Sudan’daki çatışmalar, eski Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir’in 30 yıllık iktidarının Nisan 2019’daki halk ihtilaliyle yıkılmasının akabinde yıllarca süren ekonomik ve siyasi krizlerin ardından ordu ile paramiliter HDK ortasındaki iktidar gayreti sebebiyle 15 Nisan sabahı başşehir Hartum’da patlak verdi, süratle güney ve batıdaki kentlere yayıldı.
İç savaşa hazırlıksız yakalanan ve başlarda daha çok savunma konumunda olan ordunun ağır ağır da olsa denetimi ele almaya başladığı görüldü.
Ordu, kırsalda ve açık alanlarda daha rahat hareket edebilirken savaştan evvel yaklaşık 10 milyon kişinin yaşadığı lakin gayriresmi istatistikler ve varsayımlara nazaran yarıya yakınının boşaldığı başkentte, HDK’nin vatandaşların konutlarına, hastane, okul üzere kamu tesislerine yerleşmesi nedeniyle Hartum ve etrafında orduyu daha güç ve çetin bir operasyon ve çatışma bekliyor.
Başkenti Afrika’nın hayat kaynağı Nil ırmağından etraf kentlere bağlayan stratejik köprülerle sivil ve askeri hayati ehemmiyete sahip tesisler, taraflar ortasında vakit zaman el değiştiriyor.
Demir Yolu Köprüsü ve Kober Köprüsü ordunun, Soba ve Menşiyye Köprüsü HDK’nin elindeyken, Fiteyhab, Mek Nimir, Mavi Nil ve Şambat köprüleri iki tarafça denetim ediliyor.
HDK’nin sivil yerleşim alanlarına konuşlanması silahlı kuvvetleri zorluyor fakat ordunun hava gücünü elinde bulunduran tek taraf olması alanda istikrarları ordu lehine değiştiriyor.
Halihazırda başkentteki Vadi Seyyidina, Kuzey eyaletindeki Merovi ve güneydeki Ubeyd kentindeki askeri hava üsleri başta olmak üzere ordu buralardan havalandırdığı jetlerle tank ve toplarının bulunduğu karargahlardan saldırarak başkentteki HDK üstünlüğünü kırmaya çalışıyor.
Ordunun, HDK’nin batıdan başşehre ikmal yolu olan Bara ve Umdurman kentleri ortasındaki ana yolu araç trafiğine kapatması ve havadan kuşatma altına aldığı bölgeye hava hücumları sürüyor.
HARTUM’DA HDK, UMDURMAN VE BAHRI’DE ORDU ETKİN
Üç başşehir olarak bilinen kentlerden Umdurman ve Bahri’de ordu daha fazla alanın denetimini sağlarken, Hartum’da HDK’nin daha tesirli olduğu görülüyor.
Başkentteki kritik noktalardan Cumhurbaşkanlığı Sarayı, savaşın birinci günlerinden bu yana HDK’nin denetiminde bulunuyor.
Uluslararası Hartum Havalimanı’nın etrafı de iki güç tarafından kuşatılmış durumda. Genelkurmay Başkanlığı ve kuvvet komutanlıklarının yer aldığı ordunun genel komutanlığı ise askerin elinde bulunuyor.
Başkentteki Yermuk askeri kampı, Ceyli Petrol Rafinerisi, Soba Su Dağıtım istasyonu HDK’nin, Bahri, Hattana (Manara) Su Dağıtım istasyonları, Faruk Elektrik Santrali, Cebel-i Evliya askeri üssü, Zırhlı Birlikler Komutanlığı, El-Muhendisin askeri karargahı, Bahri Muhaberat Merkezi, Bahri Hararire Elektrik Santrali’nde ise ordu hakimiyetini sürdürüyor.
Kamuoyunda “iki generalin savaşı” olarak isimlendirilen iç savaşta iddiası bilgilere nazaran, 3 binden fazla kişi öldü. Asker ve HDK’nin kayıpları konusunda ise şimdi bir istatistik bulunmazken tarafların binlerce kayıp verdiği kestirim ediliyor.
UNICEF, yaklaşık 50 milyon nüfuslu Sudan’ın yarısının insani yardıma muhtaç olduğunu, 14 milyon çocuğun da insani yardım beklediğini belirtti.
Uluslararası Göç Örgütüne nazaran çatışmalar nedeniyle 3 milyondan fazla kişi ülke içinde yerinden edilirken bir milyonu aşkın sivil de komşu ülkelere kaçtı.
Birleşmiş Milletlere (BM) nazaran, ülkede 6 milyondan fazla kişi kıtlıktan bir adım uzakta yaşıyor.
BM’nin başını çektiği Kuruluşlararası Daimi Komite (?IASC) bünyesindeki yardım kuruluşlarının yöneticilerinden yapılan ortak yazılı açıklamada da Sudan’daki trajedinin sona erdirilmesi için insani yardım daveti yapıldı.
TÜM BARIŞ EFORLARI SONUÇSUZ KALDI
Suudi Arabistan ve ABD öncülüğündeki Cidde Platformu’ndan Doğu Afrika’daki Hükümetler Ortası Kalkınma Otoritesi’ne (IGAD) ve Afrika Birliği’ne (AfB), Mısır’ın Sudan’a Komşu Ülkeler Doruğu’ndan Etiyopya’nın teşebbüslerine kadar farklı platformlar Sudan krizini çözmek için çeşitli senaryo ve teşebbüslerle gelse de gerek çatışmanın taraflarının kabul edilmesi mümkün görünmeyen talepleri gerekse de iç ve dış siyasi hesaplaşmalar Sudan’da siyasi tahlile yakın vadede ulaşılma ihtimalinin uzak olduğuna işaret ediyor.
Başkent Hartum ile ülkenin güney ve batı kesitlerinde ağır silahlar ve savaş uçaklarının da kullanıldığı şiddetli çatışmalar sürerken milyonlarca sivil, krizin tahlili ve yine ayağa kalkabilmek için takviye bekliyor.
