Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) son datalarına nazaran, İstanbul’da dört kişilik bir ailenin yaşayabileceği 120 metrekarelik ortalama konutların kira fiyatları 17 bin TL’den başlıyor. Son yapılan artırımla birlikte net 11 bin 402 TL olan minimum fiyatın 6 bin lira kadar üzerinde olan kiralardaki artışların önüne geçilemiyor.
BirGün’den Zuhal Çiloğlan‘ın haberine nazaran, yurttaşlar bilhassa İstanbul üzere kiraların yüksek olduğu büyük kentlerden kiraların daha “uygun” olduğu kentlere taşınıyor.
“EV SAHİBİM YÜZDE 100 ARTIRIM YAPTI”
Beklenen İstanbul zelzelesi ve kira bedelinde yaşanan artırım nedeniyle eşiyle birlikte Kırklareli’ne taşınan Merve S., bu süreci şöyle anlattı:
“20 milyon nüfuslu bir kentte hem sarsıntı hem de kira korkusunu bir ortada yaşamak çok yorucu olmaya başlamıştı. Oturduğum apartmanda komşumun kirası 18 bin TL olunca taşınmaya karar verdik. Esasen konut sahibim geçen sene enflasyonun üzerinde, yüzde 100 artırım yaptı. 2 bin 500 TL olan kiram, 5 bine yükseltildi. Mesken sahibim bu duruma, ‘Bu fiyata oturmazsanız, konutu size armağan etmiş sayılırım’ biçiminde yaklaşan biri olduğu için bu sene yapacağı artırım da az çok aşikardı. Biz de hem sarsıntı riski az hem de daha uygun kirası olan Kırklareli’ne taşındık.”
“KIRKLARELİ’NE TAŞINMAK 50 BİN LİRA TUTTU”
Taşınmanın maliyetinin bile çok yüksek olduğunu söyleyen Merve S. “İstanbul içinde, sırf öteki bir mesken tutmanın maliyeti bile 60-70 bin bandındayken, Kırklareli’ne taşınmak, mesken eşyaları, boya ve nakliye masrafı dahil yaklaşık 50 bin TL tuttu. Nakliyeyi dahi Kırklareli’nde daha uyguna buldum. İstanbul’da 9 bin TL istenilmişti lakin, Kırklareli’nde 5 bin TL ödedim” dedi.
“RUH SIHHATİMİ KORUYABİLECEĞİMİ DÜŞÜNÜYORUM”
“Eşim yazılımcı, haftada 2 gün İstanbul’a gitmeye devam ediyor, öbür günler meskenden çalışıyor. Ben de taşınmadan evvel sigorta şirketinde çalışıyordum lakin artık burada iş bakıyorum” diyerek uzun vadede karlı çıkacağına inandığını söyleyen Merve S. “Hiçbir şey olmasa bile ruh sıhhatimi koruyabileceğimi düşünüyorum. En büyük avantajlarından biri de bu diyebilirim. ‘Kiram ne kadar olacak acaba’ kaygısıyla yaşamak bile başlı başına büyük bir meseleydi. Yalnızca işe gelip giderken gördüğüm denizin benim için bir manası kalmadı” tabirlerini kullandı.
“KARDEŞİMLE YAŞAMAYA BAŞLADIM”
Kira artışlarını karşılayamadığı için hayatında değişiklik yapmak zorunda kalan bir emekli ise şunları anlattı:
“Yedi yıldır İstanbul Pendik’te, tıpkı meskende yaşıyordum. 2022 yılında bin 750 TL olan kiram, evvel 4 bin TL sonrasında ise 9 bin 500 TL’ye yükseltildi. Ben aslında şu an 7 bin 500 TL emekli maaşı alıyorum. Tek gelirim bu. Bu kirayı tek başıma karşılayamazdım. Yatalak hastam olmasına karşın bu artırım yapıldı. Ben de devayı kardeşimle birlikte daha uygun bir konuta taşınmakta buldum. O da emekli, 9 bin TL maaş alıyor. Şu an kiramız 7 bin TL. Artık en azından iki maaşla bir kirayı ödeyebiliyoruz.”
“ANKARA’DA İŞ BULUP TAŞINDIM”
İstanbul’daki hayat pahalılığından ve yüksek kiralardan ötürü Ankara’ya taşınan Arif K. ise kirasının tek seferde 4 binden 11 bin TL’ye çıkarıldığını belirterek “26 yaşında ve çalışan biri olarak ailemin yanına dönüp onlarla yaşamak istemedim. İstanbul’da sıfırdan bir meskene çıkmak ise başlı başına bir masraf. En düşük kiranın 10 bin TL olduğu bir kentte daha fazla yaşayabileceğimi sanmıyordum. Bu türlü bir iktisatta bir saat sonrasını bile iddia etmek mümkün olmadığı için hem daha uygun hem de büyük bir kent olan Ankara’da iş buldum ve taşınmaya karar verdim. İstanbul’a nazaran masraflarımın azaldığı kesin lakin kaçtığım kiralar burada da peşimi bırakmayacak gibi” diye konuştu.
İSTANBUL’DAN ANKARA’YA BÜYÜK GÖÇ
Kira göçü hakkında emlakçı Munise Akpınar ise şöyle konuştu:
“Önceden kimse TOKİ’nin yüzüne bakmıyordu. Ekonomik kriz nedeniyle beşerler, minimum seviyede yaşamak ve tıpkı vakitte işini yürütebilmek istiyor. Artık kentlerin yaşanır hali kalmadı. İnsanların barınma alanları giderek daraldı hatta bitme noktasına geldi. Ulaşım üzere meseleleri hiçe sayarak, uykularından feragat ederek iş yerlerine uzak yerlerde yaşıyorlar. Ömrün her alanından çalıyor bu ekonomik kriz. Örneğin, Ümitköy’de öğretmenlik yapan kız kardeşim Sincan’da oturuyor. Maaşının tamamını verse dahi Ümitköy’de kiraya çıkma imkânı yok. Ankara’da 10 bin TL’nin altında konut bulmak çok sıkıntı şu an.
PAYLAŞIMLI KONUTLARIN SAYISINDA ARTIŞ
Eskiden konut paylaşımı öğrenciye mahsustu. Fakat, artık o denli değil. Boşanıp meskenlerini ayıranlar bile konut paylaşmak zorunda kalıyorlar. Oturduğu konut kendine ilişkin olan emekliler, geçim kahrından ötürü konutunun bir odasını kiralamaya başladı. Kiracıyı korumak istiyorum. Lakin, ferdî uğraşlarla bu krizin önüne geçemeyiz. Örneğin, burası 15 bin etmez dediğim yerleri, öbür bir emlakçı 25 bin TL’ye veririm diyor. Yani örgütlü hareket edilmediği sürece işimiz çok sıkıntı. Birebir vakitte birçok kişi de mevcut konutunu müdafaaya çalışıyor. Evvelce haziran, temmuz aylarında konutlar boşalırdı, hareketlilik olurdu. Fakat, şu an konutlar boşalmıyor. Herkes oturduğu meskeni muhafazaya çalışıyor. Haziranda meskeni boşaltıp 3 ay boşu boşuna kira ödemek istemeyen öğrenciler de konutlarından çıkmıyorlar artık. Enflasyonun karşısında her şeyimiz eridi bitti. Kıyafetten, yemekten, her şeyden kısmış durumdayız fakat barınmanın önüne geçemeyiz.”