2016 yılında 18 yıl mahpus cezasına çarptırılan Demyan Kevorkyan, işten meskene dönen bir erkek ve bayanı öldürmekle suçlanıyor.
Kevorkyan suçlamayı reddediyor.
BBC, Kevorkyan’ın bu halde tek kişi olmadığını doğruladı.
Ukrayna’da savaşmak için erken tahliye edilen ve Rusya’ya dönünce affedildiği halde tekrar suça karışan diğerleri da bulunuyor.
Sosyal medyada yapılan bir paylaşımda, Kevorkyan ile tıpkı cezaevinde olan bir mahkumun kelamları aktarılıyor.
Bu şahsa nazaran Wagner’in işvereni Yevgeni Prigojin, 31 Ağustos 2022’de hapishaneyi ziyaret ettiğinde Kevorkyan dahil 150 mahkumu Ukrayna’da savaşmak için görevlendirdi.
BBC’nin edindiği bilgiye nazaran Ukrayna’dan döndüğünde Kevorkyan, Rusya’nın güneybatısındaki Krasnodar kentindeki Pridorozhnaya’da, insanlara savaş alanından yeni döndüğünü anlatırken görüldü.
Kevorkyan, 19 yaşındaki animatör Tatyana Mostyko ve işvereni Kirill Chubko’yu öldürmekle suçlanıyor.

Tatyana’nın son işi 29 Nisan’daydı. İşvereni Kirill Chubko, aktiflikten sonra onu konutuna bırakacatı lakin Rusya’nın güneybatısındaki Berezanskaya kasabası yakınlarında otomobilin lastiği patlayınca yolun kenarına çekmek zorunda kaldı. Kirill’in eşi Darya, eşinin geç kalacağını ve bir küme gencin onlara yardım ettiğini söylemek için kendisini aradığını söyledi. Bu eşinin sesini duyduğu son andı.
Tatyana ile Kirill sabah hala dönmemişlerdi. Darya, bir şeylerin karşıt gittiğini anlayıp polisi aradı. Bölgede yüzlerce kişinin katıldığı arama çalışmaları başladı.
Tatyana’nın annesi Nadezhda, Rusya’nın doğusundaki Sibirya’dan 6 saatlik seyahat yaparak kızının yaşadığı bölgeye ulaştı.
Nadezhda, “Uçağım indiğinde telefonumu açtım ve sonsuz sayıda ileti vardı. O anda nasıl panik yaptığımı hatırlamıyorum. Telefonumu fırlatıp atmışım. İletilerin tek bir manası olabilirdi, her şey bitmişti. Hayvansal bir dehşetti benimkisi, tanım edemem” diye anlatıyor.
Olayın akabinde 31 yaşındaki Kevorkyan ve iki kişi daha gözaltına alındı. Anatoly Dvoynikov ve Aram Tatosyan isimli şüpheliler, polis memurlarını Kirill’in yanmış arabasından çok uzak olmayan ormanlık bir alandaki derme çatma iki mezara götürdü. Kirill ve Tatyana bıçaklanmıştı ve polis, genç bayanın “şiddet görerek öldürüldüğüne dair belirtiler” olduğunu açıkladı.
Dvoynikov ve Tatosyan soygun ve cinayet hatalarını itiraf etti ve Kevorkyan’ın sorumlu olduğunu söyledi. Kevorkyan bu savları reddetmeye devam etti.
Tatyana’nın annesi Nadezhda, daha evvel de misal bir kabahatten 18 yıl mahpus cezasına çarptırılan Kevorkyan’ın olay sırasında özgür olduğuna inanamıyor.
Kevorkyan, daha evvel Tatyana ve Kirill’in öldürüldüğü yerin yakınlarında otomobil kaçıran ve içindeki bireyleri soyup birini vurarak öldüren bir çeteyi yönetmekle suçlanmıştı.
Normal kaidelerde Rus maddelerine nazaran mahkumlar cezalarının en az üçte ikisini çekmek zorunda. Lakin Kevorkyan’ın durumunda bu olmadı.
Nadezhda, “Hangi yasal münasebetle hür bırakıldı? En az 12 yıl mahpusta olması gerekirdi lakin yalnızca 6 yıl kaldı” diyor.
KİMLER ERKEN TAHLİYE EDİLDİ?

Telegram üzerinden sızdırılan bir görüntüde Wagner işvereni Prigojin’in bir Rus hapishanesinde, siyah kürk şapkalı mahkumlara seslendiğini görüyoruz.
Prigojin, bu görüntüde “birden fazla cinayet işleyen, devlet görevlilerini yahut polis yetkililerini döven bireyleri tercih ettiğini” söylüyor.
Ukrayna’ya gidenlerin yüzde 15’inin “çinko kaplı tabutlar” içinde geri döneceğini söyleyen Prigojin, “Suç yeteneklerinize muhtaçlığımız var” diyor.
Prigojin, cephede 6 ay hayatta kalmayı başaranlara 100 bin ruble (bin dolar) vereceğini söylüyor ve kabahatleri için affedilecekleri kelamını veriyor.
Haziran 2023’te Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Ukrayna savaşından dönen mahkumlar için af evraklarını imzaladığını birinci sefer kamuoyuna açıkladı.

KAÇ KİŞİ TEKRAR HATA İŞLEDİ?
Prigojin, Wagner’in bir yıl içinde Ukrayna’da savaşmak için 49 bin mahkum görevlendirdiğini ve yalnızca 32 bin kişinin geri döndüğünü söyledi. Bu, başta verdiği kelamdan çok daha düşük bir oran. Araştırmacılar, gerçek sayının daha da düşük olduğunu ve yalnızca 20 bin kişinin hayatta kaldığını düşünüyor.
Ocak ayında Ukrayna’dan dönüşlerinde paylaşılan bir görüntüde Prigojin mahkumlara, “Sen bir hatalıydın ve artık ve savaş kahramanısın” diyor.
Ancak bu “kahramanların” bir kısmının tekrar cürüm işlediği tez ediliyor.
BBC, ortalarında tecavüz ve cinayetin de bulunduğu yaklaşık 20 farklı hatada, zanlıların Wagner tarafından görevlendirilip cezaevinden erken tahliye edilen bireyler olduğunu doğruladı.
Prigojin, eski Wagner çalışanları ortasında yine kabahat sürece oranının, başka hatalılara kıyasla yüzde 10 ila 20 oranında daha düşük olduğunu sav ediyor.
Ancak mahkum hakları örgütü Russia Behind Bars’ın yöneticisi Olga Romanova, birçok kabahatin kaydedilmediğini ve bu yüzden gerçek sayının çok daha yüksek olabileceğini söylüyor.

Romanova, yeni bir maddeyle “özel askeri operasyonda” savaşan bireyleri itibarsızlaştıran herkesin hatalı ilan edildiğine dikkat çekiyor.
Rusya’da birçok aile, eski mahkumların cezasız ve savaş tecrübeleri yüzünden daha da merhametsiz bir halde ülkelerine dönmelerinden endişeleniyor.
2020’de Oksana Pekhteleva’nın 23 yaşındaki kızı Vera, 100’den fazla yerinden bıçaklanmış ve akabinde elektrik kablosuyla boğularak öldürülmüştü. Vera o kadar yabanî formda öldürülmüştü ki, Rusya’da manşetlerde yer aldı.
Temmuz 2022’de Vera’nın eski erkek arkadaşı Vladislav Kanius, cinayetten 17 yıl mahpus cezasına çarptırıldı. Bir yıldan kısa bir müddet sonra, Kanius’un dışarıda olabileceği annesi Oksana’nın aklına gelmedi. Lakin yanılıyordu.
Mayıs 2023’te Kanius’un fotoğrafları toplumsal medyada paylaşılmaya başlandı. Üzerinde askeri üniforma vardı ve silah taşıyordu. Oksana fotoğrafların gerçek olduğuna inanamadı.
Ancak bir ay sonra Oksana, Kanius’un Rusya’nın güneyinde, Wagner’in ziyaret ettiği hapishaneye gönderildiğini öğrendi.
Oksana, mahkemeden Kanius’un pozisyonunu öğrenmek istediğinde yetkililer onu bulamadıklarını ve pozisyonunun devlet sırrı olduğunu söyledi.
Yapılan son paylaşımlar ve askeri üniformalı fotoğrafları nedeniyle Oksana, Kanius’un Ukrayna’da savaştığını ve hayatta kalırsa affedilip sivil hayata döneceğini düşünüyor.
Aylarca kızı için mahkemelerde gayret eden bir anne için bu çok acı bir gelişme.
Oksana, “Bu bir küfür üzere. Hepimiz atağa uğramış üzereyiz. Bu, dışarıdaki tüm pisliklere bir işaret. ‘Ne isterseniz yapın, cezalandırılmayacaksınız demek gibi” diyor.

BBC’nin görüştüğü birçok avukat, bu cins olaylara müdahale etme yetkilerinin olmadığını, bir kişinin tıpkı cürümden iki kere yargılanamadığını ve fakat tekrar kabahat işlerlerse yine mahpusa gönderileceklerini aktarıyor.
Bu, Tatyana’nın annesi Nadezhda üzere cinayet kurbanlarının akrabalarını dehşete düşürüyor.
Nadezhda’nın yapabileceği tek şey, kızının cinayetinin baş zanlısı Kevorkyan’ın hatalı bulunması halinde ömür uzunluğu mahpus cezası almasını talep etmek için on binlerce imza toplamış bir imza kampanyasına takviye vermek.
“Bu mevzuyu meskende asla konuşmuyorum. Tatyana benden alındı ??ve yer, ayaklarımın altından kaydı” diyen Nadezhda şöyle devam ediyor:
“Elbette kızımın vefatından kimin sorumlu olduğunu biliyorum ve bunun onun birinci cürmü olmadığını da biliyorum. Benim için sıkıntı. Lakin aptal değilim. Onu ömür uzunluğu mahpusa atmayacaklarını anlıyorum.”