Tütün Sanayicileri Derneği kurucu üyeleri JTI, PMI, BAT ve Imperial Tobacco tarafından geçen hafta düzenlenen bir basın toplantısıyla “Yasa Dışı, Kapı Dışı” kampanyasının başlatıldığı duyurulmuştu. Kelam konusu kampanya duyurusu “Tütün sanayicileri, 150 bin esnafla birlikte kaçağa karşı gayret edecek”, “Kaçak tütünde vergi kaybı 70 milyar TL”, “Kaçak tütün eserlerine karşı yeni adım!” üzere başlıklarla basında yer almıştı.
Türk Tabipleri Birliği (TTB), Türk Toraks Derneği, Halk Sıhhati Uzmanları Derneği (HASUDER) ve Sıhhate Evet Derneği ortak bir basın açıklaması yaparak tütün monopollerinin başlattığı bu kampanyaya reaksiyon gösterildi.
“HER YIL DÜNYADA 8 MİLYON KİŞİNİN VEFATINA NEDEN OLMAKTADIR”
Açıklamada, tütün kullanımının her yıl dünyada 8 milyon, Türkiye’de 100 binden fazla kişinin vefatına neden olduğu hatırlatıldı. Tütün eserleri satışından yalnızca satıcının kazandığı, devletlerin ise elde ettikleri vergi gelirinin birkaç katını hastalıklardan kaynaklanan harcamalara harcadığı vurgulandı. Tütün ticaretinden sadece ulus ötesi firmaların kazandığına işaret edilen açıklamada, kelam konusu firmalar birliğinin Türkiye’de 150 bin esnafla yürütmek istediği kampanyanın bu bilgiler ışığında kıymetlendirilmesi gerektiğine dikkat çekildi.
“Endüstri, tütün eserleri yerine elektronik sigara üzere elektronik nikotin salıveren eserlerin Türkiye pazarına sokulması için uzun müddettir uğraşmaktadır. Kelamda ‘riski azaltılmış‘ bu ziyanlı eserlerin ‘esnaf yakınlaşma’ projesi ile dayatılacağı da anlaşılmaktadır” denilen açıklamada, bu kampanyanın derhal durdurulması istendi.
“BU KAMPANYALAR MADDELERE AYKIRIDIR”
Adı geçen kampanyanın, tütün sanayisinin (Tütün Sanayicileri Derneği) kurumsal toplumsal sorumluluk çalışması söz edilen açıklamada, “Tütün sanayisinin her türlü kurumsal toplumsal sorumluluk faaliyeti, Dünya Sıhhat Örgütü’nün Tütün Denetimi Çerçeve Kontratı Unsur 13.4(c) ve MPOWER (Enforce) siyaseti kapsamında değerlendirilmekte olup, 4207 sayılı Tütün Eserlerinin Ziyanlarının Önlenmesi ve Denetimi Hakkında Kanun Husus 3.(1) , Unsur 3.(5) , Husus 3.(6) kararlarınca yasaktır” denildi.
“KAMPANYA TÜTÜN KULLANMAYI ÖZENDİRMEYİ AMAÇLAYAN TİCARİ BİR FAALİYETTİR”
Kampanyanın, tütün kullanımını özendirmeyi direkt yahut dolaylı yoldan sağlamak gayesiyle yapılan ticari bir irtibat aksiyonu olduğunun ve “yasal tütün ürünü” kullanılmasına dair tavsiye bildirdiğinin altı çizilen açıklamada, “Kaçak eserle uğraşa katkı izlenimi veren kampanya ile tütün sanayisi tütün eseri kullanımını teşvik etmektedir. Kampanya sinemasında tütün eserlerinin imgesine yer verilmiştir” değerlendirmesi yapıldı.
Kaçakçılık ile uğraşın ve vergi belirlenmesinin kamu kurumlarının yetki ve sorumluluğunda olduğuna işaret edilen açıklamada, “Devlete tanınmış yetkilerin ulus ötesi tütün firmaları tarafından talep edilmesi kabul edilemez. Ayrıyeten bu firmaların yasa dışı ticaretle ilgileri bilimsel makalelerde bildirilmiştir. Yasa dışı ticaretin denetimini sanayiye teslim etmek ‘kurda kuzu teslim etmek’ manası taşır. Kuzuyu kurda teslim etmeyeceğiz” tabirine yer verildi.
“KAMPANYANIN, BEKLENEN TÜTÜN ESERLERİ OTOMATİK ÖTV ARTIŞINA RASTLAMASI MANİDARDIR”
Kampanyanın tütün eserleri için uygulanan Özel Tüketim Vergisi’nin (ÖTV) otomatik artış tarihi olan 30 Haziran 2023 öncesi lanse edilmesinin de manidar olduğu vurgulanan açıklamada; şunlar kaydedildi:
“Kampanyada, Türkiye pazarında yasa dışı tütün eserlerinin varlığının yegane sebebi ‘tütün mamulleri üzerindeki vergi yükü ve buna bağlı olarak fiyatların komşu ülkelere oranla yüksek olması’ gösterilmektedir. Devletin yüksek vergi ve fiyat siyasetleri yüzünden oluşan kaçak eser nedeniyle adil rekabet ortamının ziyan gördüğünden bahseden tütün sanayisi, ‘Kaçak sigara ticaretinin 2014’te yüzde 20,7’ye çıkmasını takiben devletin kararlı gayreti, mevzuat düzenlemeleri ve tesirli saha tedbirleri sayesinde 2020 yılı sonunda bu oranın yüzde 1,5’e kadar düştüğünü, fakat 2022 yılı sonu itibariyle yüzde 6 düzeyine yükseldiğini’ belirtmektedir. Tütün sanayisi bu telaffuzuyla ocak 2022’de sigara için uygulanan Taban ÖTV’nin 0,7197 TL olarak belirlenmesinden duyduğu rahatsızlığı lisana getirmektedir. Bir evvelki yıl sonunda Minimum ÖTV 0,4883 TL’dir ve temmuz 2020 ile 2021 sonu ortası bu ölçüde değişiklik yapılmamıştır. Tütün sanayisi tarafından kampanya ile devletin tütün vergi ve fiyat siyasetlerine konulmak istenen ambargonun, temmuz–aralık 2023 periyodu için beklenen tütün eserleri otomatik ÖTV artışına rastlaması manidardır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından hususun toplum sıhhati faydasına değerlendirilebilmesini umuyoruz ve bekliyoruz.”
