bir karar var, aşikâr ki konsolosluklar da bunu uyguluyor. Açıkçası konsoloslukların da çok yetkisi dahilinde olduğunu düşünmüyorum.
“Konsolosluklar kapı duvar, kimi ararsanız kimseye ulaşamıyorsunuz. Neden olduğu muamma. Artık vize zulmü diyoruz biz buna, paranla rezil oluyorsun.”
Kamuoyunda tartışılan tezler ortasında, Avrupa’nın Türkiye’de vatandaşlık verilen göçmenler sebebiyle vize müracaatlarında daralmaya gitmiş olabileceği de yer alıyor.
Bağlıkaya şu ana dek konsolosluklardan bu türlü bir münasebet duymadığını söyleyerek, “Zaten bu da çok mantıklı değil; vatandaşlık almış göçmenleri istemiyorlarsa, bunu müracaatta ayırt etmek 5 dakikalık iş” diyor.
Seçimden sonra Avrupa’ya göçün artabileceği değerlendirmeleriyle ilgili olarak ise, “O emelle yurtdışına giden beşerler zati şirket kurup oturum alma vb. yolları seçiyor, bu turistik vizeyle alakalı bir şey değil” diyor.
Ret münasebetleri ne?
Reddedilen müracaatlarda genelde 10. unsur münasebet gösterilerek, “planlanan kalışa ait münasebetin inandırıcı olmadığı ve seyahat emelinin net olarak belirtilmediği” söz ediliyor.
Öztürk ise pek çok örnekte bu münasebetin son derece muğlak olduğunu ve uzak randevu tarihleri sebebiyle itiraz hakkının da tesirli bir formda kullanılamadığını pahalandırıyor:
“Mesela, seyahat münasebetinize ya da seyahat evraklarına inanmıyoruz diyor. Bunlar çok yuvarlak münasebetler. Temelinde şu: Ülkeye geri dönecek misiniz, dönmeyecek misiniz? Bunu öğrenmek istiyor. Seni ülkeye yeteri kadar bağlayan sebep var mı, yok mu?
“Volkan Konak ne yapacak orada, gidip Mercedes fabrikasında mı çalışacak? Ya da yıllarca gidip gezmişsiniz Avrupa’yı, muhakkak bir kurumda çalışıyorsunuz, diyor ki geri dönüş için sebeplere inanmıyorum.”
Ret aldıktan sonra itiraz ya da tekrar müracaat için de makul bir mühlet içinde yeni randevu verilmediğini söyleyen Öztürk, “Schengen ülkelerinin bu hususta bir an evvel fabrika ayarlarına geri dönmesi gerekiyor” diyor.
‘Karaborsa doğdu’
Bağlıkaya, aracı kurumların “VIP müracaat” ismi altında, randevu için aylarca beklemek istemeyen şahısların fahiş fiyatlar karşılığında öne alındığını söylüyor:
Aracı kurumlar, kısıtlı randevu kotalarını 300-400 euro üzere fahiş fiyatlarla VIP servise çevirdiğini kaydediyor:
“Halbuki olağan vize fiyatı 80 euro, servis bedeli ise 20-30 euro ortasında değişiyor. Bu servis bedelini 300-400 euroya çıkarıyorlar, önden randevu almaya çalışıyorlar. Resmen karaborsaya çıktı bu iş.
“Aracı kurumlar bunları konsolosluklarla koordineli mi yapıyor yoksa kendileri mi öne alıyorlar, onu bilemiyoruz. Dünyanın en uygar ülkeleri diye saydığımız AB ülkelerindeki uygulamaya bakar mısınız, belirsizlik, masa altı işler…”
2022 Ekim ayında Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi’ndeki (AKPM) Türk Kümesi, Türk vatandaşlarının Schengen vizesi alırken karşılaştığı sorun ve tahlilleri içeren bir tasarı sundu.
Schengen sisteminde ıslahat daveti yapan bu tasarı, AKPM Genel Şurasında oy çokluğu ile kabul edildi.
Kararın tavsiye niteliğinde olduğunu belirten AKPM Türk Kümesi üyesi Ziya Altunyaldız, Avrupa kurumlarına iş birliği daveti yapmıştı.
Bağlıkaya ise, “AKPM tavsiye kararına da kimse uymadı. Dışişleri Bakanlığı elinden geldiği kadar bu işin üzerine gidiyor lakin bir türlü tahlile ulaşmadı” diyor.
‘Sektör önemli eza içerisinde’
Schengen vizesi alamayan ya da yüksek müracaat fiyatlarına karşın vize alabileceğinden emin olmayan bireyler, daha çok vizesiz seyahat yapabilecekleri ülkelere yöneliyor.
Bağlıkaya, şu anda vizesiz ülkelere çeşit satışlarının “patlamış vaziyette” olduğunu, buna rağmen pek çok turizm acentasının önemli krizde olduğunu belirtiyor:
“Sektör olarak da çok önemli düşünce içerisindeyiz, arkadaşlarımız iş yapamaz hale geldi. Müracaat eden beşerler vize alamadığında iade de etmiyorsunuz. Hiç kimse alıp alamayacağından emin olmadığı bir işe bu kadar bütçe ayırmak istemiyor.”
Öztürk ise hem bireylerin hem turizm acentelerinin hem de havayollarının düşünce yaşadığını söyleyerek, çeşit iptallerinin başladığını belirtiyor:
“Belli başlı rezervasyonlar yapılmış ve bunların ödemeleri yapılmış durumda. İptal etsek karşı taraf, para ödesek biz mağdur oluyoruz. Öbür taraftan tüketici vize parasını ödüyor ve mağdur oluyor. Ortada hem maddi hem manevi olarak sorun var.”
Almanya’nın Ankara Büyükelçiliği de dün vize süreçlerine ait açıklama yaptı.
Açıklamada, verilen Schengen vizelerinin pandemi öncesi düzeye döndüğü belirterek “Almanya şu anda dünyanın hiçbir ülkesinde Türkiye’dekinden daha fazla vize vermiyor” denildi.
Ocak-Mayıs 2023 periyodunda yaklaşık 100.000 Schengen vizesi verildiği kaydedildi.
Almanya’da 3,5 milyona yakın Türkiye vatandaşı yaşadığı düşünüldüğünde, Almanya’nın en çok Türkiye’den vize vermesi olağan karşılanabilir.
Öte yandan Almanya’nın açıklamasında; ortalama randevu alabilme mühleti, vize ret oranı, vize tipleri ya da vize mühletlerine dair rastgele bir data bulunmuyor.
