ABD’de eski Lider Richard Nixon’ın periyodunda 1973’te Şili’de yapılan darbe hakkında bilgilendirildiğine ait istihbarat raporları yayımlandı.
The Hill’in haberine nazaran, ABD Dışişleri Bakanlığı, 11 Eylül 1973’te eski Şili Devlet Lideri Salvador Allende’ye karşı yapılan darbenin 50. yıl dönümünden kısa bir müddet evvel kelam konusu istihbarat evraklarını kamuoyuna açıkladı.
Eylül 1973 tarihli iki evrakta, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı’nın (CIA) Şili’deki darbeye ait Nixon ile yaptığı günlük toplantılarının kısımları yer alıyor.
8 Eylül tarihli dokümana nazaran, Nixon’un Şili’de “erken askeri bir darbe girişimi” hakkında bilgilendirildiği lakin o periyotta şimdi koordineli darbe teşebbüsüne dair rastgele bir ispat bulunmadığı belirtiliyor.
Silahlı kuvvetlerin Allende’nin kendisinden istifasını isteyeceğini düşündüğü, bunun da “parti destekçileri ile ordu ortasında silahlı bir çatışma başlatma riskini artırdığı” kaydediliyor.
8 Eylül’de yapılan günlük toplantıda ise Nixon’a “Allende’nin kendisine karşı süren muhalefetin baskılarından bilhassa de ordunun hareketlerinden ötürü kaygı duyduğu” söylendi.
11 Eylül 1973 tarihli ikinci evraka nazaran de tekrar CIA’in Nixon ile yaptığı toplantıda Şili Deniz Kuvvetlerinin “Allende hükümetine karşı askeri aksiyonları başlatma planları” görüşüldü.
Söz konusu dokümanda, “Subayların, siyasi ve ekonomik sistemi tekrar tesis etme konusunda kararlı olduğu fakat bunun gerçekleşmesi için halkın da takviyesini alan tesirli bir plana sahip olmadıkları ihtimalinin olduğu” sözleri kullanıldı.
Ulusal Güvenlik Arşivi’nin 2022’de yaptığı açıklamada, darbeden 3 yıl evvel Nixon, devrin CIA Yöneticisi Richard Helms’e, Allende’nin misyona başlamasını engellemek emeliyle askeri bir darbe başlatarak “Şili’yi kurtarması” istikametinde buyruk verdiğini belirtmişti.
Şili’de 1970’te seçilen Salvador Allende, General Augusto Pinochet’nin başında bulunduğu darbe sırasında başşehir Santiago’daki başkanlık sarayı ordu tarafından bombalanırken bir kurşunla ölmüştü. Fakat, Allende’nin vefatı intihar olarak bedellendiriliyor.
General Pinochet de 13 Eylül 1973’te Şili Devlet Lideri olarak vazifeye başlamıştı.
