İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Edvin Murrja, besin zehirlenmesine yol açan mikroba nazaran belirtilerin farklılık gösterdiğini vurguluyor ve “Yalnızca belirtilerin çeşitleri değil, belirtilerin görülme mühleti de değişir. Bazen besinin bedene alınmasından sonraki birkaç saatte görülebilen belirtiler bazen günler sonra ortaya çıkabiliyor. Fakat esas belirtilerin bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal (su üzere yahut kanlı) ve ateş olduğunu söyleyebiliriz” diyor.
HAYATİ SONUÇLAR DOĞURABİLİR
Dr. Edvin Murrja, besin zehirlenmesine yol açan virüs ve bakterilerin tek bir tip olmadığını, norovirüs yahut rotavirüs üzere virüslerin yanı sıra salmonella, E.coli üzere bakterilerin yahut küçük kurtlar üzere parazitlerin de enfeksiyona yol açabileceğini tabir ediyor. Enfeksiyon etkenlerinin besinlere bulaşma yollarını ise şöyle sıralıyor:
Besinleri hazırlayan kişi hastaysa elleri aracılığıyla yiyeceklere bulaştırabilir.
Uygun olmayan şartlarda saklanan yiyeceklerdeki mikroplar el ya da yeme yoluyla beşere geçer.
Besinler âlâ yıkanmadıysa ya da üzerlerindeki bakteriler ölene kadar pişirilmediyse hastalık oluşturabilir.
Yiyeceklerin hazırlanmasında kullanılan kesme tahtası yahut bıçaklar düzgün temizlenmediyse yiyeceklerdeki mikrop başkalarına de bulaşabilir.
“Belirtiler birkaç saatte de görülebilir birkaç gün sonra da”
Murrja, besin zehirlenmesine yol açan etkenlere nazaran belirtilerin farklılık gösterdiğine dikkat çekiyor ve “Bazen besinin bedene alınmasından sonraki birkaç saatte görülebilen belirtiler bazen günler sonra ortaya çıkabiliyor. Lakin en önemli belirtilerin bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal (su üzere yahut kanlı) ve ateş olduğunu söyleyebiliriz. Az olarak da görme bozukluğu, sersemlik, eller ve kollarda uyuşma, karıncalanma üzere nörolojik bulgular da olabilir” diyor.
BU ŞİKAYETLER VARSA ÇABUCAK HASTANEYE GİDİN!
Peki, ne vakit sıhhat kuruluşuna başvurmak gerekir? Çocuk, yaşlı, gebe yahut kronik hastalığı olan şahısların derhal hastaneye gitmesi gerekiyor. Bahsi geçen risk kümesinde yer almayan şahısların ise şu belirtilerin görülmesi halinde ivedilikle hastaneye gitmesi tavsiye ediliyor: “Ateş 38.5 ve üzerindeyse; günde 6’dan fazla tuvalete gitmek gerektiyse; dışkıda kan varsa; karın ağrısı çok şiddetliyse; sıvı kaybına karşın iştah yoksa; yorgunluk, ağız kuruluğu, kas krampları, koyu renkli idrar üzere susuzluk belirtileri geliştiyse”.
Besin zehirlenmesi tanısı konulması için, tabip belirtileri ve hastanın bir hafta içinde tükettiği besinleri inceliyor. Tansiyon, nabız, ateş ve kilo kıymetlerine bakılıyor, gerekli görülürse kan ve dışkı testi yapılıyor. Bedende sıvı eksikliği varsa destek ediliyor ve belirtilere yönelik tedavi planlanıyor. Besin zehirlenmesinde nadiren antibiyotik gerekiyor. Hangi etkenden etkilenildiği bilinmese bile zehirlenme olaylarında hasta ekseriyetle birkaç gün içinde tedaviye yanıt verip güzelleşiyor.
Dr. Edvin Murrja, besin zehirlenmesi durumunda yapılması gerekenler hakkında şu bilgileri verdi:
Elleri sık sık yıkamak çok kıymetli. En az 20 saniye yıkanmalı ve kesinlikle düzgün bir sabun kullanılmalı. Ellerin kesinlikle yıkanması gereken durumların başında ise şunlar geliyor: Tuvalete gittikten sonra, bebek bezini değiştirdikten yahut hayvanlarla temas ettikten sonra… Uygun yıkanması gerekenlerin başında tencere, tava, çatal ve kaşık üzere yiyecek gereçleri de geliyor.
Yazın buzdolabının sıcaklık ayarını denetim edin. Yiyecek ve içeceklerin bozulmaması için buzdolabının 4 derece ve onun altında olmalı. Dondurucu kısmının sıcaklığı ise en az -18 derecede tutulmalı.
ÇİĞ YİYECEKLERDEN UZAK DURUN
Edvin Murrja, bilhassa az pişmiş ve çiğ yiyeceklerin enfeksiyon etkenlerinin süratlice üreyebileceği bir ortam olduğunu belirterek nelere dikkat etmemiz konusunda şu bilgileri veriyor:
Az pişmiş seviyorsanız bile, yazın az pişmiş etlerden uzak durun. Kaynatma ya da buharda uzun mühlet pişirme metodunu tercih edebilirsiniz.
Pişirdiğiniz yemekleri oda sıcaklığına gelir gelmez, buzdolabına koyun.
Çiğ etlerin hazırlanması ve saklanması sırasında öteki yiyeceklerle temas etmemesi gerekir. Çünkü, temas ziyanlı bakteri ya da virüs üzere etkenlerin bulaşmasına neden oluyor.
Çiğ ya da yarı çiğ etleri keserken kullandığınız bıçak, kesme tahtası ve maşa üzere aletleri temizlerken etrafa su sıçramamasına ihtimam gösterin. Çünkü bu yiyeceklerdeki enfeksiyon etkenleri suyla birlikte etrafa ve orada yapılacak yiyeceklere bulaşabilir.
Pastörize ya da kaynatılmış süt kullanın. Çiğ süt içmeyin, çiğ süt ile yapılmış dondurma ve bilhassa yumuşak peynir tüketmeyin.
MEYVE VE ZERZEVATLARI YETERLİ YIKAYIN
Yazın bol ölçüde tüketilen zerzevat ve meyvelerin çok yeterli yıkanması, hatta sirkeli suda bekletilerek temizlenmesinin faydalı olacağını belirten İç Hastalıkları Uzmanı Edvin Murrja şunları söylüyor:
Meyve ve zerzevatları bol suda ve akar suda yıkayın. Bir kaba doldurulmuş suda yıkamak yeterli temizlenmesi için kâfi değildir. Ayrıyeten marul üzere güç yıkanan besinleri, sirkeli suda bekletmekte fayda var.
Salata materyallerinin âlâ yıkanması kadar, yapıldıktan sonra üstü açık ve oda sıcaklığında bekletilmemesi çok kıymetli. Bekleyen salatalık, riskli olabilir, yemeyin!
