Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) Eğitim Gözlemevi Koordinatörü Bulcu Meltem Arık, bahisle ilgili sorularımızı yanıtladı:
Türkiye’de mecburî eğitim çağında olan ve okula gönderilmeyen kız çocuk sayısı ne kadar?
En şimdiki bilgiler 2021-2022 eğitim-öğretim yılına ilişkin. Bu bilgilere nazaran mecburî eğitim çağında olan 6-17 yaş kümesinde, yaklaşık 570 bin 293 çocuk eğitim dışında. Tıpkı yaş kümesinde eğitim dışında olan kız çocuk sayısı ise yaklaşık 289 bin 502.
Bu çocukların okula gönderilmeme nedenleri sizce neler?
Eğitim dışında olan kız çocuklara yaş kırılımında bakıldığında dikkat çeken nokta ortaöğretime geçişle birlikte artış görüldüğü. 14 yaşta yaklaşık 31 bin 313 kız çocuk eğitim dışındayken, 15 yaşta bu sayı 43 bin 992’ye, 16 yaşta 54 bin 833’e, 17 yaşta da 78 bin 390’a çıkıyor. Araştırmalar, kız çocukların eğitim dışına çıkış nedenleri ortasında çocuk yaşta ve zorla evliliklere işaret ediyor. TÜİK bilgilerine nazaran, 2021’de gerçekleşen resmi evliliklerin yüzde 2.3’ünde 16- 17 yaş kümesindeki kız çocuklar evlendirildi, bu oran tıpkı yaş kümesindeki oğlanlar için yüzde 0.1’dir. Ankete nazaran Türkiye’de 5-17 yaş kümesinde yaklaşık 720 bin çocuk çalışıyor. Bu sayının 508 bini oğlan çocuklar, 212 bini kız çocuk. Mesken dışı ortamlarda oğlanlara nazaran görece daha az çalışan kız çocuklar, konut içi emeğe ağır biçimde emek harcıyor.
Kız çocuklarında okullaşma oranı düşüyor mu?
Kız çocukların okullulaşma oranlarının arttığını görüyoruz. 2000-2001 öğretim yılında, ortaöğretim kademesinde kız çocukların okullulaşma oranı yüzde 39.2 iken bu oran 2021-2022’de yüzde 89.3’e yükseldi. Bu, kamu yönetiminin kız çocukların okullulaşmasını hedefleyen proje ve siyasetlerle nasıl kıymetli adımlar atılabileceğinin değerli bir göstergesi.
Devamsızlık, okul terki, sınıf tekrarlama oranları cinsiyetlere nazaran nasıl? Bunların nedenleri nedir?
Devamsızlık ve sınıf tekrarlama oranlarında cinsiyete nazaran kırılımlı bir bilgi maalesef kamu yönetimi tarafından paylaşılmıyor. Benzeri bir biçimde okul terkine yönelik de kamuoyuyla paylaşılan yeni bir bilgi yok. Ortaöğretime geçişle birlikte kız ve oğlan çocukların eğitim dışına epey ağır bir biçimde çıktığını görüyoruz. Lakin kız çocukların daha ağır bir halde eğitim dışında olduklarının altını çizmek gerekiyor.
Zorunlu eğitim çağında olup, aileleri tarafından okula gönderilmeyen kız çocuklarıyla ilgili bir çalışma yapılıyor mu? Neler yapılması gerek?
Birkaç yıl öncesine kadar bilhassa bölgesel ve toplumsal cinsiyet kaynaklı eşitsizlikler nedeniyle kız çocukların okullulaşma oranlarının artırılması için çeşitli projeler yürütüldü. Bu projelerle birlikte net okullulaşma oranlarında artışın yanı sıra okullarda ve toplumda toplumsal cinsiyet eşitliği alanında da ilerlemelerin kaydedilmesi hedeflendi. 2018’de periyodun Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk da bu çalışmaların devamı istikametinde irade gösterdi. Fakat kamuoyundaki sert ve spekülatif tartışmalar, maalesef tüm çalışmaların durdurulmasına neden oldu.
Kız çocuklarının okullaşma oranı nasıl artırılabilir?
Çocuk haklarına dair yükümlülükleri bir iş planı çerçevesinde maksatlara dönüştüren üst siyaset evraklarından Kalkınma Planı, Orta Vadeli Program, Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda da yer bulan toplumsal cinsiyet eşitliği çalışmalarının, vakit geçirilmeden tekrar başlatılması ve yoksulluğun, bilhassa çocuk yoksulluğunun önlenmesi için acil adımlar atılması kıymetli. Merkezi siyasetler yerine bölgelere hatta okullara mahsus müdahale programları geliştirilmesi daha tesirli olacaktır. Kamu siyasetleri, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile sosyoekonomik ve bölgesel farklılıklardan kaynaklanabilecek tüm pürüzleri kaldırmayı amaçlamalıdır. Eğitim hakkından bayan ve erkeklerin eşit olarak yararlanmasını sağlamak devletin anayasal yükümlülüğüdür. Bunun önkoşulu ise toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasıdır.
10 YILDA 300 BİN KIZ ÇOCUĞU EVLENDİRİLDİ
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi Koordinatörü Hacer Foggo, Ulusal Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in karma eğitimi tekrar tartışmaya açmasıyla ilgili olarak “Aslında hepimiz biliyoruz ki bu mevzuyu yine gündeme getirmek demek tıpkı vakitte laiklik aksisi projelerin de önünü açmak demektir” dedi.
Milli Eğitim Bakanı Tekin’in yalnızca TÜİK’in araştırma sonuçlarına baksa bile çocukların okullaştırılması için gerçek delile dayalı projeler üretebileceğine dikkat çeken Foggo, şunları söyledi: “Kız çocukların okullaşamaması ve bir evreden sonra eğitimi terk etmesinin nedenlerinin en kıymetlisi, gitgide derinleşen mahrumluk, çocuk personelliği ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinden kaynaklanan çocuk evlilikleri. Bu nedenle ulusal eğitim bakanı şu anda bu açıklamasıyla ‘erkek çocukları’ da gaye göstererek kız çocuklarının okullaşmamasına yeni ve ‘resmi bir söylemle’ bir münasebet yaratmıştır. Bu nedenle sayın bakanı son 10 yılda evlendirilen 300 bin kız çocuğu, yalnızca 2021 yılında 15-17 yaş kümesindeki 7 bin 73 kız çocuğunun doğum yapması, 2019 yılında 15-17 yaş aralığındaki 80 bin kız çocuğunun eğitime devam etmeme nedeninin eğitim masraflarını karşılayamaması sonuçlarına bakarak acil tedbirler almaya davet ediyorum.
