14 ve 28 Mayıs seçimlerinde kusurlu oy kullanımının önüne geçip geçersiz oyların sayısını asgariye indirerek halk iradesinin sandığa eksiksiz yansımasını sağlamak hedefiyle yapay zeka ile görüntüler çeken ve “Oy Birliği Simülasyonu” hazırlayarak oy verme tecrübesi sunan Oy Birliği Platformu’nun sözcüsü Ömer Şahan, Cumhuriyet’e konuştu.
Geçen iki seçimde tarihin en yüksek iştirak oranlarının yakaladıklarına dikkat çeken Şahan, Mart 2024’teki Mahallî Seçimlere kadar ilginin azalacağını tabir etti.
Yeni kurulan bir oluşumsunuz. 14 ve 28 Mayıs’ta kaç istekli misyon aldı ve istekli arkadaşlar seçimlerde ne üzere meseleler yaşadı?
Sizin de tabir ettiğiniz üzere Oybirliği Platformu, toplumun seçimlere ve oy verme süreçlerine iştirakinin artması; seçmen iradesinin sandığa tam olarak yansımasını sağlamak üzere, yeni kurulmuş bir istekli teşekküldür. Yaklaşık 4 ay üzere kısa bir müddette, organize olmayı başardık diyebilirim. Elbet bu konuda en büyük takdir ve teşekkür değerli gönüllülerimize aittir. Oybirliği Platformunun kuruluşunu duyurduğumuz Mart 2023’den beri platformumuza gösterdikleri ilgi alaka sayesinde 50.000 lerı bulan istekli sayısına ulaştık. Gönüllülerimizin yüzde 90 nı da seçim günü demokrasimize katkı sunmak üzere sandık etrafında misyon almıştır. Bu epey yüksek bir orandır. Çünkü gönüllülük temelli platformlarda, faaliyetin icra edileceği gün çeşitli sebeplerle istekli sayısında azalmalar görülebilmektedir. Fakat gönüllülerimiz, büyük bir özveriyle seçim günü demokrasimize katkı sunmuşlardır. 14 Mayıs seçiminde 30 bin gönüllümüz 25 bin sandıkta misyon yapmış; 28 Mayıs’ta ise 50bi gönüllümüz 45 bin sandıkta vazife almıştır. Sizlerin aracılığıyla kendilerine bir sefer daha teşekkür etmeyi bir borç biliyorum.
“MİLLİ İRADENİN TAM MANASIYLA SANDIĞA YANSIMASINDA YAPAN ROL OYNADIK”
(Oy Birliği Simülasyonu)
14 Mayıs seçimlerinde 8 milyondan fazla kişi sandığa gitmedi ve 1 milyondan fazla oy geçersiz sayıldı. 28 Mayıs’ta ise sandığa gitmeyen sayı 10 milyonu geçerken iki aday olmasına karşın 680 binden fazla oy da geçersiz sayıldı. Oylar neden geçersiz sayılıyor? Sandığa gitmeyenler ne düşünüyor?
Gerek evvelki şeçimler gerekse de öteki ülkelerle kıyasladığımızda datılım oranının yüksek olduğu bir seçim periyodu geçirdiğimizi söyleyebiliriz. YSK’nın resmi sayısına nazaran, toplamda (yurt içi, yurt dışı, gümrük sandıkları dahil) 2018 seçiminde yüzde 86,24 olan seçime katılma oranı, 14 Mayıs seçiminde yurt içi için yüzde 87,04’e çıkmış durumda. 28 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ikinci tıp seçiminde ise yüzde 84,15 olarak iştirak gerçekleşmiş. Her ne kadar 28 Mayıs’ta gerçekleştirilen ikinci çeşitte iştirak oranı düşmüş gözükse de; mukayeseli bir bakış açısıyla bu iştirak oranlarının epeyce yüksek olduğu söylenebilecektir. İtalya’da Eylül 2022’de yapılan genel seçimlere iştirak oranı yüzde 63, Fransa’da Haziran 2022 milletvekili seçimlerinde birinci çeşit iştirak yüzde 48, Almanya’da 26 Eylül 2021 tarihinde yapılan seçimlere iştirak oranı yüzde 76, Portekiz’de Ocak 2022’deki erken genel seçimlerde iştirak oranı yüzde 57, Hollanda’da Mart 2022’deki mahallî seçimlere iştirak oranı yüzde 50,5 olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sayılar da göstermektedir ki milletimiz, Anayasal seçme hakkını layıkıyla kullanma eğilimi göstermekte ve sandığa gitmektedir. Birtakım vatandaşlarımızın çok çeşitli sebeplerle sandığa gitmeme ya da gidememeleri durumu kelam konusu olsa da; bu oran Avrupa Birliği ülkeleriyle kıyaslandığında epey düşük olup; kabul edilebilir seviyededir. Elbet ülkü olan, tüm vatandaşların giderek, geçerli oylarını sandığa atmalarıdır. Fakat oyların geçerliliği – geçersizliği konusunda da bir ayrıma gitmek gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü, “seçme” bir hak olduğu kadar da ödev niteliği taşımaktadır. Birtakım vatandaşlarımız seçme ödevi kapsamında sandığa gitmekte ve/fakat çeşitli saiklerle (adayları beğenmeme, sistemi tasvip etmeme vb.) protesto etmek suretiyle geçerli bir irade ortaya koymayı reddetmektedir. Geçersiz oyların kayda bedel bir kısmını oluşturan bu tavrın rakamsal olarak tam manasıyla ölçülmesi mümkün gözükmemektedir. Oybirliği platformunun bir misyonu da, bu vatandaşlarımıza, demokrasinin olmazsa olmazı olan seçimlerin değerini hatırlatmaktır. Geçersiz oyların bir öbür kısmını ise, vatandaşlarımızın oy verme sırasındaki dikkatsizlikleri yahut bilinçsiz davranışları ortaya çıkarmaktadır. Oybirliği Platformu olarak bizler, seçim öncesinde oy verme sürecine dair eğitici ve yönlendirici eğitimler, yazılı ve görsel metinler hazırlamakta ve vatandaşlarımızın dikkatine sunmaktayız. Bu manada, çok kısa müddette, epeyce geniş kitlelere ulaşan içerikler ürettiğimizi söyleyebilirim.
“HEDEFİMİZ SEÇMEN İRADESİNİ TAM MANASIYLA SANDIĞA YANSITMAK”
2024 Mahallî Seçimlerde sandığa gidilmesi için ne üzere çalışmalar yapacaksınız?
Seçim süreçleri 90’lı yıllara göre ülkemizin daima halde gündemini meşgul eden başlıklardan biri olmaktan çıkmış durumda. Seçim devirlerinin eski sıklığını kaybetmesi, seçim sürecine ait bilgi ve ilginin de vakitle azalmasına sebep olmakta; tekrarlanmasına muhtaçlık duyulmaktadır. Oybirliği platformu olarak bizler, misal faaliyet gösteren öbür kuruluşlar üzere, bu misyonu üstlenmiş bulunmaktayız. Mart 2024 mahallî seçimleri ile geride bıraktığımız Mayıs 2023 milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri ortasında dokuz aylık kısa bir müddet olması, bu manada işimizi kolaylaştırmaktadır. Lakin, kısa aralıklarla seçim olmasının, seçmenin sandığa olan ilgisini azalttığını söylemek de yanlış olmayacaktır. Bu manada Oybirliği Platformunun öncelikli amaçlarında olan, seçmen iradesinin tam manasıyla sandığa yansımasını sağlamak ismine, mahallî seçimler öncesinde geniş iştirakli bir çalıştay yapmayı arzuluyoruz. Ayrıyeten, mahallî seçimlere kadar, mahallî seçimlere iştirakin değerini gösterir, yazılı ve görsel içerikler hazırlamaya da devam edeceğiz. Çünkü, lokal idareye iştirakin, genel seçimler kadar -hatta daha da fazla- demokrasiye tesir ettiğine inanıyoruz. Bu nedenle, mahallî seçimlere kadar orta vermeden çalışmalarımıza devam edeceğimizi söyleyebilirim.
Yapay zeka ile tanıtımlar yaptınız. Önümüzdeki Mahallî Seçimler’de yapay zekayı nasıl kullanmayı planlıyorsunuz? Çalışmalar hakkında bilgi verir misiniz?
Oybirliği Platformu, yenilikçi bir bakış açısıyla hareket etme prensibimizi daha kuruluş etabında ortaya koyduk. Bu manada, teknolojinin bahşettiği tüm imkanlardan faydalanmayı yapay zeka eğitimleriyle de öncü olmayı, istek ettik. Başarılı olduğumuzu da düşünüyorum. Gerçekten, yapay zeka eğitimlerimiz hem çok ilgi çekti, hem de yakın vakitte Anadolu Ajansı’nın da yapay zeka muhabirlerini tanıttığını gördük. Yeniden, Teknofest bünyesinde metaverse cihanında oy kullanma tecrübesi sunduk. Görülen ilgi üzerine, İstanbul’da birtakım ilçelerde, vatandaşlarımızın sanal olarak oy kullanmalarını sağladık. Bundan sonraki süreçte de tüm eğiticilerimizi ve tahminen de sözcümüzü yapay zekaya dönüştürmeyi planlıyoruz.