Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Lideri Muharrem Kılıç, kurumun cinsiyet, siyasi görüş, engellilik durumu ve uygar hal üzere çeşitli ayrımcılık mevzularındaki çalışmaları ile ilgili konuştu.
“90 BİN LİRAYA KADAR PARA CEZASI VERMEMİZ KELAM KONUSU”
Ayrımcılıkla uğraş noktasında, cinsiyet, ırk, renk, din, lisan, etnik köken, uygar hal, servet, engellilik üzere temellerde müracaatları kabul ettiklerini aktaran Muharrem Kılıç, “Karar organı alarak bu noktadaki ayrımcılık müracaatlarını inceliyor, karara bağlıyoruz. Bu noktada yaptırım yetkimiz var. Hem gerçek şahıslara hem kamu hükmî bireylerine hem özel hukuk hükmî bireylere rastgele bir ayrımcılık üzerine yapılan müracaatta, ihlal kararı verirsek 90 bin liraya kadar para cezası verme yetkimiz kelam konusu” dedi.
“YAPTIRIM UYGULUYORUZ”
Kılıç, TİHEK’e sıklıkla yapılan müracaatlara ait şu bilgileri paylaştı:
“Ağırlıklı olarak cinsiyet, siyasi görüş, engelli, uygar hal temelinde ayrımcılıklar olmak üzere birçok mevzuda müracaat oluyor. Kurumumuza geçen yıl 2 bin 22 müracaat gerçekleşti. Uygar hal temelinde ayrımcılık açısından baktığımızda, kira ülkemizin gündeminde de yer alıyor. Mesken sahiplerinin ya da emlakçıların, aracı kurumların, hatta kiralama ilanlarının yapıldığı web sayfasının idari mali sorumluluğuna karar verebiliyor kurumumuz şayet ihlal varsa. Bu nasıl ortaya çıkıyor? Mesela bireye bekar olduğu için meskenini kiralamak istemiyor konut sahibi. Mülkiyet hakkı, korunan temel haklardan bir tanesi. Kanunumuzda ve milletlerarası kontratlarda de yer aldığı üzere ayrımcılığın yapılmaması gerekiyor. Bu doğrultuda eşitlik prensibi çerçevesinde kişinin ister uygar hal temelinde, ister zenginliği, serveti temelinde, ister engellilik temelinde bu hizmetin sunulmaması üzerine biz idari yaptırım uygulayabiliyoruz. Mesela öğrencilerden uygar hal temelinde, yeniden ayrımcılık kapsamında yapılan müracaatlar oluyor. Bu noktada vermiş olduğumuz çokça karar var. Buna ait ihlal kararlarımız kelam konusu. Bilhassa bu kiralamaların yapıldığı web sayfalarında da kimi vakit ayrımcılık tabirleri yer alabiliyor. Onlara ait de bu talimatı uygulayan emlakçılara da idari yaptırım uyguluyoruz.”
“AYRIMCILIK UYGULAYAN BİREYE YAPTIRIM”
Kılıç, kira ilanları konusunda hizmet sunan web sayfalarını da takip ettiklerini belirterek, “Ev sahiplerinin, ilanlarda bir grup ayrımcı tavırları kelam konusu oluyor. Rastgele bir müracaat olmadan da resen inceleme yetkimiz olduğunu için onu harekete geçiriyoruz. Rastgele bir ilana tanıklık ettiğimizde ya da medya kuruluşlarına düştüğünde buna ait resen incelemeyle ilgili şahsa yaptırım uyguluyoruz. Bu noktada ayrımcılık uygulayan bireye, konut sahibine, emlakçıya olabilir. Emlakçının yükümlülüğü de şöyle ortaya çıkıyor. Bizim kanunumuzda ayrımcılık talimatına uymak, ayrımcılık talimatını yerine getirmek de yaptırımla cezalandırılıyor. Emlakçıların da bu noktada sorumluluğu var. Tüm emlakçılar odalarıyla birlikte, emlakçılara ayrımcılık yapmamaları eşitlilik hukukuna uygun davranmaları konusunda bir eğitim semineri yaptığımızı söyleyebilirim” diye konuştu.
“İHLAL ORTAYA ÇIKIYOR”
Kılıç, uygar hal temelinde ayrımcılık yapan konut sahibi, web sayfası hizmeti sunan kuruluşa ve emlakçıya en üst derecede ceza verdiklerini belirterek, “Özellikle vermiş olduğumuz yaptırımlardan bir tanesi; hem mülk sahibine, hem emlakçıya ayrımcılık talimatını uyguladığı için hem de ilgili web sayfasının hizmetini sunan kuruluşa en üst seviyeden idari yaptırım cezası uyguladık. Bu yılın değerleme oranına nazaran 90’ar bin TL civarında bir para cezası verdik. Para cezasını vermemizin nedeni, ihlalin ortaya çıkması. Kişinin bekar olmasından dolayı, uygar halinden dolayı konut kiralayamamasından ötürü, bu konutun yalnızca evli olanlara verileceği, bekar olanlara kiralanmayacağına ait beyanlar üzerine ilgili başvuranın şikayeti doğrultusunda vermiş olduğumuz bir karardı. Bu tavır ve halin ayrımcılık yasağı ihlali olduğunu tespit etmiş oluyoruz. Bu doğrultuda karar veriyoruz” dedi.
Deprem felaketinin akabinde bölgede hazırlanan rapora değinen Kılıç, “Deprem sonrasında ortaya çıkan kira artışlarına da bağlı biçimde, barınma hakkı bağlamında konut kira artışlarına ait tematik bir raporlama yaptık. Yalnızca insan hakları çerçevesinde barınma hakkına ait tespitler değil, birebir vakitte bilhassa toplumun dezavantajlı ya da kırılgan kesitlerine ait ortaya çıkabilecek hak ihlallerini dikkate aldığımız bir rapor oldu. Birinci planda temel sorun burada bireylerin süreksiz de olsa barınma hakkına ait, sağlıklı bir konuta erişim noktasında kısıtların ortadan kaldırılabilmesi ismine tespitlerimiz oldu. Zelzele sonrasında ortaya çıkan bilgi ve bilgiler doğrultusunda fahiş kira artışlarının, barınma hakkını zedelediğine ve bilhassa servet temelinde daha çok da uygar hal temelinde ayrımcılıkların ortaya çıktığına ait tespitlerimizi bu raporda tabir etmiş olduk” tabirlerini kullandı.
TİHEK Lideri Kılıç, 2023 yılında kuruma müracaat sayısının ise 1635 olduğunu, müracaatların yüklü olarak mahkumlardan geldiğini söyledi.
